Dezider Gruenberger

Dezider, Çekoslovakya'nın güneydoğusundaki Slovakya'da, Kosice şehrinde yaşayan ve Macarca konuşulan Yahudi bir ailedeki üç çocuktan en büyük olanıydı. Genç bir çocukken Yahudi ilkokuluna gitti. Babası bir terziydi. Terzi dükkânları oturdukları küçük dairedeydi.

1933–39: İlkokulu bitirince daha sonrasında bir üniversitede okumak maksadıyla ortaokula devam ettim. Okulda eğitim dili Slovakçaydı ve Macar birliklerinin Güney Slovakya’ya girdiği Kasım 1938’e kadar Yahudiler aleyhine herhangi bir ayrımcılık yapılmamıştı. Almanya’nın desteğiyle Kosice, Macaristan’a dahil oldu ve şehre Kassa adı verildi. Macar yöneticiler, Yahudi karşıtı yasaları uygulamaya koydular.

1940–44: 1940 yılında orta öğrenimimi tamamladım fakat Yahudi olduğum için üniversiteye gitmeme izin verilmedi. 1941 yılında Macarlar, bizi "yaratık" olarak gördükleri için gözaltına aldılar. İki yıl sonra Macar ordusu için zorla çalıştırılan bir işçiydim. Karpat dağlarında Almanların savunma binaları ve yol inşaatlarında çalıştırıldım. Bazen de cephane taşıdım. Bir yıl sonra Sovyet ordusunun yaklaştığını öğrenince buradaki bir arkadaşımla beraber cesaretimizi toplayıp kaçtık. Bir köylü bizi sakladı.

Dezider, 28 Ekim 1944'te Sovyet birliklerince Munkacevo yakınlarında serbest bırakıldı. Savaştan sonra Çekoslovakya'ya döndü. 1968'de Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti.