لیزا نوزبام Lisa Nussbaum

لیزا در یک خانواده‌ی یهودی به دنیا آمد. آنها در شهر کوچکی در ۳ مایلی مرز آلمان زندگی می‌کردند. خانواده‌ی او نسل به نسل در آن جا می‌زیستند. پدر لیزا، غاز به آلمان صادر می‌کرد و مادرش یک فروشگاه پارچه‌فروشی داشت. آنها با مادربزرگ در یک خانه‌ی یک طبقه‌ی بزرگ خاکستری زندگی می‌کردند. لیزا در یک مدرسه‌ی یهودی کوچک در راچکی مشغول به تحصیل بود.

۱۹۳۳-۳۹: من در سال ۱۹۳۷ به یک مدرسه‌ی دولتی منتقل شدم. زمانی که کلاس پنجم بودم یکروز در زمان زنگ تفریح، چند پسر موهای قهوه‌ای و بلند من را گرفتند و کشیدند. چند نفر دیگر هم آمدند و من را به دیوار چسباندند. آنها دست های من را باز کردند و گفتند: " همانطور که شما مسیح را به صلیب کشیدید، ما هم شما را به صلیب می‌کشیم." من گریه کردم و برای مادرم داستان را تعریف کردم. من می‌ترسیدم که به مدرسه برگردم. در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ جنگ شروع شد و ما با درشکه به سمت شرق حرکت کردیم. من دفترچه‌ای را که پر از خاطرات دوران کودکی‌ام بود، با خودم بردم.

۱۹۴۰-۴۴: در سال ۱۹۴۱ ما در گتوی اسلونیم بودیم. در آن سال مادرم، من و خواهرم را از گتو فراری داد. در حالی که تلاش می‌کردیم در جنگل‌های اطراف مخفی شویم، شاهد صحنه وحشتناک کشتار یهودی‌ها و انداختن آنها در چاله‌ها شدیم. یک جنگلبان ما را پیدا کرد و ما را روانه‌ی صف افرادی کرد که قرار بود کشته شوند. ما به سمت شهر فرار کردیم و در آن جا یک زن مسیحی ما را تا پایان قتل عام مخفی کرد. ما به گتو بازگشتیم و فهمیدیم که مادرمان کشته شده است. من در سال ۱۹۴۲ فرار کردم و در سال ۱۹۴۳ به نیروی مقاومت یهودیان در ویلنا پیوستم و پس از آن، عضو گروه پارتیزان‌ها در جنگل ناروچ شدم.

در تابستان سال ۱۹۴۴، لیزا زمانیکه نیروهای اتحاد جماهیر شوروی به منظقه‌ی که او در آن فعالیت داشت رسیدند، آزاد شد. او در سال ۱۹۴۷ به ايالات متحده مهاجرت كرد.