Wilek, Polonya’nın güneydoğusundaki Lvov kasabasında yaşayan Yahudi bir ailenin oğluydu. Ailesi, 1870’ten beri kendilerinin işlettiği bir şarap imalathanesinin sahibi ve işletmecisiydi. Wilek’in babası 1929 yılında kalp krizinden öldü. Wilek 1939 yılında ortaokula başladı. Okula başladıktan kısa bir süre sonra, Almanya’nın Polonya’yı işgâli ile II. Dünya Savaşı başladı. Lvov, Doğu Polonya’nın Sovyetler Birliği tarafından ilhak edilmiş bölümündeydi. Sovyetler, Wilek’in evine ve aile işine el koymasına karşın Wilek tahsiline devam edebildi. 22 Temmuz 1941’de Nazi Almanyası Sovyetler Birliğini istila etti. Almanlar Lvov’u işgâl etti ve orada bir getto kurdu. Wilek, Alman ordusu için çatı kaplama kağıdı yapma işinde çalışmak üzere gettodan her gün ayrılan küçük bir Yahudi grubundaydı. 1943 yılında Almanlar Lvov gettosunu yıkmadan kısa bir süre önce Wilek, Hristiyan bir iş arkadaşının adına düzenlenmiş sahte evraklar edindi ve Macaristan’a kaçtı. Budapeşte’deki direnişin kuryesi oldu ve sonunda Polonyalı casus olarak Almanlar tarafından tutuklandı. Ekim 1944’te Auschwitz kampına gönderildi. Wilek, Müttefik kuvvetler ilerlerken Almanya’nın iç kesimlerine doğru ölüm yürüyüşüne gönderilen binlerce mahkûmun arasındaydı. Nisan 1945’te Amerikan kuvvetleri tarafından kurtarıldı ve 1949’da Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti.
Binlerce mülteci gelirken apartmandaki dairemizin salonunu ve özel misafir odasını açtık. Orada kalmaları, yaşamaları için onlara verdik. Büyük bir mutfağımız vardı. Onlara elimizdeki her şeyi sunduk. Bizimle birlikte kaldılar. Bir kısmı iş aradı ve buldu. Bir kısmı kendi evlerine taşındı. Çoğunlukla aile değildiler. Tek başına gelmiş, kaçmış, yeni bir hayata başlamaya çalışan erkekler ve kadınlardı. Bu belki de geçici bir durumdu, çünkü evleri her nerede ise, hâlâ orada kalan yakınları vardı. Krakow, Varşova ve Polonya’nın batı bölümünün, adını hatırlamadığım küçük kasabaları gibi farklı yerlerden gelmişlerdi. Birkaç ay bizimle birlikte kaldılar. Bir gece kapı çaldı. Büyük bir evimiz ve büyük bir kapımız vardı. Ruslar gelmişti. Dairemize zorla girdiler ve o mültecilerin hepsini götürdüler. 1940 yılıydı muhtemelen. Büyük bir toplamaydı. Mültecilerin kitleler hâlinde Lvov’dan Rusya’ya kovulduğu zamandı. Orada bazı insanlarla arkadaş olmuştuk. Ana istasyondan uzakta değildik. İstasyona koştum. Onları yük vagonlarına, sığır vagonlarına bindirdiler ve kilitlediler. Lvov’dan Rusya’ya bu şekilde taşıyacaklardı. Bu durum karşısında hiçbir şey yapamadık. Ağladığımızı hatırlıyorum. Çünkü kime ne kötülük yaptıklarını bilmiyorduk. Korkunçtu.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
