Moniek Rozen

Moniek, 12 çocuktan biri olarak Batı Polonya'da bir sanayi kenti olan Dabrowa Gornicza'da büyüdü. Babası Jacob'ın yerel Yahudi karşıtlarının boykot etmesiyle 1938'de kapatılmaya zorlanan bir bakkal dükkânı vardı. Moniek, devlet ve Yahudi okullarına devam etti. Babası, günün birinde haham olacağını umuyordu.

1933–39: 1 Eylül 1939'da Alman kuvvetleri Polonya'yı işgal ederken Moniek, üstlerinden geçen uçakların sesiyle uyandı. Savaş yakına geldikçe Moniek, doğuya kaçtı. Ancak ilerleyen Alman birlikleri tarafından Vistula Nehri kıyısında yakalandı. Dabrowa'ya döndüğünde Nazilerin şehrin bazı Yahudilerini öldürdüğünü ve cemaat üzerinde çok ciddi kısıtlamalar uygulamaya başladıklarını öğrendi. Yahudiler radyolarını, paralarını ve kürklerini teslim etmek zorunda kaldı ve zorunlu iş gücü olarak çalıştırılmaya başlandı. Moniek, Alman inşaat ofisinde bahçıvan ve duvarcı olarak çalıştı.

1940–45: 12 Ağustos 1942'de Alman yetkililer, Dabrowa'nın Yahudilerinin şehirde toplanmasını emretti. Moniek'in ebeveynleri de dâhil olmak üzere binlerce Yahudi sürgün edilmek üzere seçildi. Birkaç gün sonra Auschwitz ölüm merkezine nakledildi. Moniek, daha sonra bir dizi toplama kampına sürgün edildi. Şubat 1945'te Sovyet ordusu yaklaşırken SS yetkilileri, Kittlitztreben kampını tahliye etti. Moniek de dâhil olmak üzere mahkûmlar, Buchenwald toplama kampına doğru ölüm yürüyüşüne yollandı. Dondurucu soğukta bir günde sekiz saatten fazla yürütüldüler. Moniek, bir başka ölüm yürüyüşünden daha sağ kurtuldu ve Sovyet birlikleri tarafından Theresienstadt gettosundan serbest bırakıldı. Ailesinin üyeleriyle yeniden bir araya geldi. Ebeveynleri ve beş kardeşi, Yahudi soykırımında can verdi.

Avusturya ve Almanya'daki mülteci kamplarında birkaç yıl geçirdikten sonra 1949'da Moniek, Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.