I. Dünya Savaşı (Özetlenmiş Makale)
I. Dünya Savaşı, 20. yüzyılın ilk büyük uluslararası savaşı olarak göze çarpmaktadır. Habsburg Arşidükü Franz Ferdinand’ın suikasta uğraması, 14 Ağustos’ta başlayan ve sonraki dört yıl boyunca birkaç cephede devam eden savaşın fitilini ateşledi. I. Dünya Savaşı’nda İngiltere, Fransa, Sırbistan ve Rusya İmparatorluğu’nun oluşturduğu (daha sonra İtalya, Yunanistan, Portekiz, Romanya ve ABD’nin katıldığı) İtilaf Devletleri, Almanya ve Avusturya-Macaristan’ın oluşturduğu (daha sonra Osmanlı İmparatorluğu ve Bulgaristan’ın katıldığı) İttifak Devletleri’yle savaştı. Savaş, masraflı muharebeler ve siper harbi yüzünden çıkmaza girince, ilk coşku gittikçe azaldı. Batı Cephesi’ndeki siper ve tahkimat sistemi 765 kilometreyle en uzun genişliğine ulaşmıştı. Doğu Cephesi’nin geniş yayılımı, büyük çaplı bir harbi engelliyordu ancak çarpışmaların büyüklüğü Batı’dakilere eşitti. Kuzey İtalya’da, Balkanlar’da ve Osmanlı’da da ağır çarpışmalar gerçekleşti. Denizde ve ilk kez havada savaşıldı.
I. Dünya Savaşı, modern tarihin en yıkıcı savaşlarından biri olmuştur. Yaklaşık on milyon asker öldü. Bu rakam, önceki yüzyılda yapılan tüm savaşlardaki askerî can kayıplarını aşmaktadır. Savaşta tahminen 21 milyon kişi yaralandı. Makineli tüfek ve gaz harbi gibi yeni silahların savaşa girmesi, çok sayıda can kaybıyla sonuçlandı. Bir günde en ağır can kaybının görüldüğü tarih olan 1 Temmuz 1916’da, yalnızca Somme’deki İngiliz Ordusu 57.000 kayıp verdi. En çok askerî can kaybı Almanya ve Rusya’nındı: sırasıyla, tahmini 1.773.700 ve 1.700.000 kayıp. Fransa, hareketli kuvvetlerinin yüzde 16’sını kaybetti. Tarihçiler, savaşın sonucu olarak doğrudan ya da dolaylı 13 milyon kadar silahsız insanın öldüğünü tahmin etmektedir. Savaş sonunda can kayıpları, tarihteki en ölümcül salgın olan “İspanyol Gribi”nin baş göstermesiyle hızlı bir şekilde arttı. Milyonlarca kişi yerinden yurdundan oldu. Mal ve sanayi kayıpları, özellikle en ağır çarpışmaların yaşandığı Fransa ve Belçika’da yıkıcı boyuttaydı.
11 Kasım 1918 günü, sabah saat 11:00’de Batı Cephesi’nde çarpışmalar durdu. Çağdaşlarının “Büyük Savaş” dediği savaş bitmişti ancak çarpışmaların uluslararası, siyasi, ekonomik ve sosyal alandaki çok büyük etkileri, ilerideki onlarca yıl boyunca yankılanacaktı.