Hacı Emin el-Hüseynî: Kudüs Müftüsü
ÖZET
Muhammed Emin el-Hüseynî (189?-1974), 1921’den 1937’ye kadar Filistin’deki İngiliz Mandası’nın siyasî otoritesi altında Kudüs Müftüsü (üst Müslüman İslamî yasal dinî makamı) idi. Başlıca siyasî amaçları şunlar olmuştur: 1) Bir pan Arap federasyonunun ya da devletinin kurulması, 2) Yahudilerin Filistin’e daha fazla göç etmesine ve Yahudilerin Filistin’deki ulusal emellerine karşı koyulması, 3) Kendisinin bir pan Arap ve Müslüman dinî lideri olarak terfi ettirilmesi.
1937 ile 1945 arasındaki sürgünde el-Hüseynî, Arap ulusu ve Müslüman dünyası adına konuştuğunu ileri sürerek Mihver kuvvetleri (Nazi Almanyası ve Faşist İtalya) ile bir ittifak arayışına girmiş ve bunun için dayanağı da söz konusu ülkelerin 1) Arap devletlerinin bağımsızlığını, 2) bu devletlerin egemen Müslüman ve özellikle de Arap kültürünü yansıtan bir birlik oluşturma hakkını, 3) bu devletlerin, Filistin’de bir Yahudi anavatanı oluşturulması yolunda atılmış adımları tersine çevirme hakkını ve 4) bizzat el-Hüseynî’yi bu pan Arap Müslüman mevcudiyetinin ruhanî ve siyasî temsilcisi olarak resmen tanımış olmalarıdır. Bunun karşılığında el-Hüseynî, Arap dünyasına radyo aracılığıyla Mihver yanlısı, İngiliz karşıtı ve Yahudi karşıtı propaganda yayımlayarak Ortadoğu’da Yahudi ve İngiliz makamlarına karşı şiddeti kışkırtarak ve Alman ordusunda Waffen-SS (Askerî SS) ve destek birimlerinde görev yapmak üzere İslam inancına sahip genç erkekler toplayarak Alman ve İtalyan hükümetleri ile işbirliği yapmıştır. Sonuçta Almanlar ve İtalyanlar, Mihver kontrolü altındaki bölgelerde oturan Müslümanlar arasında destek ve işbirliğini yaymak ve Almanya’nın kollarının uzanamadığı yerlerde oturan Müslümanlar arasında Müttefik karşıtı şiddeti ve isyanı kışkırtmak üzere el-Hüseynî’yi bir araç olarak kullanmıştır.
El-Hüseynî’nin yaptığı işbirliğine karşın Mihver kuvvetleri, onun siyasî emellerini arzu ettiği gibi desteklemekte isteksiz davranmıştır. 1945 yılında Nazi rejimi çöktüğünde Fransız makamları, el-Hüseynî’yi gözaltına almıştır. 1946 yılında Mısır’a kaçmıştır. El-Hüseynî hayatının geri kalanını Filistin milliyetçiliğini desteklemeye ve İsrail Devleti’ne karşı ajitasyona adamıştır. Siyonist karşıtı, Yahudi karşıtı ve İsrail karşıtı propaganda yapmaya ve yaymaya devam etmiştir. 4 Temmuz 1974’te Lübnan’ın Beyrut şehrinde ölmüştür.
Daha fazla bilgi için bkz.:
1. Hacı Emin el-Hüseynî: Arap Milliyetçisi ve Müslüman Lider
2. Hacı Emin el-Hüseynî: Savaş Döneminde Propagandacı
3. Hacı Emin el-Hüseynî: Tarih Cetveli