پاول ووس Pawel Wos

پاول که یک کاتولیک‌ رومی بود، در ۱۹۱۴, برای فرار از خدمت اجباری در ارتش روسیه به دانزیگ آلمان فرار کرد. از آنجا که آلمان و روسیه در جنگ بودند، پاول توسط آلمانی‌ها به عنوان دشمن خارجی دستگیر شد و به کار در مزرعه‌ای در شمال آلمان فرستاده شد. او در آنجا با آنا شاخوفسکا آشنا شد و در ۱۹۱۸ با او ازدواج کرد. آنها به ورشو نقل مکان کردند و صاحب ۴ فرزند شدند. در ۱۹۳۰، پاول یک تجارت پارچه باز کرد.

۱۹۳۳-۳۹: بر خلاف رکود اقتصادی، تجارت من رونق گرفت و ما کارمان را گسترش دادیم. در ۱۹۳۸ برخی از دوستانم که برای دولت کار می‌کردند، به من در مورد احتمال جنگ با آلمان هشدار دادند. همسرم با شنیدن این خبر شروع به ذخیره‌ی غذا کرد. در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ آلمانی‌ها به لهستان حمله کرده و شروع به بمباران ورشو کردند. آپارتمان ما به اهداف بمباران آلمانی‌ها نزدیک بود بنابراین خانواده‌ام را به یک ساختمان دیگر بردم.

۱۹۴۰-۴۴: پس از آرام شدن اوضاع، آلمانی‌ها به من اجازه بازکردن دوباره‌ی تجارتم را دادند. بسیاری از کسانی که مایحتاج من را تأمین می‌کردند در بخش یهودی شهر که در همان نزدیکی قرار داشت, مستقر بودند و این همان منطقه‌ای بود که آلمانی‌ها در نوامبر ۱۹۴۰ به گتو تبدیل کرده بودند. بهره‌برداری از کارخانه‌ها بر عهده‌ی سرپرستان آلمانی گتو بود و حال برای تأمین منابع به گتو وابسته بودیم. من با مجوز ورود به گتو، دو مکانیک را از آنجا استخدام کردم و با کمک نیروهای زیرزمینی، ۳ خانواده یهودی را پنهان کردم.

پاول در اوت ۱۹۴۴ در قیام ورشو دستگیر و به عنوان زندانی سیاسی به اردوگاه فلوسنبرگ در آلمان تبعید شد. پس از جنگ او به ورشو برگشت.