Antisemitizm ve Holokost
Antisemitizm, Yahudi halkına karşı önyargı ya da nefret bağlamında şekillenmiş bir anlayıştır. Antisemitizm, Nazilerin Yahudi halkını hedef almasına ve bugün Holokost olarak bilinen soykırımı gerçekleştirmesine yol açmıştır.
Adolf Hitler ve Nazi Partisi antisemitikti. Bu, Yahudilerden nefret ettikleri anlamına gelir. Nazi Yahudi karşıtlığı aşırı boyutlardaydı. Yahudilerin ayrı ve aşağı bir ırk olduğuna yönelik bir fikre dayanıyordu. Antisemitizm, Nazilerin Yahudi halkını hedef almasına ve bugün Holokost olarak bilinen soykırımı gerçekleştirmesine yol açmıştır. Holokost (1933–1945), Nazi Almanya hükûmeti ve müttefikleri ile yardımcıları tarafından Avrupa’daki altı milyon Yahudinin sistematik olarak zulüm görmesi ve katledilmesi olayıdır.
Ancak antisemitizm Nazilerle başlamadı. Yahudilere karşı önyargılar, Holokost’tan önce neredeyse 2.000 yıldır mevcuttu. Avrupa’da antisemitizm, yüzyıllar boyunca Yahudi halkına karşı ayrımcılık ve şiddete yol açmıştır. 20. yüzyılın başlarına gelindiğinde antisemitik pek çok düşünce, Almanya’da ve diğer Avrupa toplumlarında yaygın şekilde kabul görmüştü. Bu nefret, Holokost’u mümkün kılmıştır.
Yahudi karşıtlığı nedir?
Yahudi karşıtlığı, Yahudi halkına karşı duyulan nefret ya da önyargıdır. Yahudi karşıtı olmak, sırf Yahudi oldukları için Yahudilere karşı olumsuz ya da düşmanca bir tutum sergilemek anlamına gelir. Yahudi karşıtlığı, Yahudiler ve Yahudi dini (Musevilik) hakkındaki klişelere, yalanlara, komplo teorilerine ve yanlış inançlara dayanmaktadır.
Yahudi karşıtlığı hakkında bilinmesi gereken en önemli şeyler şunlardır:
- Yahudi karşıtlığı eskidir. İnsanlar, binlerce yıldır Yahudilere ve Yahudiliğe karşı önyargılar taşımaktadır. Antisemitizmin kökenleri, antik çağlara ve erken Hristiyanlığa kadar uzanmaktadır. Geçmişte birçok Hristiyan kilisesi, antisemitik fikirleri dinî öğretilerinin bir parçası olarak yaymıştır; ancak çoğu, artık bunu yapmamaktadır.
- Antisemitizm yaygındır. Antisemitik önyargılar, dünyanın her yerinde mevcuttur. Farklı milletlerden, geçmişlerden, dinlerden ve siyasi eğilimlerden insanlar, yanlış olmalarına karşın antisemitik fikirlere inanmaktadır.
- Yahudiler hakkında pek çok farklı önyargı ve klişe bulunmaktadır. Bazı antisemitik klişeler, dinî inançlara dayanmaktadır. Diğerleri ise ekonomik rekabet, aşırı milliyetçilik ya da ırkçılığa dayanmaktadır. Antisemitik fikirler, genellikle Yahudileri dışlanmış ya da ait olmayan kişiler olarak gösterir.
- Antisemitik komplo teorileri, genellikle tüm Yahudileri tehlikeli ya da kötü olarak tasvir eder. Bu teorilerin birçoğu Yahudilerin ekonomi, medya ya da Hollywood üzerinde muazzam bir güce sahip olduğunu iddia etmektedir. Bazıları, Yahudilerin dünyanın bir kısmını ya da tamamını kontrol etmek istediğini iddia etmektedir. Bu suçlamaların hiçbirisi doğru değildir.
- Antisemitizm, Holokost’tan sonra ortadan kalkmamıştır ve tehlikelidir. Antisemitizm, ekonomik ve sosyal ayrımcılığa ve dışlanmaya yol açabilir. Ayrıca kitlesel şiddet ve soykırıma da dönüşebilir.
Holokost’tan önce Avrupa’da insanlar, Yahudilere karşı nasıl ayrımcılık yapıyordu?
Yahudiler birçok Avrupa krallığında, imparatorluğunda ve ülkesinde yüzyıllar boyunca azınlık olarak bulunmuşlardır. Ezici çoğunluğu Hristiyan olan bir kıtada yabancı olarak görülüyorlardı. Avrupa tarihinin büyük bir bölümünde Avrupa’daki Yahudiler, ayrımcılığa uğramış ve zarar görmüştür. Sırf Yahudi oldukları için farklı ve adaletsiz muamele görmüşlerdir.
Orta Çağ’dan itibaren Avrupa’daki çeşitli otoriteler, Yahudilere kısıtlamalar getirmiştir. Bu kısıtlamalar; kanunlar, kararnameler ve resmî politikalarla uygulanmıştır. Örneğin yetkililer,
- Yahudilerin sahip olabileceği iş türlerini kısıtlamıştır;
- Yahudilerin yaşayabilecekleri yerleri sınırlandırmıştır, örneğin getto adı verilen şehirlerin ayrı bölgelerinde yaşamalarını zorunlu kılmıştır;
- Yahudi halkını ülkelerden ya da bölgelerden sürmüştür;
- Yahudilerin toprak sahibi olmasını yasaklamıştır;
- Yahudilerin fazladan vergi ödemesini zorunlu kılmıştır;
- ve Yahudileri kıyafetlerine işaretler (sarı daireler ya da sarı Yahudi yıldızları gibi) takmaya ya da farklı kıyafetler (sarı kıyafetler ya da özel şapkalar gibi) giymeye zorlamıştır.
Holokost’tan önceki yüzyıllarda Yahudi karşıtlığı, birçok Avrupa toplumunda yaygın bir önyargıydı. Yahudi olmayan insanlar, genellikle Yahudilere farklı davranırdı. Yahudi karşıtı bireyler ya da gruplar, Yahudilere karşı ayrımcılık yapmıştır:
- Restoranlarda, mağazalarda, otellerde ya da diğer iş yerlerinde Yahudilere hizmet verilmemesi;
- Yahudi çalışanları işe almayı reddetmek;
- Yahudi öğrencilerin belirli okul ve üniversitelere gitmesinin yasaklanması;
- Yahudilerin sosyal ya da profesyonel kulüplere kabul edilmemesi;
- tüm Yahudilerin aynı şekilde göründüğünün ya da davrandığının söylenmesi;
- Yahudiler hakkında olumsuz klişelere dayalı hakaretler kullanılması ya da şakalar yapılması; ve
- Sözlü ve yazılı basında Yahudi karşıtı yalanların ve komplo teorilerinin yayılması.
Antisemitizm, genellikle insanları Yahudi kişileri ve mekânları şiddetle hedef almaya yöneltmiştir. Buna şunlar dâhildi:
- Yahudi ibadet yerlerine (sinagoglar), Yahudi mezarlıklarına ya da Yahudi okullarına zarar vermek;
- Bireyleri yalnızca Yahudi oldukları için dövmek, öldürmek ya da onlara saldırmak; ve
- Genellikle çok sayıda ölümle sonuçlanan Yahudi karşıtı ayaklanmalar (bazen pogromlar olarak da adlandırılır) sırasında Yahudi topluluklarına saldırmak.
Bu şiddet eylemleri, Naziler ve işbirlikçileri Avrupa’daki Yahudileri öldürme programlarını uygularken Holokost sırasında da devam etmiştir.
Hitler ve Naziler, Yahudilerden neden nefret ediyordu?
Adolf Hitler ve Nazi Partisi, Yahudilerden nefret ediyordu. Yahudi halkı hakkında yüzyıllardır süregelen olumsuz inançlara sahiptiler.
Naziler, aynı zamanda ırksal antisemitizm adı verilen daha yeni bir antisemitizm türünü de desteklemişlerdir. Bu tür antisemitizm, Yahudileri dinleriyle değil ırklarıyla tanımlıyordu. Yahudilerin farklı bir ırka ait olduğunu iddia ediyorlardı. “Yahudi ırkı”nın aşağı olduğunu ve Almanya için bir tehdit oluşturduğunu iddia ettiler. Bu yanlış ve önyargılı inanç, Nazilerin Yahudilere uyguladığı zulmün temelini oluşturmuştur.
Naziler, antisemitik komplo teorilerini desteklemiştir. Toplumun sorunları için yanlış bir şekilde Yahudileri suçlama şeklindeki yaygın antisemitik uygulamayı benimsemişlerdir. Naziler, Almanya’nın I. Dünya Savaşı’ndaki (1914–1918) yenilgisinden, komünizmden ve Almanya’nın ekonomik sorunlarından Yahudileri sorumlu tutuyordu. Tüm Yahudilerin Almanya için bir tehdit olduğunu ve yok edilmeleri gerektiğini iddia ettiler.
Naziler, antisemitizmi nasıl uygulamaya koydular?
Nazi Almanyası hükûmeti, Adolf Hitler’in 1933’te iktidara geldiği andan itibaren Yahudilere karşı ayrımcılık yapmıştır. Nazi Yahudi karşıtı politikaları, zaman içinde giderek radikalleşti. II. Dünya Savaşı (1939–1945) sırasında Naziler, Avrupa genelinde milyonlarca Yahudiye zulmetmiş ve milyonlarca Yahudiyi katletmiştir.
Tüm Nazi dönemi boyunca Naziler ve yardımcıları, Yahudileri çeşitli şekillerde izole etmiş ve dışlamıştır. Yukarıda sıralananlar gibi uzun süredir devam eden antisemitik uygulamaları sıklıkla kullanmışlardır. Uzun süredir devam eden bu önlemlerin Nazi versiyonu şunları içeriyordu:
- Yahudiler hakkında yalanlar yaymak için gazeteleri, radyoyu ve diğer medyayı kullanmak;
- Yahudileri birçok işten dışlayan yasalar çıkarmak;
- Yahudileri Alman vatandaşlığının tüm haklarından mahrum bırakmak;
- Yahudilere ait işletmelere boykot düzenlemek;
- Yahudi öğrencileri okullardan dışlamak;
- Yahudi ibadethanelerini (sinagoglar) yakmak;
- evleri ve işyerleri de dâhil olmak üzere—Yahudilerin mallarına el koymak;
- Yahudilere fiziksel olarak saldırmak;
- Yahudilerin—genellikle sarı bir yıldız olmak üzere—özel işaretler takmasını zorunlu kılmak;
- Yahudileri evlerinden kovmak; ve
- Yahudileri getto adı verilen, şehirlerin ya da kasabaların ayrı bölgelerinde yaşamaya zorlamak.
Ancak Naziler, antisemitik uygulamaları tamamen yeni bir seviyeye taşımıştır. II. Dünya Savaşı sırasında organize, hükûmet destekli bir soykırım gerçekleştirmiş ve Avrupa’daki Yahudi halkına karşı eşi benzeri görülmemiş ölçekte zulümler uygulamışlardır. Bu zulümler arasında şunlar da vardı:
- Tüm Yahudi topluluklarını hapsetmek ve onları açlık, hastalık, hipotermi ve yorgunluktan ölüme yol açan acımasız ve sağlıksız koşullara maruz bırakmak;
- Yahudileri toplu infazlarda vurmak; ve
- Yahudileri öldürme merkezlerinde zehirli gazla öldürmek.
Holokost sırasında Naziler, Almanya’da ve tüm Avrupa’da uzun süredir devam eden antisemitizmden yararlandı. Ortak ülkelerden kurumlara ve bireysel işbirlikçilere kadar kıtanın dört bir yanında istekli yardımcılar buldular. Antisemitizm, muhtemelen pek çok insanı Nazilerin ölümcül hedeflerini gerçekleştirmelerine seyirci kalmaya ya da katılmaya teşvik etmiştir.
Naziler, işbirliği yaptıkları ülkeler ve yardımcıları, Avrupalı Yahudilerin üçte ikisini öldürmüştür.