Jeno Brieger

Jeno, Kuzeydoğu Macaristan’da Nagyhalasz köyünde kalabalık ve dindar bir ailede dünyaya geldi. Brieger ailesi, Yidce ve Macarca konuşuyordu. Jeno’nun annesi öldükten sonra babası, yeniden evlendi ve aile babanın sahibi olduğu ve işlettiği hırdavat dükkânının bulunduğu Nyiregyhaza kasabasına taşındı. Nyiregyhaza’nın Yahudi nüfusu 5.000 idi.

1933–39: Jeno yedi çocuklu bir ailenin en büyük oğluydu. Nyiregyhaza, sakinlerinin hâlâ at ve at arabaları kullandıkları kırsal bir kasabaydı. Jeno dindar bir ilkokula gitti. 13’üne geldiğinde babası, Jeno’yu Çekoslovakya’da Munkacevo [Munkacs] kasabasında bulunan bir hahamlık okuluna gönderdi. Jeno, Munkacevo’da babasının para yardımında bulunduğu bir ailenin yanında dört yıl yaşadı.

1940–44: Jeno 17 yaşına geldiğinde terzi olmak üzere yetiştirildiği Nyiregyhaza’ya döndü. 19 Mart 1944’te Alman güçleri Macaristan’ı işgal ettikten sonra Jeno’nun babası, hırdavat dükkânını kaybetti. Nyiregyhaza ve çevre köylerden yaklaşık 17.000 Yahudi, Macar yetkililer tarafından Nyiregyhaza’da kurulan bir gettoya taşındı. Mayıs ve Haziran’da gettoda yaşayanlar Auschwitz’e sürgün edildi. Nyiregyhaza’dan ayrılmadan önce Jeno, dikiş takımını—bir gün geri dönüp, kullanma ümidiyle—aileye ait tavuk kümesine gömdü.

Nisan 1945’te Jeno, Bergen-Belsen toplama kampında İngiliz birlikleri tarafından serbest bırakıldı. 1977’de Nyiregyhaza’dan Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti.