Ο πολιτισμός στο Τρίτο Ράιχ: Μια επισκόπηση
Ο εθνικοσοσιαλισμός (ναζισμός) δεν ήταν μόνο ένα πολιτικό κίνημα. Οι ηγέτες των Ναζί που ανήλθαν στην εξουσία τον Ιανουάριο του 1933 δεν επιθυμούσαν μόνο πολιτική εξουσία. Ήθελαν να αλλάξουν το πολιτιστικό τοπίο: να προωθήσουν αυτό που θεωρούσαν παραδοσιακές «γερμανικές» και «σκανδιναβικές» αξίες, να αφαιρέσουν τις εβραϊκές, «ξένες» και «εκφυλισμένες» επιρροές και να διαμορφώσουν μια φυλετική κοινότητα ευθυγραμμισμένη με τα ναζιστικά ιδεώδη.
Σημαντικά γεγονότα
-
1
Υπό την ηγεσία του Γιόζεφ Γκέμπελς, τόσο το Υπουργείο Δημόσιας Διαφώτισης και Προπαγάνδας όσο και το Επιμελητήριο Πολιτισμού του Ράιχ υπαγόρευσαν ποιες ταινίες, έργα τέχνης, μουσικές δημιουργίες και λογοτεχνικά έργα ήταν πολιτικά αποδεκτά και ποιος θα μπορούσε να εργαστεί σε αυτούς τους πολιτιστικούς τομείς.
-
2
Εβραίοι και άτομα, τα οποία θεωρούνταν πολιτικά αναξιόπιστα, εκδιώχθηκαν από πολιτιστικά ιδρύματα και τα έργα τους απομακρύνθηκαν από γκαλερί, κινηματογράφους, βιβλιοθήκες και θέατρα.
-
3
Εκθέσεις της ναζιστικής προπαγάνδας, όπως η Έκθεση Εκφυλισμένης Τέχνης και η Έκθεση Μεγάλης Γερμανικής Τέχνης, οριοθέτησαν για το κοινό τι ήταν αποδεκτό και μη αποδεκτό στο Τρίτο Ράιχ.
Ο πολιτιστικός «συγχρονισμός»
Το 1933 ο Γιόζεφ Γκέμπελς, Υπουργός Λαϊκού Διαφωτισμού και Προπαγάνδας των Ναζί, ξεκίνησε τον πολιτιστικό συγχρονισμό, ώστε οι καλές τέχνες να ευθυγραμμιστούν με τους ναζιστικούς στόχους. Η κυβέρνηση εκκαθάρισε τους πολιτιστικούς οργανισμούς από τους Εβραίους και άλλους πολιτικά ή καλλιτεχνικά ύποπτους. Τα έργα κορυφαίων Γερμανών συγγραφέων, όπως ο Μπέρτολτ Μπρεχτ, ο Lion Feuchtwanger και ο Alfred Kerr, πετάχτηκαν στις φλόγες σε μια τελετή καύσης βιβλίων στο Βερολίνο.
Το Πολιτιστικό Επιμελητήριο του Ράιχ
Τον Σεπτέμβριο του 1933 ιδρύεται ένα Πολιτιστικό Επιμελητήριο του Ράιχ (αποτελούμενο από τα εξής επιμέρους επιμελητήρια: Επιμελητήριο Κινηματογράφου, Μουσικό Επιμελητήριο, Θεατρικό Επιμελητήριο, Επιμελητήριο Τύπου, Λογοτεχνικό Επιμελητήριο, Επιμελητήριο Καλών Τεχνών και Ραδιοφωνικό Επιμελητήριο), το οποίο επέβλεπε και ρύθμιζε όλες τις πτυχές του γερμανικού πολιτισμού. Η ναζιστική αισθητική έδινε έμφαση την προπαγανδιστική αξία της τέχνης και δόξαζε την αγροτιά, την «Άρια φυλή» και τον ηρωισμό του πολέμου. Αυτή η ιδεολογία βρισκόταν σε πλήρη αντίθεση με τη μοντέρνα, καινοτόμο τέχνη, όπως η αφηρημένη ζωγραφική, που χαρακτηρίστηκε «εκφυλισμένη τέχνη», καθώς και «μπολσεβικισμός της τέχνης» και «μπολσεβικισμός του πολιτισμού».
Αρχιτεκτονική
Στην αρχιτεκτονική, οι Ναζί κατασκεύασαν μνημειακά οικοδομήματα σε μια στείρα κλασική μορφή με σκοπό να αναδείξουν το «μεγαλείο» του πολιτικού τους κινήματος. Στη λογοτεχνία, προώθησαν τα έργα συγγραφέων όπως ο Adolf Bartels και ο Hans Baumann, ο ποιητής της Χιτλερικής Νεολαίας, και κατάρτισαν μια «μαύρη λίστα» για να διευκολύνουν την απομάκρυνση των «μη αποδεκτών» βιβλίων από τις δημόσιες βιβλιοθήκες. Εκτός από την αγροτική λογοτεχνία και τα ιστορικά μυθιστορήματα με επίκεντρο τον Volk (τον λαό), οι γερμανικές πολιτιστικές αρχές προώθησαν πολεμικά μυθιστορήματα για να προετοιμάσουν τον πληθυσμό για εμπόλεμες συρράξεις.
Κινηματογράφος
Η γερμανική «καλλιέργεια της τέχνης» (όρος για όλα τα μέτρα που έχουν ως στόχο την προώθηση των καλλιτεχνών και των τεχνών) επεκτάθηκε και στον κινηματογράφο. Λαμβάνοντας σημαντική επιχορήγηση από το κράτος, η κινηματογραφική βιομηχανία ήταν ένα σημαντικό εργαλείο προπαγάνδας. Ταινίες όπως «Ο θρίαμβος της θέλησης» (γερμ. Triumph des Willens, αγγλ. Triumph of the Will) σε σκηνοθεσία της Λένι Ρίφενσταλ και το Der Hitlerjunge Quex του Hans Steinhoff δόξαζαν το ναζιστικό κόμμα και τη Χιτλερική Νεολαία. Άλλες ταινίες, όπως το «Κατηγορώ» (γερμ. Ich klage an, αγγλ. I Accuse), δικαιολογούσαν το Πρόγραμμα Ευθανασίας, ενώ το ψευδοντοκιμαντέρ «Ο Αιώνιος Εβραίος» (γερμ. Der ewige Jude, αγγλ. The Eternal Jew) διαιώνιζε τα αντισημιτικά στερεότυπα.
Μουσική
Στη μουσική, οι Ναζί προώθησαν τα έργα Γερμανών συνθετών, όπως ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, ο Άντον Μπρούκνερ και ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, ενώ απαγόρευσαν τις εκτελέσεις κομματιών από «μη Άριους», όπως ο Φέλιξ Μέντελσον και ο Γκούσταβ Μάλερ. Ο Αδόλφος Χίτλερ παρακολουθούσε τακτικά τις όπερες στα Φεστιβάλ του Bayreuth που διοργανώνονταν προς τιμήν του συνθέτη Ρίχαρντ Βάγκνερ. Οι Ναζί διέδωσαν εθνικιστικά τραγούδια και πορείες για να ενθαρρύνουν την ιδεολογική κατήχηση.
Θέατρο
Οι θεατρικοί θίασοι ανέβαζαν έργα μεγάλων Γερμανών συγγραφέων, όπως ο Γκαίτε και ο Σίλερ, καθώς και εθνικοσοσιαλιστικά θεατρικά έργα. Για να δημιουργήσουν πιο βαθιά αίσθηση της Volk ή της εθνικής κοινότητας (Volksgemeinschaft), οι Ναζί διέταξαν την κατασκευή μεγάλων υπαίθριων αμφιθεάτρων.
Ο «εξαγνισμός» της Γερμανίας
Η προώθηση της «Άριας» κουλτούρας και η καταστολή άλλων μορφών καλλιτεχνικής παραγωγής ήταν μία ακόμη προσπάθεια των Ναζί για «εξαγνισμό» της Γερμανίας.