Almanlar Krakow'u 1939'da işgal etti. Murray'in ailesi şehirdeki Yahudi toplumun geri kalanıyla birlikte Krakow gettosunda yaşamaya zorlandı. 1942'de Murray ve erkek kardeşi yakındaki Plaszow kampında zorunlu çalıştırılmaya gönderildi. Mayıs 1944'te kardeşi Auschwitz'e, Murray ise Almanya'daki Gross-Rosen kampına sevk edildi. Murray daha sonra Sudentenland'daki Bruennlitz kampına Alman sanayici Oskar Schindler için çalıştırılmak üzere gönderildi. Schindler kendisi için çalışan Yahudilerin savaş esnasında sağ kalmalarına yardımcı oldu. Murray 1945'te serbest bırakıldı.
Krakow'a geldim. Kendi apartmanıma girdim ve
kadına “Bu
apartmandan tek bir şey bile istemiyorum” dedim. Apartmandaki her şey…
bize aitti. Umurumda değildi. “Sadece kısa bir
not yazmak istiyorum. Ailemden mucize eseri hayatta kalan biri sağ kaldıysa,
ben Leyzer Pantier'in ikinci çocuğuyum. Hayattayım. Krakow'daki Yahudi toplumuna
adımı yazdırıyorum. Nerede
olacağımı bilmiyorum, ama…” Kadın “Otur,
bir bardak çay iç” dedi. Oğlunu milis kuvvetlerine göndermişti. Milisler gelip “Sorun çıkarmak için neden buraya geldiniz?”
dedi. “
Nasıl bir sorun çıkarıyorum?
Adresimi, apartmanımı bırakmak, adımı bırakmak istiyorum sadece” diye karşılık verdim.
Söylediğim gibi elimizde bir şeyler vardı.
Sokakta satmaya başladık. Ya “My nie kupujemu u zydov!”
-- “Yahudilerden hiçbir şey almayız” diyorlar ya da “Kendilerini öldürdüklerini
söylüyorlar. Baksana ne kadar çok Yahudi var” diyorlardı. Ben de yaşamak için elindekileri
takas etmeye çalışan iki ya da üç Yahudiden
biriydim. Binlerce vardı.
Bizi istemiyorlardı. Sürekli “
Zydy do Palestuny—Yahudi, Filistin'e git” diyorlardı.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
