Bir Yahudi kızı çiftliklerinde saklayan Polonyalı bir aile. Zyrardow, Polonya, 1941–1942.
Başka OkumalarGüney Fransa'daki Le Chambon-sur-Lignon kasabasında kalan bir grup çocuk. Ağustos 1942, Le Chambon-sur-Lignon, Fransa.
Başka OkumalarHanne’nin ailesi bir fotoğraf stüdyosu sahibiydi. Ekim 1940’ta o ve diğer aile üyeleri Güney Fransa’daki Gurs kampına sürüldüler. Eylül 1941’de Çocuklara Yardım Derneği (OSE) Hanne’yi kurtardı ve Le Chambon-sur-Lignon çocuk evinde saklandı. Annesi Auschwitz’de öldü. 1943’te Hanne sahte belgeler aldı ve İsviçre’ye geçti. 1945’te Cenevre’de evlendi ve 1946’da bir kızı oldu. 1948’de Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti.
Başka OkumalarBurada gösterilen aile İncil'i Andre Trocme'ye ait olup, vaazlarını hazırlarken yazdığı açıklamaları içermektedir. Trocme Fransa, Le Chambon-sur-Lignon'da Protestan bir papazdı. Savaş sırasında, Trocme ve Chambon-sur-Lignon'da yaşayanlar Yahudilerin, özellikle Yahudi çocukların ve diğer kişilerin Almanlardan korunmasına yardım etti. Bu operasyon sayesinde, 5.000 Yahudi de dahil olmak üzere, binlerce mültecinin hayatı kurtarıldı. Trocme'nin Fransızca el yazması günlüğünde, şunlar yazıyor: “Adalete aç ve susuz olanlara ne mutlu, öyle ki onlar mükafatlandırılırlar”.
Başka OkumalarBir grup Yahudi partizan. Sumsk, Polonya, tarih bilinmiyor.
Başka OkumalarBelarus’taki Naroch ormanında, bir şarkı ve dans grubu da bulunan Yahudi partizanlar. Yahudi direnişi, silahlı direnişin yanı sıra gelenekleri ve kültürü korumak için ruhanî direnişe de odaklanmıştır. Sovyetler Birliği, 1943.
Başka OkumalarLisa dindar bir Yahudi ailenin üç çocuğundan biriydi. Oturduğu şehrin Almanlar tarafından 1939’da işgal edilmesinin ardından Lisa ve ailesi, önce Augustow'a, oradan da Slonim'e (Sovyet işgali altındaki Doğu Polonya) taşındı. Alman birlikleri Sovyetler Birliği’nin işgali sırasında, Haziran 1941'de Slonim’i ele geçirdi. Almanlar Slonim’de 1941–1942 arasında açık kalan bir getto kurdu. Lisa sonunda Slonim’den kaçarak önce Grodno’ya, ardından da direniş hareketine katıldığı Vilna’ya gitti. Naroch Ormanı’ndaki üslerinden Almanlarla savaşan bir partizan grubuna katıldı. Sovyet güçleri 1944'te bölgeyi özgürlüğüne kavuşturdu. Holokost’tan kurtulan Doğu Avrupa’dan 250.000 Yahudinin yaptığı Brihah (“göç”, “kaçış”) kapsamında, Lisa ve kocası Aron da Avrupa’dan ayrılmaya çalıştı. Filistin’e giremeyip sonunda Amerika Birleşik Devletleri’ne yerleştiler.
Başka OkumalarAlmanya Polonya'yı 1 Eylül 1939'da işgal etti. Alman işgalinin ardından Sarah (o sırada sadece üç yaşındaydı) ve annesi, gettoda yaşamaya zorlandı. Bir gün, Polonyalı Katolik bir polis kendilerini gettonun tasfiye edileceği yönünde uyardı. Sarah ve annesini önce kendi evinde, sonra kendi arazisindeki patates ambarında ve tavuk kümesinde sakladı. Sovyet Kuvvetler bölgeye girene kadar Sarah iki yıldan fazla saklandı. Savaşın ardından Sarah Avrupa'dan 1947'de İsrail'e, oradan da 1963'te Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etti.
Başka OkumalarStefania, Przemysl yakınlarındaki bir köyde Katolik bir ailede doğdu. Büyük bir çiftlikte yaşıyor ve çeşitli ürünler yetiştiriyorlardı. Babası çiftlik işçileriyle birlikte tarlalarda çalışırken Stefania’nın eğitimli bir ebe olan annesi evi idare ediyor ve sekiz çocuğuna bakıyordu.
1933–39: Babam 1938’de hastalanarak öldü. Annemin izniyle 1939’da Przemysl’deki kız kardeşime gittim. On dört yaşındayken Yahudi bir aile olan Diamant’ların bakkalında çalışmaya başladım. Bana ailenin bir bireyi gibi davranıyorlardı. Ben de Almanlar 14 Eylül 1939’da Polonya’yı işgal ettiğinde onlarla taşındım. Ancak iki hafta sonra Sovyetler [Alman-Sovyet Paktı uyarınca] şehri işgal etti. Bakkal açık kaldı. Ben pazara giderek yiyecek satın alıyor, bunları müşterilerimize satıyordum.
1940–44: Almanlar Haziran 1941’te şehri tekrar işgal etti. Przemysl’deki tüm Yahudiler gibi Diamant’lar da zorla gettoya götürüldü. Annem zorunlu işçi olarak Almanya’ya gönderildi. Ben on altı yaşındaydım ve altı yaşındaki kız kardeşime bakmak için kaldım. Kendimize getto dışında bir daire buldum ve yiyecek karşılığında giysiler sattım. 1942’de gettonun tasfiye edileceği haberleri yayılmaya başladı. Bazı Yahudileri gizleyerek son toplamadan kaçmalarına yardım etmeye karar verdim. Daha fazla yer olması için bir kır evine taşındım. Kısa bir süre sonra çatı katımda gizli bir yerde 13 Yahudi saklanıyordu.
Przemysl 27 Temmuz 1944’te özgürlüğe kavuşturuldu. On yedi yaşındaki Stefania’nın saklanmasına yardım ettiği Yahudilerin tümü savaştan sağ kurtuldu. 1961’de evlenmiş olduğu Josef Diamant ile birlikte ABD’ye taşındı.
Başka OkumalarEva dindar olmayan bir Yahudi ailenin tek çocuğuydu. Babası gazeteciydi. Eva kendisinden iki yaş büyük kuzeni Susie ile vakit geçirmeyi seviyordu. Ayrıca annesi ile özel tatillere de çıkıyordu. Bazen Avusturya Alpler’inde kayak yapmaya gidiyor, bazen de dayısının Tuna Nehri kıyısındaki kulübesinde kalıyorlardı.
1933–39: Almanlar 1938’de Avusturya’yı ilhak edince hayat değişti. Babam Almanların aleyhinde makaleler yazdığı için Gestapo tarafından taciz ediliyordu. Yakın arkadaşlarım Yahudi olduğum için bana çirkin adlar takıyordu. Annemle babam kaçmamız gerektiğini söylüyordu. Trenle Paris’e kaçtık. Bir gün, ben üçüncü sınıftayken bombalar yağmaya başladı. Hava saldırısı sığınağına koşarak gaz maskeleri taktık. Kauçuk kokusu çok yoğundu. Boğulacak gibi oldum.
1940–44: Almanlar 1940’ta Paris’e girdikten sonra, işgal altında olmayan güney bölgesine kaçtık. İki yıl sonra, ben 13 yaşımdayken, Almanlar güneyi de işgal edince tekrar gitmek zorunda kaldık. İsviçre ve Fransa arasındaki dağlarda yaptığımız tehlikeli yolculuk sırasında, küçük bir Fransız köyü olan St. Martin’e sığındık. Köyün papazı Peder Longeray, annemin ve babamın kendi bodrumunda gizlenmesine izin verdi. Ben ise kilise lojmanında çoban kız olarak özgürce yaşıyordum. Diğer çocuklarla birlikte kiliseye gidiyor, Latince olarak Katolik ayinlerini öğreniyordum.
Eva, annesi ve babası ile St. Martin’de gizlenmeye devam etti. 1944’ün sonunda özgürlüğe kavuşturuldular. 1948’de Eva 18 yaşındayken, annesi ve babası ile birlikte Amerika Birleşik Devletleri’ne göç etti.
Başka OkumalarAlman işgali altındaki Avrupa'nın büyük kısmında, Almanlar Yahudileri toplayıp Polonya'daki ölüm merkezlerine götürmek için çabaladı. Bazı Yahudiler Alman kontrolündeki Avrupa'dan kaçarak ya da saklanarak sağ kalmayı başardı. Avrupa'daki bazı kaçış rotaları muharip ülkelerden (Sovyet Birliği gibi), tarafsız ülkelerden (İsviçre, İspanya, İsveç ve Türkiye gibi) ve hatta Almanya ile müttefik ülkelerden (Almanya tarafından işgal edildikten önce İtalya ve Macaristan gibi) geçmekteydi. Almanya'nın Sovyetler Birliği'ne saldırmasının ardından, bir milyondan fazla Sovyet Yahudi, Yahudi ordusundan kaçmak için doğuya kaçtı. Binlerce Yahudi de Filistin'de emniyet bulmak üzere Bulgaristan ve Romanya'daki Karadeniz limanlarına ulaşmayı başardı.
Başka Okumalar
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.