Medya anlatı

Varşova Gettosu Ayaklanması - Kimlik Kartları/Tanıklıklar

Etiketler

işgal altındaki Polonya

Abraham Lewent

Abraham Lewent [LCID: 2724]

Abraham, Polonya’nın başkenti Varşova'da Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Büyükbabasının babasının başında olduğu giyim fabrikası ve perakende dükkânı vardı. Abraham'ın ailesi Varşova'da Yahudilerin yaşadığı kısımda oturuyordu. Abraham da Yahudi okuluna gitti. Varşova'daki Yahudi cemaati Avrupa'daki en büyük Yahudi topluluğuydu ve şehirdeki nüfusun yaklaşık üçte birini oluşturuyordu.

1933–1939: 8 Eylül 1939'da Varşova'nın bombalanmasının ardından ailemin çok az yiyeceği kaldı. Dükkânlar harabeye dönmüştü. Ne suyumuz vardı, ne de ısınabiliyorduk. Yiyecek avına çıkmışken Alman bombalarından kaçtım ve yakındaki turşu fabrikasından yedi kavanoz turşu çaldım. Haftalar boyunca evde yalnızca turşu ve pilav vardı. Suyun az olmasından dolayı, bombaların yol açtığı yangınlar kontrolden çıktı. Başkent teslim olduğunda rahatladık.

1940–1944: Nisan 1943'e kadar Varşova gettosunda duvarları olmayan zorunlu çalışma alanında kaldım. Gettodaki ayaklanma sürerken alevleri görebiliyorduk. Gözlerimize inanamadık. Bir tarafta sokakların tamamıyla alevler içinde olduğunu gördüm. Öbür tarafta ise Varşova'da Yahudi olmayanların yaşadığı yerlerdeki Lehlerin Paskalya'ya hazırlandığına şahit oldum. Naziler ayaklanmadan sonra gettoyu dağıttığında, babam ve ben de sürgün için yürüyüşe zorlanan kişiler arasındaydık. Lehler valizlerimi taşırken kaldırımda durup şöyle dedi: “Sonuçta ölümünüze doğru yürüyorsunuz. Eşyalarınızı bırakın”.

Abraham Majdanek'e ve daha sonra Buchenwald'da dahil olmak üzere yedi farklı Nazi kampına sürgün edildi. 30 Nisan 1945'te Dachau kampına geçiyorken serbest bırakıldı.

Başka Okumalar

Mendel Rozenblit

Mendel Rozenblit [LCID: 5934]

Mendel dindar bir Yahudi ailenin altı çocuğundan biriydi. Yirmili yaşlarının başında evlendi ve karısıyla birlikte, onun büyüdüğü kasaba olan, Varşova yakınlarındaki Wolomin’a taşındı. Rozenblit’lerin oğlu Avraham doğduktan bir hafta sonra Mendel'in karısı öldü. Genç karısının ölümü ve bakılması gereken bir çocukla perişan olan Mendel baldızı Perele ile evlendi.

1933–39: Mendel Wolomin’de bir kereste deposu işletiyordu. 1935’te Rozenblit’lerin bir de Tovah adlı bir kızı oldu. Avraham ve Tovah okul çağına geldiğinde bir Yahudi okuluna gitmeye başladılar. Burada genel dersleri Lehçe, Yahudilere özgü dersleri de İbranice olarak alıyorlardı. Almanlar 1 Eylül 1939’da Polonya’yı işgal ettiğinde Avraham sekiz, Tovah da dört yaşındaydı.

1940–44: 1940 sonbaharında Rozenblit ailesi Varşova gettosuna gönderildi. Nisan 1943’teki getto ayaklanması sırasında Mendel ve ailesi, Varşova’nın eteklerine kaçmayı başardı. Karışıklıkta aralarından biri kaybolursa, belirledikleri bir çiftlik evinde buluşma kararı aldılar. Avraham aniden kayboldu. Perele onu bulmaya çıktı ve ondan da bir daha haber alınmadı. Mendel sonunda Avraham’ı çıplak ayaklı hâlde çiftlik evinde buldu. Mendel, Avraham ve Tovah kısa süre sonra tutuklandı ve Auschwitz’e gönderildi.

Auschwitz’te Mendel ağır işgücüne seçildi. Çocukları gaz verilerek öldürüldü. 1947’de Mendel Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti ve yeni bir aile kurdu.

Başka Okumalar

Vladka (Fagele) Peltel Meed

Vladka, Bund'un (Yahudi Sosyalist Partisi) Zukunft gençlik hareketindendi. Varşova gettosunda Yahudi Direniş Örgütü'nün (ZOB) üyesi olarak aktif görev aldı. Aralık 1942'de silah almak ve çocuklarla yetişkinler için kalacak yer ayarlamak üzere Varşova'nın Polonya tarafı Aryan'a kaçak giriş yaptı. Yahudi yeraltı örgütünde, kamplarda, ormanlarda ve gettolarda yaşayan Yahudiler için aktif kurye olarak çalıştı.

Başka Okumalar

Benjamin (Ben) Meed

Ben, dindar bir Yahudi bir ailenin dört çocuğundan biriydi. Almanya 1 Eylül 1939'da Polonya'yı işgal etti. Almanların Varşova'yı işgal etmesinin ardından, Ben Sovyet işgali altındaki Polonya'ya kaçmaya karar verdi. Ancak kısa sonra Varşova gettosundaki ailesinin yanına dönmeye karar verdi. Ben gettonun dışındaki bir işte çalıştırıldı. Yahudi Mücadele Örgütü'nün üyesi olan ve daha sonradan evleneceği (ZOD) Vladka (Fagele) de dahil olmak üzere, esirlerin gettodan kaçmasına yardım etti. Sonra gettonun dışında saklanarak, Yahudi olmayan bir Polonyalı kılığına büründü. 1943'teki Varşova gettosu ayaklanmasında Ben, getto mücadelecilerini kanalizasyonlardan geçirerek kurtarmak için yeraltı örgütüyle çalıştı ve onları Varşova'nın "Ari" kısmında sakladı. Ben Varşova'nın “Ari” kısmından, ayaklanma esnasında Varşova gettosunun yanmasını izledi. Ayaklanmadan sonra Ben, Varşova'dan Yahudi değilmiş numarası yaparak davranarak kaçtı. Serbest kalmasının ardından babası, annesi ve kız kardeşiyle yeniden bir araya geldi.

Başka Okumalar

Vladka (Fagele) Peltel Meed

Vladka Bund’un (Yahudi Sosyalist Partisi) Zukunft gençlik hareketindendi. Varşova gettosu yeraltı örgütünde Yahudi Muharebe Örgütü’nün (ZOB) üyesi olarak aktif görev aldı. Aralık 1942’de silah almak ve çocuklarla yetişkinler için gizlenme yeri ayarlamak üzere Arilere, Varşova’nın Polonya tarafına kaçak giriş yaptı. Yahudi yeraltı örgütünde ve kamplarda, ormanlarda ve gettolarda yaşayan Yahudiler için aktif kurye olarak çalıştı.

Başka Okumalar

Bu parçaya gönderme yapan makaleler

Jews captured during the Warsaw ghetto uprising. Poland, April 19-May 16, 1943. [LCID: 46432]
Article Varşova Gettosu Ayaklanması
German soldiers direct artillery against a pocket of resistance during the Warsaw ghetto uprising. [LCID: 34083b]
Article Varşova Gettosu Ayaklanması

Thank you for supporting our work

We would like to thank Crown Family Philanthropies and the Abe and Ida Cooper Foundation for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of all donors.