Öne çıkan içerik
Etiketler
İlgilendiğiniz konuları belirleyip o konularla ilgili ansiklopedi içeriğini araştırın.
Tüm Kimlik Kartlarına Gözatın
Holokost esnasındaki kişisel deneyimler hakkında daha ayrıntılı bilgi için Kimlik Kartlarının içeriğini araştırın.
Tanikliklar
Daha derinlemesine keşfedin: Tüm Tanıklıklara Gözatın
Araştırma Konuları
Holokost’u araştırıyor musunuz? Müze, Holokost’u araştırırken gözönüne almak isteyebileceğiniz bazı konuları belirlemiştir.
Mutlaka okunması gerekenler
:
Jacob, Krakow şehrinde yaşayan dindar bir Yahudi anne babanın üç erkek çocuğundan en büyüğüydü. Babası un tüccarıydı. Wasserman ailesi yaz tatillerini Proszowice yakınlarında, un değirmeni de çalıştıran büyükbabalarının çiftliğinde geçiriyordu.
1933–39: Mart 1939’da on üç yaşındayken “bar-mitzvah”ımı kutladım. O yaz tatilini her zamanki gibi büyükbabamın çiftliğinde geçirdik. Döndüğümüzde ise bizi bir kâbus bekliyordu. Krakow 6 Eylül günü Almanlar tarafından işgal edilmişti. Yahudilerin kaldırımlarda yürümesine, tramvaya binmesine, hatta radyosu olmasına izin verilmiyordu. Sokaklarda yürümeye bile korkuyorduk. Çünkü Yahudiler sık sık kaçırılıp dövülüyordu.
1940–45: 1940’ta çiftliğe çekildik. Bir Cumartesi günü erken saatlerde, bölgedeki Yahudileri toplamaya başladılar. Proszowice’e doğru yürütülürken yanında iki ceset olan bir Polonyalı polis neden kendisine "Günaydın" demediğimi sormak üzere bana işaret etti. Ben ona doğru yaklaşırken silahına mermi sürerek bana doğrulttu. Ancak ben geçerken namlusuyla burnuma ve çeneme doğru sertçe vurdu. Ben kaçarak sıranın aralarında gizlendim. Polis benim yerime başkasını vurdu. Dört gün sonra babam ve ben Prokocim kampına sürüldük.
Jacob savaşın geri kalanını çalışma kamplarında geçirdi. 1947’de yasadışı olarak Filistin’e göç etmeye çalıştı. Ancak İngilizler tarafından Kıbrıs’ta tutuldu. 1948’de İsrail’e yerleşti.
Benjamin ve erkek kardeşi Zigmush, sanayi şehri Lodz’ta bir Yahudi ailede doğdu. Lodz, savaştan önce Polonya’nın en büyük ikinci şehriydi ve üçte biri Yahudiydi. Benjamin'in babası Moshe’nin bir mum fabrikası vardı. Annesi Brona ise hemşireydi.
1933–39: 1939’da ben üçüncü sınıfa giderken, Almanlar Lodz’u işgal etti. Yahudilerin otobüse binmesi yasaklandı ve sarı bir yıldız takmaları emredildi. Almanlar bazen Yahudileri zorunlu işçi olarak çalıştırmak üzere sokaklardan topladığı için babam evden çıkmıyordu. Ailemizin "mesaj ulağı" olmuştum; kâhyamızın oğlu ile birlikte getir götür işlerini yapıyordum. Savaştan önce onunla farklı dünyalarda yaşıyorduk ama şimdi her gün birlikteydik.
1940–44: Nisan 1940’ta Lodz gettosu ile dış dünya arasında iletişim engellendiği zaman eski evimizden ne bulabildiysem alarak gettodaki yeni yerimize gizlice soktum. 1944’te 14 yaşımdayken, gettodan yapılan son tahliyelerin birinde ailemiz alınarak sığır vagonlarına bindirildi. Vagona ilk girenlerdendim ve vagonun duvarına kanla yazılmış bir yazı gördüm: "Auschwitz’e vardık ve burada işimizi bitirdiler!" Vagon dolduğunda yazı gizlenmişti, ama artık bizi neyin beklediği konusunda hiç kuşkum kalmamıştı.
Benjamin Auschwitz’e ve daha sonra Almanya’nın Hannover şehrindeki bir zorunlu çalışma kampına sürüldü. Savaştan sonra, 16 yaşındayken bir grup yetimle birlikte Filistin’e göç etti.
Manny, Letonya’nın liman şehri Riga’da dindar bir Yahudi ailede doğdu. Manny'nin doğumundan kısa bir süre sonra, babası Budapeşte’deki dört ana hazzandan biri olma görevini kabul etti ve aile Macaristan’a dönerek, 1933’e kadar orada yaşadı. Manny'nin babası ünlü Rombach Caddesi sinagogunda görevliydi. Budapeşte, savaşlar arasındaki dönemde Avrupa’da önemli bir Yahudi merkeziydi.
1933–39: Babam bana bisiklet almıyordu. Yahudi olduğumuzdan bisikletimi çalabileceklerini düşünüyordu. 1938’de Yahudi karşıtı yasalar çıkarıldıktan sonra, Yahudiler Macaristan’da ciddi şekilde baskı görmeye başladı. Okula sağ salim vardığımı görmek için babam okula giderken beni takip ediyordu. Okulum sadece birkaç bina uzaktaydı, ama yine de arkamdan birinin gelip beni yoldan geçen arabalara doğru itmesinden korkuyordu. Babam buna benzer şeylerin geçmişte olduğunu anlatırdı.
1940–44: Semtimizi keşfedecek yaşa geldiğimde, Almanlar Mart 1944’te Budapeşte’ye geldi. Annem götürüldüğümüzü söyledi. Ne olduğunu tam anlamıyordum. Yalnızca oradan ayrılacağımızı biliyordum. Macera gibi geliyordu kulağıma. Ama annem bunun ciddi bir şey olduğunu söyledi. Almanların kamyonlara doldurduğu bir grup Yahudiyle birlikteydik. Trenlere bindirildik. Gece dışarıda çadırlarda uyuduk. Sonunda Bergen-Belsen kampına geldik. Her yer çamur içindeydi. Ayakkabılarım da yırtılmıştı. Yani etrafta koşamıyordum. Koşmak oynayabileceğimiz tek "oyundu".
Savaştan sonra Manny annesiyle birlikte İsviçre’ye giderek birkaç ay kaldı. Ardından 1945’te Filistin’e göç etti. 1949’da da ABD’ye gitti.
Hukuk eğitimi alan Norbert, Berlin’de sosyal hizmet uzmanıydı. Yahudi çocukların Avrupa’dan İngiltere’ye götürülmesi için Kindertransport (Çocuk Taşıma) programında çalıştı. Berlin’de yaşayan annesi ve babası Aralık 1942’de sürüldü. Norbert, karısı ve çocuğu ise Mart 1943’te Auschwitz’e sürüldü. Karısından ve çocuğundan ayrılarak 3. Auschwitz (Monowitz) yakınlarındaki Buna çalışma kampına zorunlu işçi olarak gönderildi. Norbert Auschwitz kampından sağ kurtuldu ve Almanya’da Mayıs 1945’te ABD güçleri tarafından özgürlüğe kavuşturuldu.
Almanlar Krakow'u 1939'da işgal etti. Murray'in ailesi şehirdeki Yahudi toplumun geri kalanıyla birlikte Krakow gettosunda yaşamaya zorlandı. 1942'de Murray ve erkek kardeşi yakındaki Plaszow kampında zorunlu çalıştırılmaya gönderildi. Mayıs 1944'te kardeşi Auschwitz'e, Murray ise Almanya'daki Gross-Rosen kampına sevk edildi. Murray daha sonra Sudentenland'daki Bruennlitz kampına Alman sanayici Oskar Schindler için çalıştırılmak üzere gönderildi. Schindler kendisi için çalışan Yahudilerin savaş esnasında sağ kalmalarına yardımcı oldu. Murray 1945'te serbest bırakıldı.
Tomasz Yahudi bir ailenin çocuğu olarak Izbica'da dünyaya geldi. Eylül 1939'da savaşın başlamasının ardından, Almanlar Izbica'da bir getto kurdu. Tomasz'ın garajdaki işi başlangıçta kendisini gettodaki toplamalardan korudu. 1942'de sahte belgeleri kullanarak, Macaristan'a kaçmayı denedi. Yakalandı ama Izbica'ya dönmeyi de başardı. Nisan 1943'te, Tomasz ve ailesi Sobibor'a gönderildi. Tomasz, Sobibor ayaklanması sırasında kaçtı. Saklandı ve Polonya yeraltı dünyasında kurye olarak çalıştı.
We would like to thank Crown Family Philanthropies and the Abe and Ida Cooper Foundation for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of all donors.