Franz Monjau
![Franz Monjau [LCID: 1816]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/5c9af8c6-75da-4b4a-b4cb-c5a27b145c20.gif "Franz Monjau [LCID: 1816]")
Ortaokuldan sonra, nihayet sanat eğitimine geçerek Franz, Duesseldorf Güzel Sanatlar akademisinde ressamlık okudu. Geleneksel resme karşı çıkan öncü gruba katıldı. Daha sonra lisede sanat dersleri verdi. Yahudi karşıtlığı kadar, faşizm eğilimi de Franz için korkutucuydu. Ailesi nedeniyle yalnızca yarı Yahudi olduğu için kendi güvenliği için pek de kaygılanmıyordu.
1933–1939: Franz'ın otuz yaşına girdiği gün Hitler Almanya şansölyesi oldu. Beş ay sonra Franz tutuklandı. Nazi yasalarına göre “Mischlinge” (karışık ırk) olarak sınıflandırıldı ve ressamlık, sergi açma ve öğretmenlikten men edildi. Eşinin de öğretmenlik yapması yasaklandı. Çünkü “Ari olmayan biriyle evliydi”. Bir müze müdürü gizlice iş verdiyse de, Gestapo durumu ortaya çıkardığında Franz işten çıkarıldı. Naziler savaşın başlamasının ardından Franz'ı fabrikada çalıştırdı.
1940–1944: Franz ve eşi Nazi karşıtı yeraltı örgütlenmeye yardım etmeyi başardı. Ancak eşi askerî bir hastanede çalıştırılmak üzere Berlin'e gönderildi. 1943'te Müttefikler’in bombaları Monjauların evlerini ve Franz'ın neredeyse tüm sanat eserlerini yerle bir etti. Sonra Musevilikten Katolikliğe geçen annesi Theresienstadt gettosuna sürgün edildi. Bombalama sürüyordu. Naziler “Mischlinge”yi sürgüne göndermeye başlandığında, Franz saklandı. 1944 sonbaharında yeri bulundu. “Meslekî eğitim kampında” çalıştırıldı ve sonra Buchenwald toplama kampına götürüldü.
Franz 28 Şubat 1945'te Buchenwald'daki tıbbî araştırmaların yapıldığı barakalarda hayatını kaybetti. Kamptan kaçak olarak çıkarılan, eşine gönderdi son notta şöyle yazıyordu: “Buchenwald'dayım. En iyi dileklerimle. Franz.”
Başka OkumalarKarl Stojka
![Karl Stojka [LCID: 6332]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/a769bbb1-43da-4477-8313-41b89530ca41.gif "Karl Stojka [LCID: 6332]")
Karl, Doğu Avusturya'daki Wampersdorf köyünde yaşayan Roma Katolik Çingenesi bir ailenin altı çocuğundan dördüncüsüydü. Stokja ailesi geçimlerini gezgin at tüccarları olarak sağlayan Çingenelerin Lowara Roma kabilesine mensuptu. Ailenin yolculuk etmesine uygun bir vagonda kalıyor, kışları da Avusturya'nın başkenti Viyana'da geçiriyorlardı. Karl'ın ataları 200 yıldan fazla bir süredir Avusturya'da yaşamıştı.
1933–1939: Büyürken özgürlük, yolculuk ve sıkı çalışmaya alıştım. Mart 1938'de Almanlar Avusturya'yı tam da yedinci yaş günümden önce topraklarına kattığında, vagonumuz kış olduğu için Viyana kamp alanında park edilmiş vaziyetteydi. Almanlar bize birbirimizden ayrılmama emri verdi. Ailem vagonumuzu ahşap bir ev hâline getirdiyse de, ben etrafımda kalıcı duvarlar olmasına bir türlü alışamadım. Babam ve en büyük ablam fabrikada çalışmaya başladı, ben de okula başladım.
1940–1944: 1943'e kadar, ailem binlerce Çingene'nin kaldığı Birkenau Nazi kampına sürgün edilmişti. Şimdi etrafımızda elektrikli teller vardı. Ağustos 1944'e kadar yalnızca 2.000 Çingene sağ kalabildi. Aramızdan 918 kişi ise zorunlu çalıştırılmak üzere Buchenwald'a götürüldü. Almanlar 200 kişinin çalışamaya elverişli olmadığına karar verdi ve bizi tekrar Birkenau'ya sevk etti. Beni de Birkenau'ya götürürler diye düşünmüştüm. Onlarsa benim çok genç olduğum kanaatine vardı. Ağabeyim ve dayım, 14 yaşında ve cüce olduğumu söylediler. Kalmak zorundaydım. Bizim dışımızda kalan çalışamaz durumdaki kişiler gaz odasında öldürülmek üzere geri gönderildi.
Karl daha sonra Flossenbürg toplama kampına götürüldü. 24 Nisan'da Amerikalı askerler tarafından Almanya, Roetz yakınlarında serbest bırakıldı. Savaştan sonra Viyana'ya döndü.
Başka OkumalarDr. Harold Herbst
Michigan'daki Wayne Eyalet Üniversitesi'nde tıp eğitimi aldıktan sonra, Harold 1942'de orduya girdi. 107. Askerî Hastane'ye atandı. Kuzey İrlanda, Belfast'ta eğitim alan birim Haziran 1944'teki Normandiya çıkartmasının ardından Amerika Birleşik Devletleri Birinci Ordusu'nu izledi. Aralık ayında Harold George S. Patton komutasındaki Amerika Birleşik Devletleri Üçüncü Ordusu’na atandı. SS subaylarının Nisan 1945'te kamptan kaçmalarından kısa bir süre sonra Buchenwald'a gitti.
Başka OkumalarBenjamin (Beryl) Ferencz
Ben Romanya, Transilvanya'daki Karpat Dağları'ndaki küçük bir köyde dünyaya geldi. Bebekken ailesi Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı. Ben, Harvard Üniversite'sinde ceza hukuku okudu. Harvard Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nden 1943'te mezun oldu. Müttefikler’in Batı Avrupa'yı işgaline hazırlık esnasında Amerikan uçaksavar topçu taburuna katıldı. Avrupa'da II. Dünya Savaşı'nın sona ermesiyle Ben, Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nun Savaş Suçları Araştırma Birimi’ne atandı. İsnat edilen Nazi savaş suçlarını tutuklamak ve buna karşı kanıt toplamakla görevlendirildi. Nuremberg Mahkemeleri'nde görülen Einsatzgruppen Davası'nda Amerikan Başsavcısı oldu.
Başka Okumalar![Roll call for newly arrived prisoners, mostly Jews arrested during Kristallnacht (the "Night of Broken Glass"), at the Buchenwald ... [LCID: 79914b]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/thumb/b35c759e-af27-4143-b4e6-8cf8a952d5e4.jpg)