![A transport of Jewish prisoners marches through the snow from the Bauschovitz train station to Theresienstadt. [LCID: 69720]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/781755a6-1ba5-4d8e-8b2b-9f25bdf3687f.jpg)
Artykuł
Przejrzyj alfabetyczny spis artykułów o Holokauście i II wojnie światowej. Dowiedz się więcej o dojściu nazistów do władzy, przyczynach i przebiegu Holokaustu, życiu w nazistowskich obozach i gettach oraz powojennych procesach.
<< Poprzednie | Wyświetlam wyniki 1-45 z 63 dla "Artykuł" | Następne >>
-
Adolf Hitler
ArtykułOd 1921 r. Adolf Hitler był niekwestionowanym przywódcą Narodowosocjalistycznej Niemieckiej Partii Robotników (NSDAP) – nazistów. W 1923 r. został aresztowany i uwięziony za próbę zamachu na niemiecki rząd. Jego proces przyniósł mu sławę i zwolenników. W więzieniu opisał swoje poglądy polityczne w książce pt. Mein Kampf – „Moja walka”. Do jego ideologicznych celów należała ekspansja terytorialna, stworzenie czystego rasowo państwa oraz eliminacja europejskich Żydów i…
-
Akcja “Dożynki”
ArtykułPodczas akcji “Dożynki” (Aktion "Erntefest"), która zaczęła się o świcie 3 listopada 1943 r., zabito około 42,000 Żydów.
-
Akcja „Reinhardt” (Einsatz Reinhardt)
ArtykułJesienią 1941 r. nazistowskie Niemcy wcieliły w życie plan systematycznego mordowania Żydów w Generalnym Gubernatorstwie. Plan ten otrzymał kryptonim ‘akcja „Reinhardt”’. Do jego celów założono trzy ośrodki zagłady: Bełżec, Sobibór i Treblinkę. Akcja „Reinhardt” była częścią najkrwawszego etapu nazistowskich działań mających doprowadzić do eksterminacji ludności żydowskiej.
-
Bełżec
ArtykułAby wypełnić plan masowego wymordowania europejskich Żydów, SS założyło ośrodki zagłady, których wyłącznym lub głównym zadaniem było zabijanie ludzi w komorach gazowych. Pośród nich był obóz w Bełżcu. Stanowił on jeden z trzech ośrodków zagłady uczestniczących w akcji „Reinhardt”, planie SS mającym na celu zabicie prawie dwóch milionów Żydów mieszkających w Generalnym Gubernatorstwie, zarządzanym przez Niemców terenie okupowanej Polski.
-
Dachau
ArtykułW latach 1933–1945 nazistowskie Niemcy i ich sojusznicy utworzyli ponad 44 000 obozów i innych miejsc przetrzymywania (w tym gett). Sprawcy wykorzystywali te miejsca do różnych celów. Cele te obejmowały pracę przymusową, przetrzymywanie osób uznanych za „wrogów państwa” i masowe morderstwa. W miejscach tych cierpiały, umierały i ginęły miliony ludzi. Jednym z nich był Dachau, najdłużej działający obóz.
-
Dawid Sierakowiak
ArtykułPo niemieckiej inwazji na Polskę żydowskie dzieci i młodzież w Łodzi doświadczały coraz trudniejszej rzeczywistości. Niektóre z nich, tak jak Dawid Sierakowiak, zapisywały swoje przeżycia w dziennikach. Ich głosy dają wgląd w walkę społeczności i jej młodych członków o przetrwanie w najtrudniejszych warunkach.
-
Deportacje do ośrodków zagłady
ArtykułW 1941 r. przywódcy nazistowscy podjęli decyzję o wprowadzeniu „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, czyli systematycznego masowego wymordowania ludności żydowskiej w Europie. W odróżnieniu od obozów koncentracyjnych, które służyły głównie jako miejsca przetrzymywania i pracy przymusowej, ośrodki zagłady (zwane również obozami zagłady lub obozami śmierci) były miejscami ukierunkowanymi prawie wyłącznie na masowe mordowanie Żydów w ramach „ostatecznego…
-
Dojście nazistów do władzy
ArtykułPartia NSDAP była jednym z wielu ekstremistycznych prawicowych ugrupowań politycznych, które pojawiły się w Niemczech po I wojnie światowej. Wraz z początkiem wielkiego kryzysu szybko zyskała rozgłos i znaczącą pozycję – w 1932 r. stała się najliczniejszą partią w niemieckim parlamencie.
-
Dokumentowanie liczby ofiar Holokaustu i nazistowskich prześladowań
ArtykułHolokaust jest najlepiej udokumentowanym przypadkiem ludobójstwa. Mimo to obliczenie ilu dokładnie ludzi zabito wskutek nazistowskiej polityki jest niemożliwe. Nie zachował się żaden pojedynczy dokument z czasów wojny, który przedstawiałby dokładną liczbę zamordowanych.
-
Dzisiejsi uchodźcy
ArtykułObecny kryzys uchodźczy jest rezultatem konfliktów, w wyniku których dochodzi do masowych aktów okrucieństwa i łamania praw człowieka. Mimo że międzynarodowa ochrona uchodźców, którą wdrożono po II wojnie światowej, uczyniła pomoc uchodźcom w trudnej sytuacji obowiązkiem społeczności międzynarodowej, kraje na całym świecie mają przed sobą długą drogę do wypełnienia swoich międzynarodowych zobowiązań.
-
Elie Wiesel
ArtykułElie Wiesel. Ocalały z Auschwitz. Autor książki Noc. Działacz na rzecz praw człowieka. Wiesel poświęcił swoje życie edukacji świata na temat Holokaustu. W 1986 r. otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla.
-
Emanuel Ringelblum i powstanie archiwum Oneg Szabat
ArtykułEmanuel Ringelblum przed II wojną światową Ringelblum urodził się w Buczaczu w Polsce (obecnie Ukraina) 21 listopada 1900 r. W 1927 r. uzyskał doktorat z historii na Uniwersytecie Warszawskim. W Warszawie poznał też swoją żonę, Judytę (Yehudis) Herman. W 1930 r. urodził się ich syn Uri. Emanuel Ringelblum od młodości należał do socjalistycznej i syjonistycznej partii Poalej Syjon-Lewicy i aktywnie uczestniczył w żydowskim życiu publicznym; pracował jako nauczyciel w szkołach…
-
Front wschodni: Wojna Niemiec ze Związkiem Radzieckim
Artykuł22 czerwca 1941 r. nazistowskie Niemcy wraz z sojusznikami dokonały inwazji na Związek Radziecki. Szybko zajęły duże obszary na terytorium Sowietów. Siły niemieckie wyruszyły na „wojnę na wyniszczenie” ze Związkiem Radzieckim i jego narodem, zabijając miliony cywili. Ostatecznie radzieckie siły zbrojne odparły jednak wojska niemieckie i zdobyły Berlin wiosną 1945 r. Niemiecko-sowiecki teatr działań wojennych, często nazywany „frontem wschodnim”, był największym i najbardziej…
-
Gestapo: Informacje ogólne
ArtykułGestapo było okrytą złą sławą policją polityczną nazistowskich Niemiec. W okresie rządów nazistów instytucja Gestapo rozszerzała się i przechodziła zmiany. Grupy, przeciwko którym kierowano działania Gestapo, zmieniały się wraz z polityką i priorytetami reżimu. Jedna rzecz pozostała niezmienna: Gestapo było niezawodnie brutalnym narzędziem, które egzekwowało najbardziej radykalne impulsy nazizmu.
-
Getta
ArtykułW czasie Holokaustu tworzenie gett stanowiło kluczowy etap w prowadzonym przez nazistów procesie brutalnego izolowania, prześladowania, a w końcu unicestwiania europejskich Żydów. Getta były często zamkniętymi dzielnicami, w których separowano Żydów od ludności nieżydowskiej. Panujące w nich warunki były tragiczne.
-
Grupy operacyjne: podsumowanie
ArtykułGrupy operacyjne (Einsatzgruppen) były specjalnymi jednostkami hitlerowskiej policji bezpieczeństwa i służby bezpieczeństwa (SD), które podążały za armią niemiecką w trakcie inwazji na kraje europejskie. Nazywane "mobilnymi brygadami śmierci," słynęły przede wszystkim z systematycznego mordowania Żydów w trakcie akcji masowych rozstrzeliwań w Związku Radzieckim.
-
Hitlerjugend
ArtykułNSDAP próbowało objąć swoimi wpływami wszystkie aspekty niemieckiego społeczeństwa. Hitlerjugend (Młodzież Hitlera) i Związek Niemieckich Dziewcząt powołano jako nazistowskie młodzieżówki, w których dzieci i nastolatki zaznajamiano z nazistowską ideologią. Grupy te przygotowywały też niemiecką młodzież do wojny.
-
Holokaust (skrócony artykuł)
ArtykułHolokaust był planowym, finansowanym przez państwo procesem prześladowania i zamordowania sześciu milionów europejskich Żydów przez reżim nazistowski oraz jego sojuszników i kolaborantów. United States Holocaust Memorial Museum określa czas trwania Holokaustu na lata 1933–1945. Rozpoczął się on w 1933 r., kiedy do władzy w Niemczech doszedł Adolf Hitler wraz z partią NSDAP. Zakończył się natomiast w 1945 r., kiedy alianci pokonali nazistowskie Niemcy w II wojnie światowej. NSDAP…
-
Holokaust - wprowadzenie
ArtykułHolokaust był planowym, finansowanym przez państwo procesem prześladowania i zamordowania sześciu milionów europejskich Żydów przez niemiecki reżim nazistowski oraz jego sojuszników i kolaborantów. W różnych formach miał miejsce w całej Europie w latach 1933–1945.
-
II wojna światowa w Europie
ArtykułHolokaust wydarzył się w szerszym kontekście II wojny światowej. Była ona największym i najbardziej niszczycielskim konfliktem zbrojnym w historii. Adolf Hitler wraz z nazistowskim reżimem stworzył wizję potężnego nowego imperium „przestrzeni życiowej” (Lebensraum) dla Niemców we Europie Wschodniej opróżnionej z jej dotychczasowych mieszkańców. Rezultatem nazistowskiego celu wzmocnienia niemieckiej „rasy panów” było prześladowanie oraz mordowanie Żydów i innych.
-
Imigracja do Stanów Zjednoczonych w latach 1933–41
ArtykułWiele osób, które szukało bezpiecznego schronienia przed prześladowaniami w latach 30. i 40. XX w., napotykało przeszkody w postaci restrykcyjnych limitów imigracyjnych w Stanach Zjednoczonych oraz skomplikowanych i surowych wymogów dotyczących uzyskania wizy. Opinia publiczna w Stanach Zjednoczonych nie była przychylna zwiększonej imigracji, co powodowało niewielki nacisk polityczny na zmianę polityki imigracyjnej. Polityka ta stawiała na pierwszym miejscu kwestie ekonomiczne i…
-
Inwazja na Polskę, jesień 1939 r.
ArtykułWojska niemieckie dokonały inwazji na Polskę 1 września 1939 r., wywołując tym samym II wojnę światową. W odpowiedzi na niemiecką agresję Wielka Brytania i Francja wypowiedziały wojnę nazistowskim Niemcom.
-
Inwazja na Związek Radziecki, czerwiec 1941 roku
ArtykułDnia 22 czerwca 1941 r. nazistowskie Niemcy niespodziewanie zaatakowały Związek Radziecki, swojego sojusznika w wojnie przeciwko Polsce. Do końca roku wojska niemieckie posunęły się setki kilometrów aż do przedmieść Moskwy. Wkrótce po inwazji mobilne jednostki zagłady rozpoczęły masową eksterminację Żydów w Związku Radzieckim. Niemiecka wojskowa i cywilna polityka okupacyjna doprowadziła do śmierci milionów radzieckich jeńców wojennych i cywilów.
-
Jak definiowano zbrodnie?
ArtykułPo II wojnie światowej zwycięscy alianci podjęli bezprecedensowy krok, jakim było utworzenie Międzynarodowego Trybunału Wojskowego (MTW) w celu pociągnięcia niemieckich przywódców do indywidualnej odpowiedzialności za naruszenia prawa międzynarodowego. Trybunał w Norymberdze położył podwaliny pod nowy system międzynarodowego prawa karnego i odpowiedzialności, który rozwija się do dziś.
-
Jak rozpoznać wiarygodne źródła historyczne?
ArtykułW jaki sposób zainteresowany czytelnik lub uczeń może odróżnić „prawdziwą historię” od wątpliwych lub całkowicie bezpodstawnych informacji i twierdzeń? Jakimi cechami, metodami i podejściem charakteryzuje się odpowiedzialna analiza historyczna?
-
Josef Mengele
ArtykułLekarz SS Josef Mengele przeprowadzał nieludzkie i często śmiertelne eksperymenty medyczne na więźniach Auschwitz. Stał się najbardziej znanym z nazistowskich lekarzy, którzy przeprowadzali eksperymenty w obozie. Mengele otrzymał przydomek „anioła śmierci”. Świadkowie często wspominają, że bywał na rampach selekcyjnych w Auschwitz.
-
Martin Niemöller: „Najpierw przyszli po…”
ArtykułMartin Niemöller (1892–1984) był wybitnym pastorem luterańskim w Niemczech. Na przestrzeni lat 20. i wczesnych 30. sympatyzował z wieloma nazistowskimi ideami i wspierał radykalnie prawicowe ruchy polityczne. Po dojściu do władzy Adolfa Hitlera w 1933 r. Niemöller stał się jednak zagorzałym krytykiem ingerencji Hitlera w Kościoły protestanckie. Ostatnie osiem lat nazistowskich rządów, od 1937 do 1945 r., spędził w nazistowskich więzieniach i obozach koncentracyjnych. Niemöller jest…
-
Masowe rozstrzelania w wąwozie Babi Jar
ArtykułPod koniec września 1941 r. jednostki SS i policji niemieckiej oraz ich oddziały pomocnicze dokonały jednej z największych masakr II wojny światowej. Miała ona miejsce w wąwozie Babi Jar, tuż za stolicą Ukrainy, Kijowem.
-
Masowe rozstrzelania Żydów podczas Holokaustu
ArtykułLatem 1941 r., po niemieckiej agresji na Związek Radziecki, Niemcy zaczęli dokonywać masowych rozstrzelań mężczyzn, kobiet i dzieci żydowskiego pochodzenia na terytoriach przejętych od Sowietów. Rzezie te stanowiły element „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej” – masowego mordu europejskich Żydów.
-
Mein Kampf
ArtykułMein Kampf („Moja walka”) Adolfa Hitlera jest najbardziej znanym i popularnym tekstem pośród nazistowskich publikacji.
-
Nazistowska agresja terytorialna: Anschluss
ArtykułPrzez całe lata 30. XX w. nazistowskie Niemcy prowadziły agresywną politykę zagraniczną. Kulminacją tych działań była II wojna światowa, która rozpoczęła się w Europie we wrześniu 1939 r. W wyniku przedwojennej i wojennej ekspansji terytorialnej pod kontrolą Niemiec znalazły się miliony Żydów. W dniach 11–13 marca 1938 r. nazistowskie Niemcy zaanektowały sąsiednią Austrię. Wydarzenie to znane jest jako Anschluss.
-
Nazistowska propaganda
ArtykułNaziści skutecznie posługiwali się propagandą, aby zdobyć poparcie milionów Niemców w ustroju demokratycznym, a później, za czasów dyktatury – umożliwić prześladowania, wojnę, a ostatecznie ludobójstwo. Stereotypy i obrazy pojawiające się w nazistowskiej propagandzie nie były nowe; publiczność, dla której były przeznaczone, już je znała.
-
Nazistowski rasizm
ArtykułNaziści wierzyli, że świat definiuje walka między rasami. Nazistowski rasizm opierał się na szeroko rozpowszechnionych, popularnych poglądach na temat rasy i biologii.
-
Negowanie Holokaustu: najważniejsze daty
ArtykułPoniższa lista zawiera wybór kluczowych wydarzeń w rozwoju negacjonizmu.
-
Obozy nazistowskie
ArtykułMiędzy 1933 a 1945 r. nazistowskie Niemcy wraz ze swoimi sprzymierzeńcami założyły ponad 44 tys. obozów i innych miejsc odosobnienia (wliczając w to getta). Służyły one sprawcom do wielu celów, w tym do organizacji pracy przymusowej, przetrzymywania ludzi uznawanych za wrogów stanu i popełniania masowych mordów.
-
Świadkowie
ArtykułSłownik Języka Polskiego definiuje świadka jako „osobę obecną przy czymś i mogącą opowiedzieć o tym.”
-
Ofiary nazistów: nazistowska ideologia rasowa
ArtykułHolokaust Holokaust to wydarzenie kluczowe dla naszego pojmowania zachodniej cywilizacji, państwa narodowego, nowoczesnego biurokratycznego społeczeństwa oraz natury ludzkiej . Było to dokonane z premedytacją masowe morderstwo milionów niewinnych cywilów. Naziści – kierowani rasistowską ideologią, która uważała Żydów za „pasożytnicze robactwo ” zasługujące jedynie na eliminację - wszczęli ludobójstwo na niespotykaną wcześniej skalę. W ich zamyśle zginąć mieli wszyscy…
-
Oskar Schindler
ArtykułPodczas II wojny światowej biznesmen Oskar Schindler uratował ponad 1000 Żydów przed deportacją do Auschwitz, największego kompleksu obozowego nazistowskich Niemiec.
-
Oś czasu II wojny światowej
ArtykułZapoznaj się z osią czasu kluczowych wydarzeń przed i w trakcie II wojny światowej. Masowa zagłada Żydów w Europie miała miejsce w kontekście II wojny światowej. W miarę jak wojska niemieckie najeżdżały i zajmowały coraz większe terytoria w Europie, Związku Radzieckim i Afryce Północnej, rasistowska i antysemicka polityka reżimu stawała się coraz bardziej radykalna, przechodząc od prześladowań do ludobójstwa.
-
Ośrodki zagłady: zarys ogólny
ArtykułPodczas II wojny światowej naziści założyli ośrodki zagłady na okupowanych przez Niemcy terenach Europy. Ich jedynym lub głównym celem było masowe mordowanie ludzi. Aby go osiągnąć, nazistowskie władze używały w tych ośrodkach metod eksterminacji na skalę przemysłową.
-
Pakt niemiecko-sowiecki
ArtykułPakt niemiecko-sowiecki został podpisany w sierpniu 1939 r. Utorował on drogę do wspólnej inwazji i okupacji Polski przez nazistowskie Niemcy i Związek Radziecki we wrześniu tego roku. Pakt był dogodnym porozumieniem między dwoma zaciekłymi wrogami ideologicznymi. Umożliwiał on nazistowskim Niemcom i Związkowi Radzieckiemu wydzielenie stref wpływów w Europie Wschodniej, jednocześnie zabraniając im wzajemnego ataku przez dziesięć lat. Mimo to niecałe dwa lata później Hitler rozpoczął…
-
Państwa Osi i Holokaust
ArtykułNazistowskie Niemcy były liderem i głównym sprawcą prześladowań i masowych mordów na europejskich Żydach. Jednak każde z pozostałych europejskich Państw Osi sprzymierzonych z Niemcami (Włochy, Węgry, Rumunia, Bułgaria, Słowacja i Chorwacja) w pewnym stopniu uczestniczyło w Holokauście. Japonia nie brała w nim udziału, a niektórzy europejscy Żydzi znaleźli nawet schronienie na terytorium kontrolowanym przez Japończyków.
-
Państwa Osi w II wojnie światowej
ArtykułTrzema głównymi partnerami w sojuszu Państw Osi były Niemcy, Włochy i Japonia. Te trzy kraje uznawały niemiecką i włoską dominację w Europie kontynentalnej, a także japońską w Azji Wschodniej. Podczas II wojny światowej do sojuszu Państw Osi dołączyło pięć innych państw europejskich. Wszyscy europejscy sojusznicy Niemiec z Państw Osi w pewnym stopniu uczestniczyli w prześladowaniu i mordowaniu Żydów podczas Holokaustu.
-
Policja Porządkowa
ArtykułW ciągu niespełna dekady naziści przekształcili niemiecką Policję Porządkową w zmilitaryzowaną i morderczą instytucję. Policjanci porządkowi byli sprawcami wielu tragedii Holokaustu. Pilnowali gett, ułatwiali deportacje, polowali na ukrywających się Żydów, dokonywali masakr na Żydach i innych osobach. Policja Porządkowa w znacznym stopniu przyczyniła się do szybkiego i brutalnego ludobójstwa Żydów w Europie.
-
Polskie ofiary
ArtykułPo pokonaniu polskiej armii we wrześniu 1939 r. Niemcy bezlitośnie rozprawili się z Polakami mordując tysiące cywilów, organizując rozległe programy pracy przymusowej oraz wysiedlając setki tysięcy ludzi.
