Pawel Wos

Katolik Pawel, Rus ordusunda zorunlu askerlikten kurtulmak için 1914’te Almanya Danzig'e kaçtı. Almanya ve Rusya savaş hâlindeydi. Pawel düşman uyruklu olduğundan Almanlar tarafından tutuklandı ve Kuzey Almanya’da bir çiftlikte çalışmak üzere gönderildi. Burada Anna Szachowska ile tanıştı ve 1918’de evlendiler. Çift dört çocuk büyüttükleri Varşova’ya taşındı. 1930’da Pawel bir tekstil işi kurdu.

1933–39: Büyük Buhran'a karşın işim büyüdü ve çalışmalarımızı genişlettik. 1938’de hükümette çalışan bazı arkadaşlarım, Almanya ile savaş olasılığına karşı beni uyardı. Eşim Anna, bunu duyunca yiyecek depolamaya başladı. 1 Eylül 1939’da Almanya Polonya’ya saldırdı ve Varşova’yı bombalamaya başladı. Apartmanımız Almanların bombaladıkları hedeflere yakındı. Bundan dolayı ailemi diğer bir binaya taşıdım.

1940–44: Ortalık sakinleştikten sonra Almanlar işimi yeniden açmama izin verdi. Üreticilerimin çoğu, şehrin Yahudilerin yaşadığı kısmının tam da Kasım 1940’da Almanlar tarafından getto olarak çevrelenmiş bölgenin yakınında bulunuyordu. Değirmenlerin işletimi, gettonun Alman yönetimi tarafından devralınmıştı ve erzak için gettoya bağımlıydık. İzinle gettoya girerek iki teknisyen işe aldım ve yeraltı örgütünün yardımıyla 3 Yahudi ailenin hayatını kurtardım.

Pawel, Varşova’da Ağustos 1944 direnişi sırasında tutuklandı ve Almanya'daki Flossenbürg kampına siyasi mahkum olarak gönderildi. Savaştan sonra Varşova’ya döndü.