با وجود ترس یا بی تفاوتی اکثر اروپائیان، تعدادی اندک از افراد شجاع جان خود را برای کمک به یهودیان اروپای تحت اشغال نازی ها به خطر انداختند. عملیات نجات به شکل های مختلف صورت می گرفت. در پاییز 1943، جنبش مقاومت دانمارک تقریباً تمام جمعیت یهودی این کشور را با قایق از آب عبور داده و به محل امنی در کشور بی طرف سوئد برد. در سایر کشورها، کلیساها، پرورشگاه ها و خانواده ها یهودیان را مخفی می کردند و یا به افراد مخفی شده کمک می رساندند. دیپلمات سوئدی رائول والنبرگ و سایر افراد شجاعانه برای نجات یهودیان تلاش کردند. با این حال، این اعمال که خاستگاه شان وجدان و شجاعت افراد بود، فقط درصد كمی از افراد محکوم به نابودی را نجات داد.
برجسته سازیآلمانی ها در بیشتر مناطق تحت اشغال خود در اروپا به دنبال جمع آوری و تبعید یهودیان به مراکز کشتار در لهستان اشغالی بودند. برخی از یهودیان با مخفی شدن يا فرار از اروپای تحت سلطه آلمان جان خود را نجات می دادند. برخی از مسیرهای فرار خارج از اروپای اشغالی به کشورهای در حال جنگ (مانند اتحاد جماهیر شوروی)، کشورهای بی طرف (مانند سوئیس، اسپانیا، سوئد و ترکیه) و حتی به کشورهای متحد با آلمان (مانند ایتالیا و مجارستان قبل از اشغال آلمان) منتهی می شد. بعد از حمله آلمان به اتحاد جماهیر شوروی، بیش از یک میلیون یهودی روس از ارتش آلمان که در حال پیشروی بود به سمت شرق گریختند. هزاران یهودی ديگر توانستند بنادر دریای سیاه در بلغارستان و رومانی را ترک کنند و به جست وجوی مکانی امن راهی فلسطین شوند.
برجسته سازیرائول والنبرگ- ديپلمات سوئدی مأمور به کار در سفارت سوئد در بوداپست- یکی از گسترده ترین و موفقیت آمیزترین عمليات نجات طی هولوكاست را رهبری کرد. او به منظور جلوگیری از تبعید دهها هزار يهودی مجار به مركز کشتار آشويتس- بركناو با "هيئت مدیره آمريكايی پناهندگان جنگی" (WRB) و "مجمع جهانی يهوديان" همكاری كرد. ديپلمات های ساير كشورهای بی طرف نيز در عملیات نجات شرکت کردند. دیپلمات سوئیسی، كارل لوتز برای حدود 50.000 يهودی گواهی مهاجرت صادر كرد و آنها را تحت حمايت دولت سوئيس قرار داد. جورجیو پرلاسكا، تاجر ايتاليایی- با تظاهر به اينكه يك ديپلمات اسپانيايی است- برای یهودیان ویزای جعلی اسپانيا صادر كرد. هنگام آزادی، بيش از 100.000 يهودی عمدتاً به دلیل همین عملیات نجات در بوداپست دوام آوردند.
برجسته سازیآلمان در سال 1940 دانمارك را اشغال كرد. هنگامی که آلمانی ها در اوت 1943 تصمیم به تبعید یهودیان از دانمارک گرفتند، دانماركی ها به طور خودانگیخته عملیات نجات يهوديان را سازماندهی کردند و به آنان کمک کردند تا به ساحل برسند؛ سپس ماهيگيران آنان را از آب عبور داده و به كشور بی طرف سوئد رساندند. با شرکت جنبش مقاومت، پليس و دولت دانمارك عملیات نجات گسترش یافت. دانمارکی ها در كمتر از سه هفته بيش از 7000 يهودی و حدود 700 نفر از بستگان غيريهودی آنها را از آب عبور داده و به سوئد رساندند. آن کشور نيز پناهندگان دانماركی را پذيرفت. آلمانی ها حدود 500 يهودی را در دانمارک دستگير كرده و به محله یهودی نشین ترزين اشتاد در بوهمیا تبعيد كردند. دانماركی ها سراغ جا و مکان یهودیان را گرفتند. شايد همین اعتراض های مردم دانمارك بود که مانع از تبعید يهوديان به مراكز كشتار لهستان اشغالی شد.
برجسته سازی
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.