Μετά την κατάληψη της Ουγγαρίας από τους Γερμανούς το Μάρτιο του 1944, ο Bart κλείστηκε σε ένα γκέτο το οποίο είχε ιδρυθεί στη γενέτειρά του. Από το Μάιο έως τον Ιούλιο του 1944, οι Γερμανοί μετέφεραν Εβραίους από την Ουγγαρία στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, στην κατεχόμενη Πολωνία. Ο Bart μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς με βαγόνι που προοριζόταν για τη μεταφορά ζώων. Στο Άουσβιτς τον επέλεξαν για καταναγκαστική εργασία, για διάνοιξη με γεωτρύπανο και σκάψιμο σε ένα ορυχείο άνθρακα. Καθώς οι σοβιετικές δυνάμεις προχωρούσαν προς το στρατόπεδο του Άουσβιτς τον Ιανουάριο του 1945, οι Γερμανοί εξανάγκασαν τους περισσότερους από τους κρατούμενους σε πορεία θανάτου, απομακρύνοντάς τους από το στρατόπεδο. Μαζί με κάποιους άρρωστους κρατούμενους που βρίσκονταν στο ιατρείο του στρατοπέδου, ο Bart ήταν ένας από τους ελάχιστους τρόφιμους που είχαν απομείνει στο στρατόπεδο κατά τη στιγμή της απελευθέρωσης.
Στριμωχνόμασταν σε βαγόνια, συγκεκριμένα βαγόνια για μεταφορά ζώων. Το εκπληκτικό όμως ήταν, αυτό που ακόμα θυμάμαι είναι, ότι στη διαδρομή, που μας οδηγούσαν και μας μάζευαν Ούγγροι χωροφύλακες, τραγουδούσαμε τόσο... τραγούδια ελπίδας. Δεν θυμάμαι ακριβώς πώς να μεταφράσω το τραγούδι, αλλά ξέρω πού, σε ποιο κομμάτι των Ψαλμών βρίσκεται. Και νομίζαμε ότι ήμασταν ήδη αρκετοί (στο βαγόνι για ζώα). Ήμασταν περίπου 50 ή 60. Είκοσι ακόμα, 30 ακόμα, οπότε πρέπει να ήμασταν μέσα σε αυτό το μικρό βαγόνι για ζώα, που είναι περίπου το ένα τρίτο ενός αμερικάνικου σιδηροδρομικού βαγονιού, περίπου 120, 140. Και προτού το καταλάβουμε, όποιος δεν είχε καταφέρει από την οικογένεια να μπει στο ίδιο βαγόνι κοβόταν και εκείνοι, εκείνοι απλά έκλειναν τις πόρτες, και όσους ήταν απέξω, έπρεπε να βάλουν αγκαθωτό συρματόπλεγμα στο μικρό άνοιγμα που ήταν στην εξω πλευρά στην οροφή του βαγονιού. Αυτά τα βαγόνια χρησιμοποιούνταν συνήθως για τη μεταφορά ζώων ή σιτηρών. Στο βαγόνι η κατάσταση χειροτέρευε με κάθε λεπτό που περνούσε. Άνθρωποι έψαχναν να βρουν ένα σημείο για τους μεγαλύτερους... τους ηλικιωμένους ανθρώπους για να καθίσουν. Δεν υπήρχε χώρος για να καθίσεις, γιατί αν καθόσουν δεν μπορούσες να σηκωθείς, γιατί μας είχαν μαζέψει, μας είχαν στριμώξει σαν σε κουτί με σαρδέλες. Το ταξίδι κράτησε— Τρίτη, Τετάρτη, Πέμπτη-- τρεις νύχτες και περίπου τρεις ημέρες. Αν κάποιος είχε κάτι για να φάει—-γιατί στα γκέτο είχαμε ήδη καταναλώσει τα περισσότερα πράγματα που είχαμε καταφέρει να πάρουμε από τα σπίτια μας όταν μας μετέφεραν στο γκέτο—-έπρεπε να το μοιραστεί με τους άλλους. Συνειδητοποιήσαμε όμως ότι δεν ήταν ένα απλό ταξίδι μερικών μόνο ωρών. Οι άνθρωποι ήταν διστακτικοί, ή δεν μπορούσαν να το δώσουν τόσο γενναιόδωρα στους άλλους. Και ξαφνικά αρχίσαμε να βλέπουμε ανθρώπους να κάνουν την ανάγκη τους στα βαγόνια, και η δυσοσμία χειροτέρευε λεπτό με λεπτό.
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
