Polonya’daki Gettolar Doğu Avrupa’da milyonlarca Yahudi yaşıyordu. Almanya 1939’da Polonya’yı işgal ettikten sonra, iki milyondan fazla Polonya Yahudisi Alman kontrolü altına girdi. Almanya 1941 Haziranı’nda Sovyetler Birliği’ni işgal ettikten sonra, birkaç milyon Yahudi daha Nazi yönetimi altına girmiş oldu. Almanlar bu oldukça büyük Yahudi nüfusunu, Nazilerin "getto" ya da "Yahudi yerleşim birimleri" olarak adlandırdıkları, kasaba ve şehirlerin belirlenmiş bölgelerine yerleşmeye zorlayarak, kontrol altında tutmayı amaçlıyordu. Almanlar işgal altındaki topraklarda toplamda en az 1.000 getto oluşturdu. En büyük getto, Polonya’nın başkenti olan ve neredeyse yarım milyon Yahudi’nin hapsedildiği Varşova’daydı.

Çoğu getto Yahudilerin zaten yoğun olarak yaşadığı şehir ve kasabalarda kurulmuştu. Gettolara çevre bölgelerden ve Batı Avrupa’dan Yahudilerin yanı sıra bazı Romanlar (Çingeneler) de getiriliyordu. 1941 yılının Ekim ve Aralık ayları arasında, binlerce Alman ve Avusturya Yahudisi Doğu Avrupa’daki gettolara götürüldü. Almanlar genellikle şehirlerin en eski, en köhne yerlerini getto hâline getirdi. Bazen Yahudi ailelere yer açmak için buralardaki binaların Yahudi olmayan sakinlerini çıkarmaları gerekti. Gettoların çoğu dikenli tellerle ya da duvarlarla çevriliydi. Giriş kapıları yerel polis ve Alman polisi ile SS üyeleri tarafından korunuyordu. Geceleri sokağa çıkma yasağının uygulandığı saatlerde, sakinler kendi dairelerinde kalmaya zorlanıyordu.

Polonya’nın Lodz ve Varşova şehirlerinde tramvay hatları gettonun ortasından geçiyordu. Hatların güzergâhını değiştirmek yerine, işçiler bunların etrafını çitlerle çevirdi. Yahudilerin tramvaylarla kaçmaması için de bu alanlar polisler tarafından korumaya alındı. Getto dışından olan yolcular tramvayları hafta içinde işe gitmek için kullanıyorlardı. Bazıları ise getto mahkûmlarına bakıp alay etmek için tramvayla Pazar gezmelerine de çıkıyordu.

Önemli Tarihler

12 EKİM 1940
VARŞOVA YAHUDİLERİ ZORLA GETTOYA YERLEŞTİRİLDİ

Almanlar Varşova’da bir gettonun kurulduğunu açıkladı. 1940 Kasım’ında Varşova’da yaşayan tüm Yahudiler, kendileri için belirlenmiş ve şehrin geri kalanından soyutlanacak bir bölgeye zorla yerleştirildi. 3 metreden daha yüksek, üst tarafına dikenli teller yerleştirilmiş bir duvarın yapımına başlandı. Getto ile Varşova’nın diğer bölümleri arasında giriş çıkış olmaması için Almanlar getto sınırlarını yakın korumaya aldı. Varşova gettosu alan ve nüfus bakımından gettoların en büyüğüydü. Şehrin nüfusunun yaklaşık yüzde 30’nu oluşturan, 350.000’i aşkın Yahudi, şehrin toplam alanının yüzde 2,4’ünden ibaret bir alana hapsedildi.

22 TEMMUZ 1942
VARŞOVA YAHUDİLERİ TREBLINKA ÖLÜM MERKEZİNE SÜRÜLDÜ

1942 yılında 22 Temmuz’dan Eylül ayının yarısına kadar, 300.000’den fazla kişi Varşova gettosundan sürüldü: 250.000’den fazlası Treblinka ölüm merkezine götürüldü. Sürgün edilenler Varşova–Malkinia demiryolu hattına bağlanan Umschlagplatz’a (sürgün noktası) götürüldü. Yük vagonlarına tıkıştırılarak, çoğu Malkinia üzerinden Treblinka’ya sürüldü. Sürgün edilenlerin büyük çoğunluğu Treblinka’ya vardığında öldürüldü. Eylül ayında, 1942 kitle sürgünlerinin sonunda, gettoda yalnızca 55.000 kadar Yahudi kalmıştı.

19 NİSAN 1943
YAHUDİ SAVAŞÇILAR VARŞOVA GETTOSUNDA ALMANLARA KARŞI DİRENDİ

Almanlar 1943 Nisan’ında Varşova gettosunu ortadan kaldırmaya karar verdi ve yeni sürgünlerin olacağını duyurdu. Sürgünlerin yeniden başlaması, getto içinde silahlı bir ayaklanma için bir sinyal oldu. Gettodaki çoğu insan sürgün için bildirimde bulunmayı reddetti. Pek çoğu daha önceden hazırlanmış sığınak ve gizlenme yerlerinde Almanlardan gizlendi. Yahudi savaşçılar sokaklarda ve gizli sığınaklardan Almanlarla çatıştı. Almanlar gettoyu ateşe verip getto alanını enkaz hâline getirerek, burada yaşayanları açık alana çıkmaya zorladı. 16 Mayıs 1943’te savaş sona erdi. Binlerce insan öldü ve getto nüfusunun çoğu zorunlu çalışma kamplarına sürüldü. En büyük ve en önemli Yahudi ayaklanması olan Varşova gettosundaki ayaklanma, Alman işgali altındaki Avrupa’daki ilk şehir ayaklanmasıydı.