Ivo, Zagreb’de yaşayan orta sınıf bir Yahudi ailede büyüdü. Almanlar ve müttefikleri Nisan 1941’de Yugoslavya’yı istila edene ve Hırvatistan’da faşist bir Ustaşa hükümeti kurana kadar daha az Yahudi karşıtlığına maruz kaldı. Ustaşa rejimi Yahudileri, Sırpları ve Çingeneleri öldürmeye başladı. Ivo’nun ailesi, İtalyanların Yahudi mültecileri korumaya çalıştığı İtalya işgâli altındaki bölgeye kaçtı. Ivo, 1944’te İtalya anakarasına taşınmadan önce Rab adası kampını da içeren bir İtalyan gözaltı kampında yaşadı. Bir süre Ortak Dağıtım Komitesi’nde çalıştı ve daha sonra Amerika Birleşik Devletleri’ne taşındı.
Tam tarihini hatırlamıyorum, aynı yıl Temmuz’da bir nakil oluşturuluyordu. Diğer bir deyişle Yahudiler, ölecekleri bir adaya nakledilmek üzere tekrar tutuklanıyordu. Ben de o gün tutuklandım. O zaman 16 yaşındaydım. Beni tutuklamaya gelen Hırvat dedektifin elindeki listede benim adım vardı, babamın adı yoktu. Bu tuhaf bir durumdu ve babam protesto ederek bir yanlışlık olduğunu söyledi. “Oğlumu değil, beni kast etmişsinizdir” diyerek benim yerime geçmek istiyordu Dedektif ısrarla “Hayır, Ivo Herzer yazıyor ve onu götürmek zorundayım” diyordu. Bunun üzerine babam “O zaman ben de seninle geliyorum” dedi. Elbette o geçici kampa gelemedi. Beni oraya götürdüler. Zagreb şehrinin dışında, genelde fuar kurulan bir yerdi. Duvara yaslatılmış, bebekleriyle birlikte birkaç yüz Yahudi aile vardı. Ağır makineli tüfeklerin başındaki Ustaşa’nın adamları Yahudilere nişan almıştı. Yahudilere her saat yoklama yapılıyordu. Neler olacağını bilmiyorduk. Artık o nakledilenlere ne olduğunu öğrenmiştik. Söylediğim gibi, Pag adasına götürüldüler ve hepsi korkunç koşullar altında hayatını kaybetti. Ben şanslıydım çünkü akşam yoklamasında sıra benim adıma geldiğinde görevli Ustaşa subayı, herkesin ailesi olduğu için “Burada yalnız mısın?” diye sordu. “Evet” dedim. “Eşyalarını alıp evine git” dedi. O kadar. “Ailesini getirin” de diyebilirdi. Demedi. En son sokağa çıkma yasağında oldu bu olay. Dışarı çıkma hakkım olduğumu ispatlayan evrakım yoktu elimde. Bu yüzden eve koştum. Devriyelere yakalanmadım. Şanslıydım. Annemle babam, beni kaybettiklerini sanmış. İçeri girdiğimde gözlerine inanamadılar.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
