یهودستیزی و هولوکاست
یهودستیزی به معنای پیشداوری یا نفرت نسبت به یهودیان است. یهودستیزی، نازیها را به مورد هدف قرار دادن یهودیان و انجام نسلکشی سوق داد، رویدادی که امروز با نام هولوکاست شناخته میشود.
آدولف هیتلر و حزب نازی یهودستیز بودند، بدین معنا که نفرت شدیدی نسبت به یهودیان داشتند. یهودستیزی نازیها بسیار افراطی بود و بر پایهی باورهای نادرستی شکل گرفته بود که یهودیان را نژادی جداگانه و پست میدانستند. این باورهای کذب، نازیها را به مورد هدف قرار دادن یهودیان و انجام نسلکشی سوق داد، رویدادی که امروز با نام هولوکاست شناخته میشود. هولوکاست (۱۹۴۵-۱۹۳۳) آزار و شکنجه و کشتار سازمانیافتهی شش میلیون یهودی اروپایی توسط دولت آلمان نازی و کشورهای متحد و همدستانش بود.
اما یهودستیزی با نازیها شروع نشد. تعصبات علیه یهودیان حدود ۲۰۰۰ سال پیش از هولوکاست وجود داشته است. در اروپا، یهودستیزی طی قرنها موجب تبعیض و خشونت علیه یهودیان شد. در آغاز قرن بیستم، ایدههای یهودستیزانه در آلمان و دیگز جوامع اروپایی، بهطور گسترده پذیرفته شده بودند و همین نفرت، زمینهساز وقوع هولوکاست شد.
یهودستیزی چیست؟
یهودستیزی (Antisemitism) به معنای نفرت یا تعصب علیه یهودیان است. یهودستیز بودن به معنای داشتن نگرش منفی یا خصمانه نسبت به یهودیان صرفاً به دلیل یهودی بودن آنهاست. این پدیده بر پایهی کلیشهها، دروغها، نظریههای توطئه و باورهای اشتباه دربارهی یهودیان و دین یهود (یهودیت) شکل میگیرد.
مهمترین نکاتی که باید در مورد یهودستیزی بدانید عبارتند از:
۱. یهودستیزی قدمتی دیرینه دارد. هزاران سال است که مردم نسبت به یهودیان و یهودیت تعصبات و سوء برداشتهایی داشتهاند. ریشههای یهودستیزی به دوران باستان و اوایل مسیحیت برمیگردد. در گذشته، بسیاری از کلیساهای مسیحی ایدههای یهودستیزانه را به عنوان بخشی از آموزههای مذهبی خود رواج میدادند، اگرچه امروزه اکثر آنها این رویکرد را کنار گذاشتهاند.
۲. یهودستیزی به طور گستردهای رواج دارد. تعصبات یهودستیزانه در سراسر جهان مشاهده میشوند و افراد با ملیتها، پیشینهها، مذاهب و گرایشهای سیاسی مختلف ممکن است به این ایدهها باور داشته باشند، حتی اگر این باورها نادرست باشند.
۳. تعصبات و کلیشههای مختلفی علیه یهودیان وجود دارد. برخی کلیشههای یهودستیزانه برپایهی باورهای مذهبی شکل گرفتهاند و برخی دیگر بر اساس رقابت اقتصادی، ملیگرایی افراطی یا نژادپرستی وجود دارند. ایدههای یهودستیزانه غالباً یهودیان را بهعنوان بیگانگان یا خارجیهایی که به جایی تعلق ندارند معرفی میکنند.
۴. نظریههای توطئهی یهودستیزانه، اغلب همهی یهودیان را خطرناک یا شرور به تصویر میکشند. بسیاری از این نظریهها، ادعا میکنند که یهودیان قدرت و تسلط عظیمی بر اقتصاد، رسانهها یا صنعت هالیوود دارند. برخی ادعا میکنند که یهودیان قصد دارند بخشهایی یا تمام جهان را تحت سلطهی خود قرار دهند. هیچ یک از این اتهامات پایه و اساس واقعی ندارد.
۵. یهودستیزی پس از هولوکاست از بین نرفته و همچنان خطرناک است. یهودستیزی میتواند به تبعیض و طرد اقتصادی و اجتماعی منجر شود و در مواردی، به خشونت جمعی و نسلکشی بیانجامد.
قبل از هولوکاست، مردم در اروپا چگونه علیه یهودیان تبعیض قائل میشدند؟
قرنها یهودیان در بسیاری از پادشاهیها، امپراتوریها و کشورهای اروپایی به عنوان اقلیت حضور داشتند. در قارهای که اکثریت جمعیت آن مسیحی بود، یهودیان به عنوان بیگانگان دیده میشدند. در بخش عمدهای از تاریخ اروپا، یهودیان به دلیل دین خود با تبعیض و آزار و اذیت مواجه میشدند و تنها به دلیل یهودی بودنشان، با آنها رفتاری متفاوت و ناعادلانه صورت میگرفت.
در قرون وسطی، مقامات مختلف اروپا محدودیتهایی متعددی بر یهودیان اعمال میکردند. این محدودیتها از طریق قوانین، احکام و سیاستهای رسمی به اجرا درمیآمدند. نمونههایی از این محدودیتها عبارتند از:
- محدود کردن انواع مشاغلی که یهودیان مجاز به انجام آنها بودند؛
- محدود کردن محل زندگی یهودیان، مانند الزام آنها به سکونت در مناطق خاص شهر به نام گتوها (محلات یهودینشین)؛
- اخراج یهودیان از برخی کشورها یا سرزمینها؛
- غیر قانونی کردن مالکیت زمین برای یهودیان؛
- اجبار یهودیان به پرداخت مالیات اضافی؛ و
- الزام یهودیان به داشتن علامتهای متمایز بر روی لباسهایشان (مانند دایرههای زرد یا ستارههای زرد یهودی) یا پویشیدن لباسهای متمایز (مانند لباسهای زرد یا کلاههای ویژه).
در قرنهای پیش از هولوکاست، یهودستیزی، یکی از تعصبات رایج در بسیاری از جوامع اروپایی بود. افراد غیریهودی اغلب با یهودیان رفتار متفاوتی داشتند. افراد یا گروههای یهودستیز، با اقداماتی از این دست یهودیان را مورد تبعیض قرار میدادند:
- امتناع از خدمترسانی به یهودیان در رستورانها، فروشگاهها، هتلها یا سایر اماکن تجاری؛
- امتناع از استخدام کارمندان یهودی؛
- ممنوعیت حضور دانشآموزان و دانشجویان یهودی در برخی از مدارس و دانشگاهها؛
- امتناع از پذیرش یهودیان در باشگاههای اجتماعی یا حرفهای؛
- بیان کلیشههایی مثل همهی یهودیان ظاهر یا رفتاری مشابه دارند؛
- استفاده از الفاظ توهینآمیز یا طرح جوکهایی برپایهی کلیشههای منفی در مورد یهودیان؛ و
- نشر اکاذیب و تئوریهای توطئهی یهودستیزانه در مطبوعات و رسانهها.
یهودستیزی در بسیاری از موارد به اعمال خشونت علیه افراد و اماکن متعلق به جامعه یهودی منجر میشد. این خشونتها شامل موارد زیر بود:
- تخریب عبادتگاههای یهودیان (کنیسهها)، قبرستانهای یهودیان یا مدارس یهودیان؛
- ضرب و شتم، حمله یا کشتن افراد صرفاً به دلیل یهودی بودن آنها؛ و
- یورش به جوامع یهودی در جریان شورشهای ضد یهودی (که گاه پوگروم pogrom نامیده میشوند) که اغلب منجر به مرگ شمار زیادی از افراد میشد.
اینگونه اقدامات خشونتآمیز در طول هولوکاست نیز ادامه یافت، زمانیکه نازیها و همدستانشان برنامهی خود را برای کشتار یهودیان اروپا به اجرا گذاشتند.
چرا هیتلر و نازیها از یهودیان متنفر بودند؟
آدولف هیتلر و حزب نازی از یهودیان نفرت داشتند و بر باورهای منفی دیرپای تاریخی دربارهی یهودیان تکیه میکردند.
نازیها، نوع تازهای از یهودستیزی به نام یهودستیزی نژادی را نیز ترویج میکردند، نوعی که یهودیان را بر اساس نژاد و نه مذهب، تعریف میکرد. نازیها معتقد بودند که یهودیان به یک نژاد مجزا تعلق دارند و ادعا میکردند که «نژاد یهود» پست و تهدیدی برای آلمان است. این باورهای نادرست و متعصبانه، مبنای آزار و اذیت یهودیان توسط نازیها بود.
نازیها، نظریههای توطئهی یهودستیزانه را نیز گسترش میدادند. آنها رسم نادرست نسبت دادن مشکلات جامعه، به یهودیان را ادامه دادند. نازیها, یهودیان را مسئول شکست آلمان در جنگ جهانی اول (۱۹۱۸-۱۹۱۴)، گسترش کمونیسم و بحرانهای اقتصادی آلمان میدانستند. آنها ادعا میکردند که همهی یهودیان تهدیدی برای آلمان هستند و باید نابود شوند.
نازیها چگونه یهودستیزی را به اجرا گذاشتند؟
دولت آلمان نازی از همان لحظهی به قدرت رسیدن آدولف هیتلر در سال ۱۹۳۳، تبعیض علیه یهودیان را آغاز کرد. سیاستهای یهودستیزانهی نازیها با گذشت زمان به طور فزایندهای رادیکال و خشنتر شد. در طول جنگ جهانی دوم (۱۹۴۵-۱۹۳۹)، نازیها میلیونها یهودی را در سراسر اروپا مورد آزار و اذیت قرار دادند و به قتل رساندند.
در تمام دوران نازیها، آنها و همدستانشان، یهودیان را به شیوههای گوناگون منزوی و طرد کردند. آنها اغلب از شیوههای دیرینهی یهودستیزانه مانند مواردی که پیشتر ذکر شد استفاده میکردند. نسخهی نازی این اقدامات شامل موارد زیر بود:
- استفاده از روزنامهها، رادیو و سایر رسانهها برای انتشار دروغ دربارهی یهودیان؛
- تصویب قوانینی که یهودیان را از اشتغال در بسیاری از مشاغل محروم میکرد؛
- سلب حقوق کامل شهروندی آلمان از یهودیان؛
- سازماندهی تحریم کسب و کارهای متعلق به یهودیان؛
- اخراج دانشآموزان یهودی از مدارس؛
- به آتش کشیدن عبادتگاههای یهودیان (کنیسهها)؛
- تصرف اموال یهودیان، از جمله خانهها و مشاغل آنها؛
- حملهی فیزیکی به یهودیان؛
- ملزم کردن یهودیان به پوشیدن نشانهای ویژه، اغلب یک ستاره زرد؛
- اخراج یهودیان از خانههایشان؛ و
- وادار کردن یهودیان به زندگی در مناطق جداگانهای از شهرها یا شهرستانها، موسوم به گتوها (محلات یهودینشین).
اما نازیها یهودستیزی را به سطح کاملاً تازهای رساندند. در طول جنگ جهانی دوم، آنها دست به نسلکشیای سازمانیافته و مورد حمایت دولت زدند و در مقیاسی بیسابقه، جنایات بیرحمانهای علیه یهودیان در سراسر اروپا مرتکب شدند. این جنایات شامل موارد زیر بودند:
- زندانی کردن کل جوامع یهودی و قرار دادن آنها در شرایط وحشیانه و غیربهداشتی که منجر به مرگ براثر گرسنگی، بیماری، سرمازدگی و خستگی میشد؛
- تیرباران یهودیان در اعدامهای دستهجمعی؛ و
- کشتار یهودیان با گاز سمی در اردوگاههای مرگ.
در طول هولوکاست، نازیها از یهودستیزی دیرینه در آلمان و سراسر اروپا سوءاستفاده کردند. آنها در سراسر قاره، از میان کشورهای متحد، تا سازمانها و همدستان فردی، افرادی مشتاق را برای همکاری پیدا کردند. احتمالاً یهودستیزی، بسیاری را ترغیب میکرد که در کنار نازیها بایستند یا به آنها بپیوندند، در حالی که نازیها اهداف جنایتکارانهی خود را دنبال میکردند.
نازیها و کشورهای متحد و همدستانشان، دو سوم از یهودیان اروپایی را به قتل رساندند.