توطئهی یهودستیزانه: پروتکلهای بزرگان صهیون
"پروتکلهای بزرگان صهیون" کتابی یهودستیزانه است که با هدف ترویج نفرت نسبت به یهودیان از آن استفاده می‌شود. این کتاب نخستین بار در سال۱۹۰۳ منتشر گردید و محتوای آن مملو از نظریه‌های توطئه درباره‌ی سلطه‌ی ادعایی یهودیان بر جهان است. این اثر به عنوان یکی از تأثیرگذارترین نشریات یهودی‌ستیز در دوران مدرن شناخته می‌شود.
وقایع کلیدی
-
1
"پروتکلهای بزرگان صهیون" اثری است که به زبان‌ها و قالب‌های گوناگون از جمله نسخه‌های چاپی، دیجیتال، و در سایر رسانه‌ها منتشر شده است. اگرچه نسخه‌های متعددی از این اثر وجود دارد، تمامی آنها در ترویج نظریه‌های توطئه‌آمیز یهودستیزانه در مورد یهودیان اشتراک دارند.
-
2
آدولف هیتلر و دیگر رهبران ارشد حزب نازی از جعلی بودن «پروتکلهای بزرگان صهیون» آگاه بودند. با این حال، آنان آگاهانه از این اثر برای دامن‌زدن به نفرت علیه یهودیان بهره‌برداری کردند.
-
3
با وجود آن‌که بارها و بارها ثابت شده‌است که «پروتکلهای بزرگان صهیون» جعلی است، این اثر همچنان به عنوان یک ابزار تبلیغاتی در خدمت یهودستیزی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
"پروتکلهای بزرگان صهیون" نشریه‌ای است که اولین بار در آغاز قرن بیستم منتشر شد. از آن زمان تاکنون، نظریه‌پردازان یهودستیز از آن برای تأیید دروغین وجود یک نهاد مخفی یهودی برای کنترل جهان، بهره گرفتهاند. در طول دهه‌ها، نسخه‌ها و ویرایش‌های متعددی از این اثر منتشر شده است و همچنان منتشر می‌شود. در سال‌های اخیر، پروتکل‌ها به‌طور گسترده در رسانه‌های مختلف، به ویژه از طریق اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، در دسترس قرار گرفته است.
"پروتکلهای بزرگان صهیون" نخستین بار در سال ۱۹۰۳ در یکی از روزنامه‌های امپراتوری روسیه منتشر شد. ناشر ادعا کرد که این سند، مدرکی واقعی است که وجود یک توطئهی جهانی یهودی را ثابت می‌کند. این ادعا کاملاً بی‌اساس بود. از آن زمان تاکنون، روزنامه‌نگاران، محاکم قضایی و دولت‌ها‌ی مختلف، این اثر را به‌عنوان سندی جعلی که دروغ‌های یهودستیزانه را ترویج می‌دهد، افشا کرده‌اند.
علیرغم جعلی بودن آن، افرادی که در پی ترویج نظریه‌های توطئه‌آمیز درباره‌ی یهودیان هستند، بیش از۱۲۰ سال است که از این اثر استفاده می‌کنند. پروتکل‌ها به‌طور مکرر با رویدادهای روز تطبیق داده می‌شوند. جذابیت آن - همانند جذابیت بسیاری از نظریه‌های توطئه - بر توانایی آن برای ارائه‌ی توضیحاتی ساده، به جهانی پیچیده و پر ابهام است.
«پروتکلهای بزرگان صهیون» چیست؟
"پروتکلهای بزرگان صهیون" مدعی‌است که سندی محرمانه و مکتوب از نشست‌های گروهی موسوم به "علما و بزرگان صهیون" است. این صورتجلسات کاملاً ساختگی‌اند؛ چنین جلساتی هرگز برگزار نشده و رهبران ادعایی، یعنی "بزرگان صهیون"، نیز وجود خارجی نداشته‌اند.
نسخه‌های اولیه‌ی این اثر شامل ۲۴ فصل یا "پروتکل" (خلاصه‌ی مذاکرات) بودند. هر فصل مدعی‌ست که طرح‌های محرمانه‌ی این گروه، سلطه بر سیاست جهانی، اقتصاد، بازارهای مالی، رسانه‌ها، نظام آموزشی، و سایر بخش‌های جامعه را به نفع یهودیان مستند می‌کند. از دیگر دروغ‌های یهودستیزانه‌ی مطرح شده در این اثر، ادعاهایی‌ست مبنی بر تلاش یهودیان برای نابودی مسیحیت و سایر ادیان. پروتکل‌ها همچنین مدعی‌اند که یهودیان از تداوم جنگ و بی‌ثباتی در جهان سود می‌برند.
نسخه‌ها یا ویرایش‌های مختلفی از «پروتکلهای بزرگان صهیون» وجود دارد، اما همه‌ی آنها برای یک هدف واحد به کار گرفته می‌شوند: توجیه مشکلات جهانی به واسطه‌ی مقصر دانستن یهودیان. این رویکرد، یعنی مقصر دانستن یکی به جای دیگری به عنوان «سپر بلا کردن» شناخته می‌شود. هدف کسانی که پروتکل‌ها را ترویج می‌کنند همواره مقصر دانستن یهودیان برای مشکلات مختلف و شیطانی جلوه دادن آنها است.
تئوری‌های توطئهی دیرپای یهودستیزانه و پروتکل‌ها
تئوری‌های توطئهی یهودستیزانه قرن‌ها است که وجود دارند. این تئوری‌ها به مرور زمان با بهره‌گیری از مفاهیم مذهبی، اقتصادی، ملی‌گرایانه، و نژادپرستانه تکامل یافته‌اند تا به ترویج نفرت از یهودیان بپردازند. یهودیان به دروغ متهم به قتل عیسی (قتل خدا)؛ برانگیختن جنگ‌ها و انقلاب‌ها؛ و حتی شیوع بیماری‌های واگیردار شده‌اند. آنها همچنین به دروغ متهم به کنترل سیاست و اقتصاد جهانی شده‌اند.
یهودستیزی در قرن نوزدهم گسترش یافت. در این دوره، جوامع اروپایی و آمریکای شمالی تغییرات اجتماعی، اقتصادی، و سیاسی عمده‌ای را تجربه کردند. پیشرفت‌هایی در زمینه‌ی ارتباطات، از جمله فناوری‌های چاپ رخ داد که به مردم این امکان را داد تا ایده‌ها را سریع‌تر در سطح جهانی منتشر کنند. یکی از شاخه‌های یهودستیزی در آن زمان مدعی بود که یهودیان تمام این تغییرات را به نفع خود برنامه‌ریزی کرده‌اند. چنین تئوری‌های توطئهی یهودستیزانه در بسیاری از نسخه‌های «پروتکل‌ها» دیده می‌شود.
اگرچه پروتکل‌ها مبدأ این تعصبات علیه یهودیان نبود، اما آنها را در یک منبع واحد گردآوری کرد. این کتاب شناخته‌شده‌ترین تئوری‌های توطئه یهودستیزانه را تقویت کرده و به آنها اعتبار می‌دهد.
منشأ پروتکل‌ها: دروغ از کجا شروع شد؟
نخستین نسخه از "پروتکلهای بزرگان صهیون" به سال ۱۹۰۳ بازمی‌گردد. در پاییز همان سال، این متن به‌صورت دنباله‌دار در روزنامه‌ی "زنامیا"(Znamia) (به معنای بیرق) در سنت پترزبورگ روسیه منتشر شد. صاحب امتیاز "زنامیا"، پاول کروشوان، نویسنده‌ای سرشناس و یهودستیز افراطی بود. او مالک چندین روزنامه در امپراتوری روسیه بود و از آنها برای اشاعه‌ی نفرت‌پراکنی علیه یهودیان بهره می‌برد. در آوریل ۱۹۰۳، مقالات یهودستیزانه‌ای که در یکی از روزنامه‌های تحت مالکیت کروشوان منتشر شد، نقش مهمی در تحریک به وقوع پیوستن یک کشتار جمعی (پوگروم) در کیشینف ایفا کرد.
برخی از پژوهشگران بر این باورند که کروشوان خود نویسنده‌ی اصلی پروتکل‌ها بوده است. زمانی‌که که روزنامه‌ی او این متن را منتشر کرد، کروشوان برای آن مقدمه و مؤخره‌ای نوشت و ادعا کرد که پروتکل‌ها خلاصه‌ای از مذاکرات "اتحادیه‌ی جهانی فراماسون‌ها و بزرگان صهیون" است. او یهودیان را متهم به طراحی توطئه‌ای برای تسلط بر جهان کرد و به‌عنوان "دلیل" ادعای خود، وی به جنبش نوظهور صهیونیسم اشاره نمود. صهیونیسم، همسو با دیگر جنبش‌های ملی‌گرایانه‌ی آن دوران، شکل گرفت و خواهان تأسیس یک دولت مستقل یهودی در سرزمین تاریخی یهودیان بود. برخی ادعا کرده‌اند که پروتکل‌ها چکیده‌ای از مذاکرات نخستین کنگره‌ی صهیونیستی است که در سال ۱۸۹۷ در بازل سوئیس برگزار شد. این ادعا نادرست است.
در سال ۱۹۰۵، پروتکل‌ها به‌عنوان ضمیمه‌ای بر کتابی درباره‌ی ظهور «ضد مسیح» منتشر شد. نویسنده‌ی این کتاب، سرگئی نیلوس، عارف و یهودی‌ستیز روسی بود. در این کتاب آمده است که یهودیان، عاملان نیروهای شیطانی‌اند که در پی نابودی جهان می‌باشند.
پروتکل‌ها در سراسر جهان منتشر می‌شود
"پروتکلهای بزرگان صهیون" پس از انقلاب بلشویکی ۱۹۱۷ به شکل گسترده‌تری منتشر شد. در آن سال، تزار روسیه در پی خیزش مردمی از سلطنت کناره‌گیری کرد. تظاهرکنندگان خواستار تأمین مواد غذایی، پایان جنگ جهانی اول و پایان حکومت امپراتوری تزار بودند. چند ماه بعد، حزب بلشویک در طی کودتایی که به انقلاب بلشویکی شهرت یافت، قدرت را در روسیه به دست گرفت. این حزب بعد‌ها با عنوان حزب کمونیست شناخته شد.
ترس از گسترش انقلاب‌های کمونیستی مشابه در سراسر اروپا، یکی از اصلی‌ترین تئوری‌های توطئهی یهودستیزانه‌ی مطرح شده در پروتکل‌ها را تقویت کرد: اینکه یهودیان مسئول گسترش کمونیسم و طراح این انقلاب هستند. این اتهام نادرست اغلب با عنوان "بلشویسم یهودی" شناخته می‌شود.
در سال‌های بعد، «پروتکل‌ها» مخاطبان بسیاری را در کشورهای مختلف به خود جلب کرد. این کتاب به ده‌ها زبان ترجمه و در سراسر جهان منتشر شد. نسخه‌ی آلمانی آن در سال ۱۹۱۹ در آلمان منتشر شد. در دهه‌ی ۱۹۲۰، نسخه‌هایی از پروتکل‌ها در سراسر اروپا و ایالات متحده منتشر شدند. ترجمه‌ی فرانسوی آن در پاریس و ترجمه‌های انگلیسی آن در لندن، نیویورک، و بوستون منتشر شدند. نسخه‌های آن به‌زودی به زبان‌های ژاپنی (۱۹۲۰)، ایتالیایی (۱۹۲۱)، سوئدی (۱۹۲۱)، نروژی (۱۹۲۱)، و لهستانی (۱۹۲۳) در دسترس قرار گرفت. ترجمه‌ی عربی آن در سال ۱۹۲۵ در سوریه موجود بود.
«پروتکل‌ها» الهام‌بخش بسیاری از کتاب‌های دیگری شد که تئوری‌های توطئهی یهودستیزانه را ترویج می‌کردند. از جمله مشهورترین آنها در ایالات متحده، کتاب هنری فورد با عنوان «یهود بین‌الملل: مهمترین مشکل جهان» بود. فورد مؤسس شرکت فورد موتور در دهه‌ی ۱۹۲۰، یکی از مشهورترین و محترم‌ترین چهره‌های ایالات متحده به شمار می‌رفت. کتاب "یهود بین‌الملل" ابتدا به‌صورت دنباله‌دار در روزنامه‌ی فورد، دیربورن ایندیپندنت (The Dearborn Independent) منتشر شد. این مطالب به‌سرعت به‌صورت کتاب منتشر گشت و دست‌کم به ۱۶ زبان، از جمله آلمانی، ترجمه گردید. رهبران حزب نازی، از جمله آدولف هیتلر، از این کتاب الهام گرفتند.
با گسترش انتشار پروتکل‌ها در سراسر جهان، جزئیات متن آن اغلب به منظور تطبیق با رویدادهای جاری و شرایط محلی دستخوش تغییر می‌شد. این امر یکی از دلایلی است که محتویات پروتکل‌ها در نسخه‌ها و زبان‌های گوناگون تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. با این حال، ایده‌های اصلی یهودستیزانه در تمامی نسخه‌ها حفظ شده‌اند.
افشای دروغ بودن پروتکل‌ها: دهه‌ی ۱۹۲۰
در سال ۱۹۲۰، لوسیان ولف، روزنامه‌نگار و دیپلمات بریتانیایی، کتابی منتشر کرد که در آن پروتکل‌ها را به‌عنوان دروغی آشکار افشا نمود. او دریافت که یکی از فصل‌های رمانی آلمانی‌زبان به نام بیاریتز (۱۸۶۸) حاوی ایده‌هایی بوده است که در تدوین این متن جعلی مورد استفاده قرار گرفتهاند. در این اثر داستانی، رهبران یهودی در گورستان قدیمی یهودیان در پراگ مخفیانه گردهم می‌آیند و در پایان نشست، شیطان برای حمایت از آنان ظاهر می‌شود.
سال بعد، روزنامه تایمز (لندن) پروتکل‌ها را "جعلی" و "تقلبی ناشیانه" توصیف کرد. روزنامه تایمز افشا کرد که بخش عمده‌ای از محتوای پروتکل‌ها از یک اثر طنز سیاسی کمتر شناخته‌شده‌ی فرانسوی با عنوان "گفتگو در دوزخ بین ماکیاولی و مونتسکیو" (۱۸۶۴) اثر موریس ژولی، اقتباس شده است. در این اثر، هیچ اشاره‌ای به یهودیان نشده است.
گزارش‌های دیگری که به افشای پروتکل‌ها پرداختند خیلی زود در ایالات متحده و آلمان منتشر شدند. هرمان برنشتاین، خبرنگار نیویورک هرالد در سال ۱۹۲۱، کتابی با عنوان "تاریخ یک دروغ: "پروتکلهای بزرگان صهیون" منتشر کرد. سه سال بعد، بنجامین سیگل، روزنامه‌نگار آلمانی، "پروتکلهای بزرگان صهیون، بررسی انتقادی" (Die Protokolle der Weisen von Zion, kritisch beleuchtet) را نگاشت. سیگل در مقدمه‌ای بر نسخه‌ی انگلیسی کتاب خود نوشت:
"این جعل، سبب بدبختی‌های وصف‌ناپذیری برای یهودیان شده و همچنان مثل طلسمی عجیب، بر ذهن توده‌های فریب‌خورده سایه افکنده است."
آدولف هیتلر و پروتکل‌ها
در اوایل دهه‌ی ۱۹۲۰، آدولف هیتلر از طریق آلفرد روزنبرگ، یکی از نظریه‌پردازان برجسته‌ی حزب نازی، با پروتکل‌ها آشنا شد. نظریه‌های توطئهی مطرح‌شده در این کتاب، باورهای راسخ هیتلر مبنی برنقش یهودیان در شکست آلمان در جنگ جهانی اول را تقویت کردند.
هیتلر در برخی از نخستین سخنرانی‌های سیاسی خود در دهه‌ی ۱۹۲۰ به پروتکل‌ها اشاره کرد. وی همچنین در کتاب زندگی‌نامه‌اش با عنوان "نبرد من" (۱۹۲۵)، درباره‌ی این کتاب نوشت. هیتلر ادعا کرد که پروتکل‌ها "ماهیت و فعالیت قوم یهود را آشکار ساخته و ... اهداف نهایی آنها را افشا می‌کنند". وی همچنین پیش‌بینی کرد که آنچه او "تهدید یهود" می‌خواند، پس از شناخته‌تر شدن پروتکل‌ها، "در هم خواهد شکست".
اگرچه هیتلر پس از رسیدن به صدراعظمی آلمان در سال ۱۹۳۳، دیگر به طور مستقیم در سخنرانی‌های عمومی خود به پروتکل‌ها اشاره نکرد اما اغلب بسیاری از دروغ‌های مطرح شده را تکرار کرد. از جمله‌ی این ادعاها، نقش یهودیان در گسترش کمونیسم بود؛ توطئهی یهودستیزانه‌ای که به‌عنوان "بولشویسم یهودی" شناخته می‌شود.
پروپاگاندای نازی و پروتکل‌ها
دروغین بودن پروتکل‌ها، بیش از یک دهه قبل از به قدرت رسیدن نازی‌ها در سال ۱۹۳۳ آشکار شده بودند. با این حال، پروپاگاندای نازی، گاه از این متن برای تحریک آلمانی‌ها و ترغیب آنان به دفاع از خود در برابر آنچه «تهاجم یهودیان» می‌نامید بهره می‌برد. اگرچه بسیاری از آلمانی‌ها احتمالاً هرگز پروتکل‌ها را نخوانده بودند، اما از طریق کارزارهای تبلیغاتی مداوم نازی‌ها با محتوای یهودستیزانه‌ی آن آشنا شده بودند.
یوزف گوبلز، وزیر تبلیغات و روشنگری عمومی آلمان نازی، به خوبی می‌دانست که می‌توان از پروتکل‌ها برای شیطانی جلوه دادن یهودیان استفاده کرد. مدت‌ها پیش از آن‌که گوبلز به این مقام برسد، در خاطراتش به پروتکل‌ها اشاره کرده بود. او نوشت: "من معتقدم که پروتکلهای بزرگان صهیون جعلی است." با این حال ادامه داده بود: "من به حقیقت درونی، نه حقیقت واقعی، پروتکل‌ها اعتقاد دارم." برای او آنچه اهمیت داشت این بود که پروتکل‌ها می‌توانستند به پیشبرد اهداف یهودستیزانه‌ی نازی‌ها کمک کنند.
برخی از تندروترین تبلیغات یهودستیزانه حزب نازی نیز از پروتکل‌ها استفاده کردند. به‌عنوان مثال، یولیوس اشترایشر، ناشر روزنامه‌ی یهودی‌ستیز "اشتورمر"، در دهه‌ی ۱۹۳۰ داستان‌های متعددی منتشر کرد که بر پایه‌ی ایده‌های مطرح‌شده در پروتکل‌ها استوار بودند. انتشارات مرکزی حزب نازی (Franz Eher Verlag) بین سال‌های ۱۹۱۹ تا ۱۹۳۸، ۲۲ نسخه از پروتکل‌ها را منتشر کرد.
افشای دروغ بودن پروتکل‌ها: دهه‌ی ۱۹۳۰
هوادارن نازی در خارج از آلمان نیز اقدام به انتشار نسخه‌هایی از پروتکل‌ها کردند. فعالیت‌ها‌ی آنها، در دو پرونده‌ی قضایی مورد چالش قرار گرفتند.
در سال ۱۹۳۴، پرونده‌ای علیه رهبران "جنبش ملی سوسیالیست غیر یهودی آفریقای جنوبی" (که به نام پیراهن خاکستری‌ها نیز شناخته می‌شدند) در گراهام‌تاون آفریقای جنوبی تشکیل شد. این هواداران نازی، به‌دلیل توزیع سندی که شباهت زیادی به پروتکل‌ها داشت، مورد پیگرد قانونی قرار گرفتند و جریمه شدند. یکی از شعب دادگاه عالی آفریقای جنوبی، پروتکل‌ها را "سندی افتراآمیز" اعلام کرد.
در سال ۱۹۳۵، دادگاهی در سوئیس، دو تن از رهبران نازی را به‌دلیل توزیع نسخه‌ی آلمانی زبان پروتکل‌ها در جریان تظاهراتی که از سوی "جبهه‌ی ملی"برگزار شده بود، جریمه کرد. "جبهه‌ی ملی"، سازمانی یهودی‌ستیز و ملی‌گرای افراطی در برن سوئیس بود. قاضی رئیس جلسه در دادگاه، پروتکل‌ها را "مزخرفات مضحک" توصیف کرد.
نسخه‌های نازی پروتکل‌ها در طول جنگ جهانی دوم
در طول جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵-۱۹۳۹)، آلمان نازی، به بسیاری از مناطق اروپا، از جمله بخش‌هایی از اتحاد جماهیر شوروی حمله و آنها را اشغال کرد. نازی‌ها در سرزمین‌های اشغالی خود، اقدام به توزیع پروتکل‌ها کردند. حتی پس از قتل‌عام میلیون‌ها یهودی در چارچوب "راه‌حل نهایی"، مقامات آلمانی در سال ۱۹۴۳ نسخه‌هایی از پروتکل‌ها را به زبان‌های روسی، اوکراینی و بلاروسی منتشر نمودند. نسخه‌هایی از پروتکل‌ها و سایر متونی که دروغ‌های مربوط به توطئه‌های یهود را ترویج می‌دادند، همچنین در فرانسه، بلژیک، و لهستان تحت اشغال آلمان نیز منتشر شدند.
افشای دروغ بودن پروتکل‌ها: پس از هولوکاست
در سال ۱۹۶۴، کمیته‌ی فرعی سنای ایالات متحده‌ی آمریکا، گزارشی منتشر کرد که در آن پروتکل‌ها را "یک فریب خبیثانه"توصیف کرد. این گزارش در دوره‌ای منتشر شد که ایالات متحده درگیر نگرانی‌های شدید درباره‌ی کمونیسم در دوران جنگ سرد بود. در این گزارش آمده است که پروتکل‌ها "یکی از چندین سند جعلی هستند که افسانه‌ی "توطئهی جهانی یهود" را تبلیغ می‌کنند". سنا این نوشته را "هذیان" خواند.
یهودستیزی، انکار هولوکاست، و پروتکل‌ها در عصر حاضر
افشای دروغ بودن "پروتکلهای بزرگان صهیون" پس از هولوکاست نتوانست از تأثیر این کتاب بکاهد. پروتکل‌ها و تفکر توطئه‌آمیز درباره‌ی یهودیان، همچنان به یهودستیزی دامن می‌زنند. نسخه‌های پروتکل‌ها به ده‌ها زبان مختلف در دسترس هستند و به‌صورت چاپی و آنلاین منتشر می‌شوند. ارجاعات به این کتاب، اغلب در رسانه‌های اجتماعی منتشر می‌شوند. بر اساس گزارش سال ۲۰۱۴ وزارت امور خارجه ایالات متحده، پروتکل‌ها همچنان در روسیه، کشور مبدا خود، نفوذ قابل توجهی دارد.
برخی از نسخه‌های جدیدتر پروتکل‌ها، یهودیان را مسئول شیوع همه‌گیری کووید-۱۹ می‌دانند. آنها همچنین یهودیان را مسئول جنگ‌ها و اقدامات تروریستی (مانند حملات ۱۱سپتامبر ۲۰۰۱ به ایالات متحده) معرفی می‌کنند. در برخی نقاط جهان، پروتکل‌ها در کتاب‌های درسی مدارس گنجانده شده‌اند و حتی موضوع برنامه‌های تلویزیونی نیز بوده‌اند.
پروتکل‌ها همچنین در تبلیغات سیاسی و توسط رؤسای ممالک مورد استفاده قرار گرفته‌‌است. به‌عنوان مثال، محمود احمدی‌نژاد، رئیس جمهور سابق ایران (۲۰۱۳-۲۰۰۵)، در سخنان یهودستیزانه‌ی خود، از مضامین پروتکل‌ها بهره برد. دیگر رهبران سیاسی و اجتماعی تأثیرگذار، به ویژه در خاورمیانه، علناً اعتبار این کتاب را پذیرفته‌اند. سازمان تروریستی حماس نیز از پروتکل‌ها برای توجیه فراخوان‌های خود برای نابودی مردم یهود و دولت اسرائیل اسفاده کرده‌است.
برخی از نسخه‌های اخیر پروتکل‌ها، وقوع هولوکاست را انکار می‌کنند (انکار هولوکاست). برخی از نسخه‌های دیگر، تاریخ هولوکاست را تحریف می‌کنند. به‌عنوان مثال، برخی از نسخه‌ها ادعا می‌کنند که یهودیان با نازی‌ها برای تأسیس دولت اسرائیل همکاری کرده‌اند که این ادعایی کذب است.
هدف اقتباس‌های معاصر از پروتکل‌ها همچنان یکسان است: ترویج تئوری‌های توطئه یهودستیزانه درباره‌ی یهودیان.
زیرنویس
-
Footnote reference1.
در طی قرون متمادی، بسیاری از مسیحیان بر این باور بودند که یهودیان با به قتل رساندن عیسی، مرتکب «خداکشی» شده‌اند، در حالی‌که در واقع، عیسی به دستور مقامات رومی کشته شد. با این‌حال، رهبران مذاهب گوناگون مسیحی، این باور نادرست را در آموزه‌های رسمی خود تقویت کردند. اواخر قرن بیستم، شماری از کلیساهای مسیحی، این اتهام را مورد نقد قرار داده و محکوم کردند. به‌عنوان نمونه، کلیسای کاتولیک روم در شورای دوم واتیکان در سال ۱۹۶۵، این ادعاهای نادرست را رسماً رد کرد.
-
Footnote reference2.
در طول سه روز در آوریل ۱۹۰۳، ساکنان غیر یهودی شهر کیشینف، علیه همسایگان یهودی خود دست به شورش زدند. در جریان این پوگروم، صدها یهودی مجروح و بیش از چهل نفر کشته شدند. این واقعه در فضایی آکنده از تبلیغات یهودستیزانه، از جمله اتهامات بی‌اساس نظیر «خونخواری یهودیان»، همراه بود. عاملان پوگروم، با تکیه بر ادعای دفاع از خود در برابر تجاوز یهودیان، کوشیدند اقدامات خود را توجیه کنند.
-
Footnote reference3.
فراماسون، سازمانی داوطلبانه و برادری است که ریشه‌های آن به صدها سال پیش، شاید حتی به قرن چهاردهم میلادی بازمی‌گردد. در طول قرن بیستم، هم یهودستیزان و هم مخالفان فراماسون، مدعی شدند که یهودیان از ایدئولوژی و شبکه‌ی ارتباطات جهانی فراماسونی برای اهداف شوم خود بهره‌برداری می‌کنند. برخی نظریه‌پردازان توطئه، با طرح این ادعا که لژهای ماسونی در خدمت "بزرگان صهیون"هستند، یهودیان و فراماسون‌ها را به هم پیوند دادند.
-
Footnote reference4.
همانند پروتکلهای بزرگان صهیون، مفهوم "بولشویسم یهودی" نیز نوعی نظریه‌ی توطئه محسوب می‌شود. این نظریه، با بهره‌گیری از باورهای یهودستیزانه درباره‌ی توطئه‌های ادعایی یهودیان شکل گرفته و به عنوان ابزاری برای تحریک خشونت علیه یهودیان مورد استفاده قرار گرفته است.
-
Footnote reference5.
کتاب بیاریتز نوشته‌ی هرمان گودشه، کارمند پست و جاسوس پلیس مخفی پروس است که آن را با نام مستعار "جان رتکلیف" منتشر کرد.