جنگ جهانی اول (خلاصه مقاله)
جنگ جهانی اول نخستین جنگ عمده بین المللی در قرن بیستم به شمار می رود. ترور دوک بزرگ امپراتوری هاپسبورگ، فرانتس فردیناند، این جنگ را برافروخت که در اوت 1914 آغاز شد و به مدت چهار سال در چندین جبهه ادامه یافت. طی جنگ جهانی اول، نیروهای متحد- بریتانیا، فرانسه، صربستان و امپراتوری روسیه (که بعدها ایتالیا، یونان، پرتغال، رومانی و ایالات متحده نیز به آنها پیوستند)- با نیروهای مرکزی، یعنی آلمان و اتریش-مجارستان (که بعدها ترکیه عثمانی و بلغارستان به آنها پیوستند) وارد جنگ شدند. هنگامی که به مرور زمان درگیری های پرهزینه و مبارزات سنگر به سنگر جنگ را به بن بست رساند، آن شور و شوق اولیه فرو نشست. سیستم سنگربندی و ایجاد استحکامات در جبهه غرب تا حدود 475 مایل گسترش یافت. اگرچه عرصه پهناور جبهه شرق، مبارزه سنگر به سنگر در مقیاس وسیع را ناممکن می کرد، اما ابعاد آن همسان با جبهه غرب بود. شمال ایتالیا، کشورهای بالکان و ترکیه عثمانی نیز شاهد جنگ های سنگین بودند. نبرد در دریا و برای نخستین بار در هوا نیز به وقوع پیوست.
جنگ جهانی اول یکی از ویرانگرترین جنگ های تاریخ معاصر است. حدود ده میلیون سرباز در این جنگ کشته شدند که در مقایسه با تعداد تلفات نظامی تمام جنگ های صد سال پیش از آن به مراتب بیشتر است. چنین تخمین زده می شود که 21 میلیون نفر در این جنگ زخمی شدند. تلفات عظیم جنگ جهانی اول تا حدودی در اثر عرضه سلاح های جدید، از جمله مسلسل و استفاده از گازهای سمی به عنوان جنگ افزار بود. در اول ژوئیه 1916 سنگین ترین تلفات جانی طی یک روز بر جای گذاشته شد؛ ارتش انگلستان در این روز فقط در نبرد "سُم" [که اطراف رودخانه ای به همین نام به وقوع پیوست] متحمل 57000 کشته و مجروح شد. آلمان و روسیه به ترتیب با تعداد تقریبی 1،773،700 نفر و 1،700،000 نفر متحمل بیشترین تعداد تلفات نظامی شدند. فرانسه نیز شانزده درصد از نیروهای مجهز خود را از دست داد. محققان برآورد می کنند که 13،000،000 کشته غیرنظامی از نتایج مستقیم یا غیرمستقیم این جنگ بودند. در پایان جنگ، میزان مرگ و میر با شیوع "آنفلوانزای اسپانیایی"، مرگبارترین اپیدمی آنفلوانزا در طول تاریخ، به بیشترین حد خود رسید. میلیونها نفر نیز مجبور به ترک خانه و کاشانه خود و آواره شدند. این جنگ همچنین زیان های مالی و صنعتی اسف باری در بر داشت- بویژه در فرانسه و بلژیک که محل سنگین ترین نبردها بود.
در ساعت 11 صبح روز یازدهم نوامبر 1918، جنگ در جبهه غرب خاتمه یافت. آنچه که در آن زمان "جنگ بزرگ" نامیده می شد به پایان رسید، اما پیامدهای دامنه دار آن در عرصه های بین المللی، سیاسی، اقتصادی و اجتماعی تا دهه ها ادامه یافت.