Rojske Kisielnicki Sadowsky

Rojske, Varşova’nın 60 km kadar doğusunda yoğun şekilde Yahudilerin yaşadığı küçük Kaluszyn kasabasında yaşayan Yahudi bir ailenin üç çocuğundan ikincisiydi. Rojske'nin annesi ev hanımıydı, babası ise iş nedeniyle sık sık at sırtında ya da trenle Varşova’ya giden bir tüccardı. Rojske yirmili yaşlarındayken manav Welwel Sadowsky'le evlendi.

1933–39: Geçen hafta savaş çıktığından beri Alman kuvvetleri, Polonya birlikleriyle tam da burada Kaluszyn'de muharebedeler. Bombardıman sonucu kasabanın yarısı dümdüz oldu ve birçok Yahudi aile sinagoga, kamu hamamına, bira fabrikasına ve tabakhaneye sığındı. İşgalci Alman kuvvetleri, şimdi diğer kasabalardan yüzlerce Yahudiyi buraya "yeniden yerleştiriyordu." Bize ne olacak, özellikle de yaklaşan kışla birlikte?

1940–42: Almanlar birkaç aylık gettoyu mühürlediler. Artık yakındaki köyden yemek alamıyorduk. Raizel Kisielnicki—babamın kuzenin eşi—çocuklara kahvaltı ve yaşlılar ile çocuklara akşam yemeği sağlayan kamu mutfağı için çalışıyordu. Ancak yemek hiç yeterli değildi. Artık mutfak sadece çocuklara hizmet veriyordu. Çoğu insan o kadar ümitsizdi ki gizlice kasabaya kaçmaya çalıştılar. Şimdiye kadar 50 kişi Polonyalı zaptiyeler tarafından yolda yakalandı ve vuruldu.

1942 sonlarında Almanlar, Kaluszyn gettosunu tasfiye ettiler ve nüfusu—Rojske ve eşi Welwel'in can verdiği—bir imha kampına sürdüler.