Jakie grupy ludzi były obiektem prześladowań nazistów?
Nazistowskie Niemcy represjonowały, brutalnie traktowały i mordowały miliony ludzi w imię swojej ideologii. W niektórych przypadkach robiły to przy wsparciu swoich sojuszników i kolaborantów.
Najważniejsze fakty
-
1
Nazistowskie Niemcy odczłowieczały i dewaluowały całe grupy ludzi na podstawie ideologii nazistowskiej. Ideologia nazistowska była rasistowska, antysemicka i skrajnie nacjonalistyczna.
-
2
Za swojego głównego wroga naziści uważali Żydów. Podczas II wojny światowej naziści wraz ze swoimi sojusznikami i kolaborantami zamordowali sześć milionów Żydów. Ludobójstwo to nazywane jest Holokaustem.
-
3
Naziści nie poprzestali jednak na ludobójstwie Żydów – celem ich ataków były również inne grupy, które postrzegali jako wrogów czy zagrożenie.
Nazistowskie Niemcy prześladowały, brutalnie traktowały i mordowały całe grupy, które postrzegały jako wrogów czy zagrożenie. Za swoich głównych wrogów naziści uważali Żydów. Bezlitośnie atakowali żydowskich mężczyzn, kobiety i dzieci. Zakres terroru i skala strat w ludziach rodzą więc pytania: które grupy ludzi były obiektem prześladowań nazistów? I dlaczego akurat te?
Nazistowskie Niemcy atakowały Żydów, ponieważ naziści byli skrajnymi antysemitami. Od samego początku nazistowski reżim w Niemczech konsekwentnie i bezwzględnie izolował, zubożał i dyskryminował ludność żydowską w Niemczech. W trakcie II wojny światowej taka polityka doprowadziła do masowych mordów. Naziści wraz ze swoimi sojusznikami i kolaborantami zamordowali ogółem sześć milionów Żydów. Ludobójstwo to nazywane jest Holokaustem.
Prócz przeprowadzenia ludobójstwa europejskich Żydów, naziści prześladowali, brutalnie traktowali i mordowali również inne grupy ludzi. W niektórych przypadkach robili to z pomocą swoich sojuszników i kolaborantów.
Obiektem prześladowań nazistów byli ludzie należący do następujących grup (dla ułatwienia wymienionych w kolejności alfabetycznej):
- cywile (nie-Żydzi) oskarżani o nieposłuszeństwo, działalność w ruchu oporu lub działalność partyzancką;
- geje, mężczyźni biseksualni i inni mężczyźni oskarżani w Niemczech o homoseksualizm;
- osoby czarnoskóre w Niemczech;
- osoby marginalizowane społecznie w Niemczech, obraźliwie określane jako „osoby aspołeczne” czy „zawodowi przestępcy”;
- osoby z niepełnosprawnościami;
- Polacy;
- przeciwnicy polityczni i dysydenci w Niemczech;
- radzieccy jeńcy wojenni;
- Romowie i inne osoby obraźliwie określane jako Cyganie; oraz
- świadkowie Jehowy.
Dlaczego naziści prześladowali i mordowali całe grupy ludzi?
Nazistowskie Niemcy odczłowieczały i dewaluowały całe grupy ludzi, opierając się na ideologii nazistowskiej. Ideologia to zbiór przekonań na temat tego, jak funkcjonuje świat. Ideologia nazistowska była rasistowska, antysemicka i skrajnie nacjonalistyczna. Czerpała z szeregu istniejących koncepcji, które obejmowały rasizm, nacjonalizm, antysemityzm, antykomunizm, antycyganizm i eugenikę. Naziści połączyli te koncepcje i doprowadzili je do destrukcyjnych, morderczych skrajności.
Naziści patrzyli na ludzi przez pryzmat kryteriów biologicznych, rasowych, politycznych i społecznych. Według ideologii nazistowskiej pewne grupy ludzi, takie jak Żydzi i Romowie, stanowiły zagrożenie dla czystości rasowej narodu niemieckiego. Inne – np. osoby z niepełnosprawnościami – uznawano za zagrożenia biologiczne. Uważano, że takie osoby zagrażają właściwościom genetycznym narodu niemieckiego. Jeszcze innych postrzegano jako społeczne, polityczne i ideologiczne zagrożenie dla reżimu nazistowskiego w Niemczech i poza tym krajem. Podczas II wojny światowej (1939–1945) naziści podbili znaczną część Europy. Prawdziwych i domniemanych wrogów traktowali jak zagrożenie egzystencjalne. Do takich wrogów zaliczali polskich intelektualistów, radzieckich jeńców wojennych i członków ruchu oporu. Podczas wojny nazistowskie Niemcy dopuściły się ludobójstwa europejskich Żydów i wielu innych masowych aktów okrucieństw.
W jaki sposób naziści atakowali Żydów?
Nazistowskie Niemcy prześladowały i mordowały miliony Żydów, ponieważ naziści byli skrajnymi antysemitami. Oznaczało to, że naziści byli uprzedzeni do Żydów i ich nienawidzili.
Przez swoją głęboką nienawiść wobec Żydów naziści obsesyjnie poszukiwali sposobów na uczynienie Niemiec, a ostatecznie Europy, „wolnymi od Żydów” („judenrein”). Od 1933 r. nazistowski reżim w Niemczech stosował dyskryminujące przepisy, które eliminowały ich ze wszystkich aspektów niemieckiego życia.
Podczas II wojny światowej nazistowscy przywódcy zradykalizowali swoje podejście do europejskich Żydów. Od prześladowań Niemcy szybko przeszli do masowych mordów. W 1939 r. Niemcy napadły na Polskę. Wkrótce potem nazistowskie władze niemieckie uwięziły Żydów w gettach. Wielu z nich zmarło w wyniku chorób, głodu i brutalnego traktowania. Po ataku Niemiec na Związek Radziecki w 1941 r. naziści oraz ich sojusznicy i kolaboranci zaczęli dokonywać masowych rozstrzelań całych społeczności żydowskich w okupowanej Europie Wschodniej. W latach 1941–1942 naziści stworzyli ośrodki zagłady aby wymordować w nich Żydów za pomocą trujących gazów. Z pomocą swoich sojuszników i kolaborantów deportowali Żydów w każdym wieku na nieuchronną śmierć.
Łącznie, nazistowskie Niemcy wraz ze swoimi sojusznikami i kolaborantami, wymordowały sześć milionów Żydów. Systematyczne prześladowanie i mordowanie europejskich Żydów obecnie nazywane jest Holokaustem. Nieustająca determinacja nazistów, by atakować i ostatecznie zniszczyć naród żydowski, uczyniła Holokaust wyjątkowym wśród okrucieństw, których dopuszczały się nazistowskie Niemcy.
W jaki sposób naziści atakowali nieżydowskie grupy?
Naziści atakowali Żydów i inne grupy ludzi na różne, ale pokrywające się sposoby. W niektórych przypadkach robili to z pomocą swoich sojuszników i kolaborantów.
Stosowali następujące formy prześladowań:
- bezprawne więzienie w obozach koncentracyjnych;
- dyskryminacja na podstawie domniemanej tożsamości rasowej;
- tortury, w tym nieludzkie eksperymenty medyczne;
- przymusowa sterylizacja; i/lub
- masowe mordy.
Nie wobec wszystkich grup stosowano wszystkie z wymienionych metod brutalnych prześladowań. Na przykład naziści dyskryminowali i niesłuszne więzili niektóre grupy, ale nie dopuszczali się wobec nich masowych mordów.
Naziści nie atakowali wszystkich tych grup z taką samą intensywnością. Przez dwanaście lat nazistowskiego reżimu głównym celem prześladowań i wrogiem nazistów pozostali Żydzi. Jednak w różnych momentach naziści kierowali swoją uwagę również na inne grupy ludzi. Czas i intensywność nazistowskich prześladowań zależały od wielu zmieniających się czynników, w tym ideologii nazistowskiej i praktycznych realiów (takich jak wojna). Jednak we wszystkich przypadkach naziści zachowywali się z wyjątkowym okrucieństwem.
Dla ułatwienia poniżej znajduje się alfabetyczna lista nieżydowskich grup osób prześladowanych i/lub mordowanych przez nazistów. Każda sekcja informuje o tym, jak i dlaczego prześladowano konkretną nieżydowską grupę ludzi.
Cywile (nie-Żydzi) oskarżani o nieposłuszeństwo, działalność w ruchu oporu lub działalność partyzancką
Podczas II wojny światowej nazistowskie władze niemieckie brutalnie mordowały niewinnych cywilów, czego celem była chęć wyeliminowania oporu wobec okupacji niemieckiej. W całej okupowanej Europie Niemcy oraz ich sojusznicy i kolaboranci atakowali rzeczywistych i domniemanych członków ruchu oporu. Aresztowali, torturowali i więzili ich, a czasem wykonywali na nich egzekucje. Niemcy atakowali również nieniemieckich cywilów, w tym robotników przymusowych z zagranicy, którzy naruszyli niemieckie dekrety, zasady lub inne przepisy.
Niemcy stosowali też kary zbiorowe. Wraz ze swoimi sojusznikami i kolaborantami dopuszczali się masakr na niewinnych cywilach. Zabójstwa te nazywali „akcjami odwetowymi” lub „akcjami pacyfikacji partyzantów”. Zdarzało się, że podczas tych masakr sprawcy równali całe wioski z ziemią. Mordowali przy tym wszystkich mieszkańców. Taki terror był znacznie bardziej rozpowszechniony w okupowanej Europie Wschodniej i Południowej niż w Europie Zachodniej i Środkowej. Naziści byli szczególnie bezlitośni i okrutni w okupowanej Polsce i na okupowanych terenach Związku Radzieckiego. Ofiarą takich masakr odwetowych padły setki tysięcy ludzi. Byli to m.in. Białorusini, Grecy, Włosi, Polacy, Rosjanie, Serbowie, Ukraińcy i inni.
Geje, mężczyźni biseksualni i inni mężczyźni oskarżani w Niemczech o homoseksualizm
Niemiecki reżim nazistowski prześladował homoseksualnych, biseksualnych i innych mężczyzn w ramach kampanii przeciwko męskiemu homoseksualizmowi. Naziści uważali homoseksualizm (współcześnie określanym w języku polskim terminem homoseksualność) za zagrożenie dla liczby urodzeń w Niemczech, a tym samym – dla istnienia narodu niemieckiego. Na mocy paragrafu 175 aresztowano kilkadziesiąt tysięcy mężczyzn. Paragraf 175 był przepisem niemieckiego kodeksu karnego, zakazującym relacji seksualnych między mężczyznami. W Niemczech nie istniało podobne prawo zakazujące stosunków seksualnych między kobietami. Nie mniej jednak działania nazistów wobec homoseksualnych mężczyzn wywoływały strach u wielu lesbijek i ograniczały ich wolność.
Do obozów koncentracyjnych trafiło od 5000 do 15 000 mężczyzn, uznanych za przestępców „homoseksualnych” („homosexuell”). Niektórzy mężczyźni oskarżani o homoseksualizm byli przymusowo kastrowani. Ta grupa więźniów zwykle musiała nosić na odzieży obozowej różowy trójkąt, stanowiący element systemu klasyfikacji więźniów. Pośród nich zginęły setki, a może nawet tysiące osób.
Osoby czarnoskóre w Niemczech
Osoby czarnoskóre w Niemczech stały się ofiarami nazistowskiego reżimu, ponieważ według nazistów należały one do gorszej rasy. Kiedy naziści przejęli władzę w Niemczech w 1933 r., mieszkało tam kilka tysięcy osób czarnoskórych. Wobec nich naziści stosowali norymberskie ustawy rasowe. Osoby czarnoskóre nazywano obraźliwie „Neger und ihre Bastarde” („czarnuchami i ich bękartami”). Wśród osób należących do tej grupy znaleźli się Afrykanie, Afroamerykanie, osoby o mieszanym pochodzeniu etnicznym i inne osoby mieszkające w Niemczech, które uznawano za czarnoskóre. Grupa ta obejmowała kilkaset dzieci o mieszanym pochodzeniu etnicznym, które w okresie międzywojennym urodziły się w regionie Nadrenii w Niemczech. Dzieci te miały różne pochodzenie etniczne (w tym arabskie i wietnamskie). Jednak wszystkie sklasyfikowano jako czarne i pogardliwie nazywano „bękartami z Nadrenii”.
W Niemczech nie wprowadzono jednego odgórnego programu systematycznych mordów na takich osobach, jednak wiele z nich trafiało do więzień lub było poddawanych przymusowej sterylizacji albo zabijanych. Nie znamy liczby zamordowanych w ten sposób ludzi, ale mogło ich być setki.
Osoby marginalizowane społecznie w Niemczech
Reżim nazistowski prześladował niektórych Niemców, których uważał za wyrzutków społecznych. Atakowano osoby marginalizowane i zubożałe, a także osoby, które popełniły pewne rodzaje przestępstw. Nazistowski reżim niemiecki określał tych Niemców obraźliwymi etykietami: „osobami aspołecznymi” (Asozialen) i „zawodowymi przestępcami” (Berufsverbrecher). Osoby określane jako aspołeczne często nie miały stałego adresu zamieszkania czy stałego zatrudnienia. Wiele z nich było wielokrotnie aresztowanych za żebractwo, włóczęgostwo czy prostytucję. Naziści postrzegali takie osoby jako biologicznie gorsze i/lub zdegenerowane społecznie. Osoby określane jako zawodowi przestępcy zazwyczaj były notowane za przestępstwa przeciwko mieniu. Wiele z nich było recydywistami. Niektóre z nich nigdy nie zostały oskarżone o popełnienie przestępstwa.
Reżim nazistowski w Niemczech okrutnie znęcał się nad ludźmi, których uważał za wyrzutków społecznych. Zdarzały się częste przypadki przymusowej sterylizacji. Takie osoby również niesłusznie i bezterminowo więziono w obozach koncentracyjnych. Tam osoby uznane za „aspołeczne” musiały nosić czarne oznakowanie na odzieży. Osoby, które zostały uwięzienie za „zawodowe przestępstwa”, musiały nosić zielone oznakowanie. Wskutek działań nazistów zginęło kilkadziesiąt tysięcy osób, które uznano za „aspołeczne” i za „zawodowych przestępców”.
Osoby z niepełnosprawnościami
Nazistowskie Niemcy prześladowały i mordowały osoby z niepełnosprawnościami, ponieważ postrzegano je jako biologicznie gorsze. Aby wyeliminować to rzekome dziedziczne zagrożenie, nazistowski reżim w Niemczech wdrożył skrajną formę eugeniki. W 1933 r. w Niemczech wprowadzono ustawę o zapobieganiu chorobom dziedzicznym. Na jej podstawie przymusowo wysterylizowano około 400 000 osób, u których zdiagnozowano rzekomo dziedziczne rodzaje niepełnosprawności.
W 1939 r. nazistowski reżim w Niemczech zaczął mordować dzieci urodzone z pewnymi rodzajami niepełnosprawności. Wkrótce potem władze zaczęły zabijać dorosłych z niepełnosprawnościami mieszkających w zakładach i placówkach opiekuńczych. Personel medyczny w Niemczech dokonywał tych morderstw w ramach programu eutanazji o kryptonimie Aktion T-4. W komorach gazowych w ośrodkach programu eutanazji zabito kilkadziesiąt tysięcy osób niepełnosprawnych. Podawano im śmiertelne dawki leków lub głodzono na śmierć. Oddziały żołnierzy niemieckich rozstrzeliwały osoby z niepełnosprawnościami w okupowanej Europie Wschodniej. W sumie zginęło ich od 250 000 do 300 000.
Polacy
Nazistowskie Niemcy prześladowały i mordowały Polaków podczas II wojny światowej. Było tak dlatego, że Polskę i niektórych Polaków postrzegano jako przeszkodę dla celów ekspansjonistycznych III Rzeszy. Polaków uważano za „podludzi”(Untermenschen) zdolnych jedynie do niewolniczej służby na rzecz Niemców.
W 1939 r. naziści podbili terytorium Polski. Planowali przekształcić znaczną jej część w „przestrzeń życiową”(Lebensraum) dla narodu niemieckiego. Władze niemieckie przeprowadziły czystki etniczne w okupowanej Polsce. Dokonywały one prób germanizacji polskich obywateli, miejscowości i terytoriów. Władze niemieckie przeprowadzały również specjalne akcje mordowania polskiej inteligencji. W ramach tych działań uwięziono i rozstrzelano kilkadziesiąt tysięcy ludzi. Wśród ofiar byli polscy nauczyciele, profesorowie uniwersyteccy, duchowni, politycy i inni.
Władze niemieckie również przymusowo wysiedlały Polaków, bezprawnie zabierały im grunty i nieruchomości oraz uprowadziły dziesiątki tysięcy polskich dzieci w celu ich germanizacji. Polaków wykorzystywano do pracy przymusowej i surowo reagowano na wszelkie oznaki oporu. Na przykład w odwecie za rzekomą działalność partyzancką zrównywano z ziemią całe wioski. Dziesiątki tysięcy Polaków aresztowano i uwięziono jako więźniów politycznych w obozach koncentracyjnych. W sumie podczas II wojny światowej Niemcy zamordowali około 1,8 miliona Polaków.
Przeciwnicy polityczni i dysydenci w Niemczech
Nazistowskie Niemcy prześladowały niemieckich przeciwników politycznych i dysydentów, którzy wyrażali sprzeciw wobec działań partii nazistowskiej i reżimu nazistowskiego. Natychmiast po dojściu do władzy naziści zaatakowali niemiecką demokrację. Szybko zaczęto prześladować i aresztować kilkadziesiąt tysięcy przywódców opozycyjnych partii politycznych. Szczególnym celem ataków byli komuniści i socjaldemokraci. Naziści z demokratycznych Niemiec, w których przestrzegało się zasad wolności słowa i prasy, uczynili dyktaturę, w której zakazywano sprzeciwu w jakiejkolwiek formie. Spotkało się to z poparciem ze strony wielu Niemców, którzy zaakceptowali ten reżim. Jednak pewna ich liczba, pozostająca w mniejszości, zdecydowała się wyrazić sprzeciw z powodów etycznych, religijnych, politycznych i innych.
Ci Niemcy, którzy otwarcie wypowiadali się przeciwko nazistom, byli karani. Wielu z nich zostało osadzonych w obozach koncentracyjnych jako więźniowie polityczni, z czerwonymi oznakowaniami na obozowych mundurach. Reżim luźno definiował to, co stanowi zdradę czy działania o takim charakterze. Powodem aresztowania, a nawet egzekucji, mogło być na przykład opowiedzenie dowcipu o Adolfie Hitlerze. Podczas II wojny światowej Niemcy przyłapani na aktywnym oporze byli często rozstrzeliwani. Zabito kilkadziesiąt tysięcy niemieckich przeciwników politycznych i dysydentów.
Radzieccy jeńcy wojenni
Podczas II wojny światowej nazistowskie Niemcy systematycznie prześladowały i masowo mordowały radzieckich jeńców wojennych. Naziści traktowali ich z wyjątkowym okrucieństwem, które skalą odbiegało od sposobu traktowania jeńców brytyjskich, francuskich czy amerykańskich, ponieważ postrzegali Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR) jako egzystencjalnego wroga, którego należało unicestwić. Liczne ludy zamieszkujące Związek Radziecki uważali za podludzi pod względem rasowym i kulturowym.
Nazistowskie Niemcy zaatakowały Związek Radziecki w czerwcu 1941 r. Do niewoli szybko dostało się kilka milionów żołnierzy radzieckich. Czasami armia bez wyroku sądu przeprowadzała egzekucje jeńców wojennych. Oddziały SS i policji rutynowo selekcjonowały i zabijały dziesiątki tysięcy radzieckich jeńców wojennych tylko dlatego, że byli Żydami, komisarzami politycznymi czy członkami partii komunistycznej. Znaczna liczba radzieckich jeńców wojennych z Azji Środkowej została również stracona przez nazistów z powodu przynależności rasowej lub obrzezania, przez co była mylona z Żydami. Inni sowieccy jeńcy wojenni byli zmuszani do długich marszy, systematycznie głodzeni i poddawani pracy przymusowej. Nie zapewniano im opieki medycznej czy schronienia. Wielu z nich przetrzymywano w wyjątkowo nieludzkich warunkach w obozach jenieckich i koncentracyjnych. Niemcy szczególnie okrutnie traktowali radzieckich jeńców wojennych w 1941 i na początku 1942 r. Do końca wojny w niemieckiej niewoli zmarło około 3,3 miliona radzieckich jeńców (około 58%). Większość z nich zginęła w ciągu pierwszych ośmiu miesięcy wojny między III Rzeszą Niemiecką a ZSRR.
Romowie i inne osoby obraźliwie określane jako „Cyganie”
Nazistowskie Niemcy oraz ich sojusznicy i kolaboranci prześladowali i mordowali Romów i inne osoby obraźliwie nazywane „Cyganami”. Robili to kierowani antycyganizmem. Antycyganizm, zwany także nastrojami antyromskimi, to nienawiść lub uprzedzenie wobec Romów i innych osób obraźliwie określanych jako „Cyganie”. Naziści uważali Romów za przedstawicieli gorszej rasy, a przestępczość – za cechę przynależną ich społeczności.
W latach 30. XX wieku nazistowskie Niemcy prześladowały Romów na podstawie ustaw rasowych i innych środków prawnych. W 1935 r. władze niemieckie zaczęły zakładać Zigeunerlager („obozy cygańskie”), w których internowano całe rodziny. Przymusowo sterylizowano Romów – zarówno legalnie, jak i nielegalnie.
Nazistowska polityka wobec Romów zradykalizowała się po wybuchu II wojny światowej. W czasie wojny naziści oraz ich sojusznicy i kolaboranci dopuścili się ludobójstwa na europejskich Romach. Mordowano ich w ośrodkach zagłady, w masowych egzekucjach oraz w wyniku brutalnego traktowania w gettach i obozach. Szczególnie złą sławą owiany był tzw. „obóz cygański” (Zigeunerlager) w Auschwitz. W Auschwitz i innych obozach koncentracyjnych nazistowscy lekarze poddawali romskich więźniów okrutnym eksperymentom medycznym. W sumie zginęło co najmniej 250 000 Romów, ale ofiar mogło być nawet 500 000.
Świadkowie Jehowy
Nazistowskie Niemcy prześladowały świadków Jehowy, ponieważ ci nie chcieli porzucić swoich przekonań religijnych i służyć reżimowi nazistowskiemu. Świadkowie Jehowy odmawiali wykonywania pozdrowienia hitlerowskiego, wstępowania do nazistowskich organizacji partyjnych i składania przysięgi Adolfowi Hitlerowi. Dodatkowo nie pozwalali swoim dzieciom wstępować do młodzieżówki hitlerowskiej Hitlerjugend. Jako pacyfiści odmawiali również służby w wojsku niemieckim.
W Niemczech naziści zakazali świadkom Jehowy działalności i publikowania tekstów. Zdarzało się, że rodzinom odbierano dzieci i umieszczano je w rodzinach zastępczych. Wielu świadków Jehowy płci męskiej, którzy odmówili służby wojskowej ze względu na swoje przekonania, zostało straconych. Tysiące świadków Jehowy z Niemiec i okupowanej Europy uwięziono w obozach koncentracyjnych za odmowę spełnienia nazistowskich żądań. Tam musieli nosić fioletowe oznakowanie. W czasach nazizmu zginęło około 1700 świadków Jehowy.
Przypisy
-
Footnote reference1.
W tym kontekście „sojusznicy” to Państwa Osi oficjalnie sprzymierzone z nazistowskimi Niemcami. „Kolaboranci” to reżimy i organizacje, które oficjalnie lub półoficjalnie współpracowały z władzami niemieckimi. Przy wsparciu Niemiec tworzyli lokalne siły policyjne, administracje i jednostki paramilitarne. Terminy „sojusznicy” i „kolaboranci” mogą również odnosić się do osób powiązanych z tymi rządami i organizacjami.