![Hela Los [LCID: 4713]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/af58198a-593b-432e-87b6-312c7d36950a.gif "Hela Los [LCID: 4713]")
Ένα από τα εννέα παιδιά της οικογένειας, η Hela μεγάλωσε στη Βαρσοβία, την πρωτεύουσα της Πολωνίας. Ο πατέρας της ήταν έμπορος έργων τέχνης και αντικών και είχε κατάστημα στην οδό Marszalkowska. Κάθε χρόνο, από τις αρχές των καλοκαιρινών διακοπών έως τις Μεγάλες Εβραϊκές Εορτές το φθινόπωρο, η οικογένεια Los παραθέριζε στην πόλη Miedzeszyn, η οποία απείχε ελάχιστα με το τρένο από τη Βαρσοβία.
1933-39: Ήμασταν ακόμα στο εξοχικό όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στη Βαρσοβία στις 28 Σεπτεμβρίου 1939. Αμέσως μόλις έγινε δυνατόν, επιστρέψαμε στη Βαρσοβία με τα πόδια, όπου διαπιστώσαμε ότι το σπίτι μας ήταν κατά ένα μέρος του κατεστραμμένο. Εκείνον το χειμώνα, οι Γερμανοί κατέσχεσαν τις επιχειρήσεις που ανήκαν σε Εβραίους, για αυτό ο πατέρας μου δήλωσε το κατάστημά του στο όνομα του χριστιανού χορδιστή πιάνου μας, ο οποίος μας έφερνε τα χρήματα από τις πωλήσεις του καταστήματος.
1940-45: Οι Γερμανοί περιόρισαν τους Εβραίους της Βαρσοβίας σε γκέτο το 1941. Έραβα ναζιστικές στολές στο εργαστήριο Toebbens του γκέτο, αλλά εφτά από τα αδέρφια μου δεν ήταν τόσο τυχερά. Εκτοπίστηκαν ως «ανειδίκευτοι εργάτες». Το 1943, όταν μάθαμε ότι σχεδιαζόταν εξέγερση, οι γονείς μου, ο αδερφός μου κι εγώ κρυφτήκαμε στη στέγη, περιμένοντας. Οι Γερμανοί πέταξαν χειροβομβίδες στα υπόγεια καταφύγια. Λίγες ημέρες μετά, φοβόμασταν να κατέβουμε λόγω των φωτιών. Η οικογένειά μου κατάφερε να βγει εγκαίρως, αλλά άλλοι καθυστέρησαν πολύ. Αναγκάστηκαν να πηδήξουν από τις στέγες και πολλοί έσπασαν τα πόδια τους.
Λίγες ημέρες αργότερα, η Hela και η οικογένειά της εκτοπίστηκαν σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Η Hela, αφού απελευθερώθηκε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν το 1945, μετανάστευσε στην Παλαιστίνη το 1947 με τη μητέρα και τον αδερφό της.
Προβολή Αντικειμένου![Jozef Wilk [LCID: 4902]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/13ee556e-5fc9-4e3f-946b-09232a392e20.gif "Jozef Wilk [LCID: 4902]")
Ο Jozef ήταν το μικρότερο από τα τρία παιδιά μιας ρωμαιοκαθολικής οικογένειας στην πόλη Rzeszow στη νότια Πολωνία. Ο πατέρας του Jozef ήταν μόνιμος αξιωματικός στον πολωνικό στρατό. Ο Jozef διακρινόταν στον αθλητισμό, ενώ το αγαπημένο του άθλημα ήταν η ενόργανη γυμναστική. Μάθαινε επίσης πιάνο.
1933-39: Ο Jozef ήταν 14 ετών όταν η Γερμανία επιτέθηκε στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939. Η εισβολή τον επηρέασε βαθιά. Μεγαλωμένος σε μια οικογένεια με πατριωτικό αίσθημα, είχε μάθει να αγαπάει και να υπερασπίζεται την Πολωνία. Οι Γερμανοί βομβάρδιζαν τη Βαρσοβία, την πρωτεύουσα της Πολωνίας, αλλά ο Jozef ήταν πολύ μικρός για να καταταγεί στο στρατό. Οι Γερμανοί μπήκαν στο Rzeszow την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου. Μετά απ' αυτό, ο Jozef κατάφερε να φτάσει στη Βαρσοβία, όπου βρίσκονταν ήδη οι δύο μεγαλύτερες αδερφές του.
1940-43: Στη Βαρσοβία, ο Jozef έγινε σκαπανέας σε μια ειδική μονάδα της πολωνικής αντίστασης. Το κωδικό όνομά του ήταν «Orlik». Στις 19 Απριλίου 1943, κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του γκέτο της Βαρσοβίας, η μονάδα του έλαβε διαταγή να ανατινάξει τμήμα του τείχους του γκέτο της Βαρσοβίας για να μπορούν να δραπετεύσουν οι Εβραίοι. Καθώς η μονάδα του πλησίαζε το τείχος επί της οδού Bonifraterska με εκρηκτικά και όπλα κάτω από τα παλτά τους, ο φίλος του «Mlodek» σκόνταψε και το πιστόλι του έπεσε στο πεζοδρόμιο. Ένας αστυνομικός είδε το πιστόλι και άνοιξε πυρ. Προκλήθηκε χάος. Οι γερμανικές μονάδες άνοιξαν πυρ εναντίον της μονάδας προτού καταφέρει να φτάσει στο τείχος.
Ο Jozef και ο «Mlodek» σκοτώθηκαν. Η μονάδα τους υποχωρώντας πυροδότησε τα εκρηκτικά, ανατινάζοντας τα σώματα του Jozef και του «Mlodek», ώστε να μην μπορούν να αναγνωριστούν. Ο Jozef ήταν 18 ετών.
Προβολή Αντικειμένου![Mendel Rozenblit [LCID: 5934]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/2cf0fa09-6b81-474c-82c3-0fc8f2280d2b.gif "Mendel Rozenblit [LCID: 5934]")
Ο Mendel ήταν ένα από τα έξι παιδιά που απέκτησε μια θρησκευόμενη οικογένεια Εβραίων. Όταν έκλεισε τα 20, ο Mendel παντρεύτηκε και μετακόμισε με τη σύζυγο του στη γενέτειρά της, στο Wolomin, κοντά στη Βαρσοβία. Μία εβδομάδα μετά τη γέννηση του γιου των Rozenblit, Avraham, η γυναίκα του Mendel πέθανε. Ταραγμένος μετά το θάνατο της νεαρής γυναίκας του και έχοντας μείνει μόνος να φροντίζει ένα μωρό, ο Mendel παντρεύτηκε την κουνιάδα του, Perele.
1933-39: Στο Wolomin ο Mendel λειτουργούσε μία αποθήκη ξυλείας. Το 1935 οι Rozenblits απέκτησαν μια κόρη, την Tovah. Όταν ο Avraham και η Tova έφτασαν σε ηλικία για να πάνε σχολείο, ξεκίνησαν να παρακολουθούν ένα εβραϊκό ημερήσιο σχολείο, όπου μελετούσαν θέματα γενικής παιδείας στα πολωνικά και εβραϊκά μαθήματα στα εβραϊκά. Ο Avraham ήταν 8 και η Tovah 4 όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου του 1939.
1940-44: Το φθινόπωρο του 1940 η οικογένεια Rozenblit στάλθηκε στο γκέτο της Βαρσοβίας. Στη διάρκεια της εξέγερσης του γκέτο τον Απρίλιο του 1943, ο Mendel και η οικογένειά του κατόρθωσαν να αποδράσουν στα περίχωρα της Βαρσοβίας. Αποφάσισαν ότι αν κάποιος τους χανόταν στο χάος, θα συναντιόταν σε ένα προκαθορισμένο αγροτόσπιτο. Ξαφνικά, ο Avraham εξαφανίστηκε. Η Perele πήγε να τον βρει, και δεν εμφανίστηκε ποτέ ξανά. Ο Mendel βρήκε τελικά τον Avraham, ξυπόλητο, στο αγροτόσπιτο. Λίγο μετά, ο Mendel, ο Avraham και η Tovah συνελήφθησαν και απελάθηκαν στο Άουσβιτς.
Στο Άουσβιτς ο Mendel επιλέχθηκε για καταναγκαστικά έργα. Τα παιδιά του δολοφονήθηκαν με δηλητηριώδη αέρια. Το 1947 ο Mendel μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου ξεκίνησε μια νέα οικογένεια.
Προβολή ΑντικειμένουΗ Vladka ανήκε στο κίνημα νεολαίας Zukunft («Μέλλον») του Μπουντ (Bund/το εβραϊκό σοσιαλιστικό κόμμα). Συμμετείχε στην αντίσταση του γκέτο της Βαρσοβίας ως μέλος της Εβραϊκής Αντιστασιακής Οργάνωσης (ZOB). Το Δεκέμβριο του 1942, μπήκε λαθραία στην Άρια, πολωνική πλευρά της Βαρσοβίας για να προσπαθήσει να πάρει όπλα και να βρει κρησφύγετα για παιδιά και ενήλικες. Έγινε αγγελιοφόρος της εβραϊκής αντίστασης καθώς και των Εβραίων που βρίσκονταν σε στρατόπεδα, δάση και άλλα γκέτο.
Προβολή ΑντικειμένουΟ Ben ήταν ένα από τα τέσσερα παιδιά που απέκτησε μια θρησκευόμενη εβραϊκή οικογένεια. Η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου του 1939. Όταν οι Γερμανοί κατέλαβαν τη Βαρσοβία, ο Ben αποφάσισε να δραπετεύσει στην κατεχόμενη από τους Σοβιετικούς Ανατολική Πολωνία. Ωστόσο, αποφάσισε σύντομα να επιστρέψει στην οικογένειά του και, στη συνέχεια, στο γκέτο της Βαρσοβίας. Ο Ben είχε αναλάβει μια αγγαρεία έξω από το γκέτο και παράλληλα βοήθησε στη διαφυγή ανθρώπων από το γκέτο – μεταξύ άλλων της Vladka (Fagele) Peltel, μέλους της Εβραϊκής Ένοπλης Οργάνωσης (ZOB), η οποία αργότερα έγινε γυναίκα του. Αργότερα, κυκλοφορούσε κρυφά έξω από το γκέτο και εμφανιζόταν ως μη Εβραίος Πολωνός. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του γκέτο της Βαρσοβίας το 1943, ο Ben συνεργαζόταν με άλλα μέλη της αντίστασης για τη διάσωση μαχητών του γκέτο βγάζοντάς τους έξω μέσα από τους υπονόμους και κρύβοντάς τους στην «Άρια» πλευρά της Βαρσοβίας. Από την «Άρια» πλευρά της Βαρσοβίας, ο Ben υπήρξε μάρτυρας της πυρπόλησης του γκέτο της Βαρσοβίας κατά τη διάρκεια της εξέγερσης. Μετά την εξέγερση, ο Ben διέφυγε από τη Βαρσοβία υποκρινόμενος ότι δεν είναι Εβραίος. Μετά την απελευθέρωση, επανασυνδέθηκε με τον πατέρα, τη μητέρα και τη μικρότερη αδελφή του.
Προβολή Αντικειμένου
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
![German soldiers direct artillery against a pocket of resistance during the Warsaw ghetto uprising. [LCID: 34083b]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/thumb/8ffe37b4-0b4f-4966-9e03-838766fb9e89.jpg)