![Jacob Wasserman [LCID: 7472]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/86c03ee9-a29c-427f-8312-3d6b57e9ffac.gif "Jacob Wasserman [LCID: 7472]")
Ο Jacob ήταν ο μεγαλύτερος από τρεις γιους που γεννήθηκαν από Εβραίους γονείς στην πόλη της Κρακοβίας. Ο πατέρας του ήταν έμπορος αλευριού. Η οικογένεια Proszowice περνούσε τα καλοκαίρια σε μια φάρμα που είχε ο παππούς τους, ο οποίος λειτουργούσε και αυτός έναν αλευρόμυλο.
1933-39: Τον Μάρτιο του 1939, σε ηλικία 13, γιόρτασα το μπαρ-μιτσβά μου. Εκείνο το καλοκαίρι, κάναμε διακοπές όπως συνήθως στη φάρμα του παππού μου. Επιστρέψαμε σε έναν εφιάλτη. Η Κρακοβία είχε καταληφθεί από τους Γερμανούς στις 6 Σεπτεμβρίου. Οι Εβραίοι δεν επιτρεπόταν να περπατούν στα πεζοδρόμια, να οδηγούν αυτοκίνητα, ή ακόμη και να έχουν δικά τους ραδιόφωνα. Φοβόμασταν ακόμη και να περπατήσουμε στους δρόμους γιατί οι Εβραίοι έπεφταν συχνά θύματα απαγωγής και ξυλοδαρμού.
1940-45: Το 1940, επιστρέψαμε στη φάρμα. Νωρίς ένα Σάββατο, οι Εβραίοι στην περιοχή συνελήφθησαν. Κάναμε πορεία έως το Proszowice όταν ένας Πολωνός αστυνομικός—-με δύο πτώματα στο πλάι του—-μου έκανε νόημα απαιτώντας να του απαντήσω γιατί δεν τον χαιρέτησα για «καλημέρα». Καθώς πλησίασα γέμισε το όπλο του και με σημάδεψε. Καθώς όμως περνούσα, με χτύπησε με την κάννη, σπάζοντας τη μύτη και το σαγόνι μου. Απομακρύνθηκα και χάθηκα στη φάλαγγα· ο αστυνομικός πυροβόλησε κάποιον άλλο αντί εμένα. Τέσσερις ημέρες μετά ο πατέρας μου κι εγώ απελαθήκαμε στο στρατόπεδο Prokocim.
Ο Jacob πέρασε το υπόλοιπο του πολέμου σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας. Το 1947 προσπάθησε να μεταναστεύσει παράνομα στην Παλαιστίνη, αλλά συνελήφθη και φυλακίστηκε στην Κύπρο από τους Βρετανούς. Εγκαταστάθηκε στο Ισραήλ το 1948.
Προβολή Αντικειμένου![Benjamin Bornstein [LCID: 3512]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/2991dfcd-31d6-45ac-92ef-19724272ee03.gif "Benjamin Bornstein [LCID: 3512]")
Ο Benjamin και ο μικρότερος αδερφός του Zigmush γεννήθηκαν από Eβραίους γονείς στη βιομηχανική πόλη του Λοτζ. Το Λοτζ ήταν η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Πολωνίας πριν τον πόλεμο, και το ένα τρίτο των κατοίκων της ήταν Εβραίοι. Ο πατέρας του Benjamin, Moshe, ήταν ιδιοκτήτης εργοστασίου κεριών, και η μητέρα του, Brona, ήταν νοσοκόμα.
1933-39: Το 1939, καθώς ξεκινούσα την τρίτη τάξη του σχολείου, οι Γερμανοί κατέλαβαν το Λοτζ. Απαγορεύτηκε στους Εβραίους να ανεβαίνουν στα λεωφορεία και διατάχθηκαν να φορούν διακριτικά με κίτρινα αστέρια. Επειδή οι Γερμανοί κάποιες φορές άρπαζαν Εβραίους από τους δρόμους για καταναγκαστική εργασία, ο πατέρας μου δεν έβγαινε από το σπίτι. Έγινα ο αγγελιοφόρος της οικογένειάς μου, κάνοντας δουλειές και θελήματα μαζί με τον γιο του σπιτονοικοκύρη μας. Εκείνος κι εγώ ζούσαμε σε διαφορετικούς κόσμους πριν τον πόλεμο—-τώρα ήμασταν μαζί κάθε μέρα.
1940-44: Όταν το γκέτο του Λοτζ σφραγίστηκε τον Απρίλιο του 1940, κατάφερα να μεταφέρω κρυφά ό,τι μπορούσα από το παλιό μας σπίτι στο νέο μας διαμέρισμα στο γκέτο. Μετά το 1944, όταν ήμουν 14, μάζεψαν την οικογένειά μας και μας φόρτωσαν σε βαγόνια για ζώα σε μια από τις τελευταίες μεταφορές από το γκέτο. Ήμουν από τους πρώτους στο βαγόνι, και είδα ένα μήνυμα γραμμένο με αίμα στον τοίχο: «Φτάσαμε στο Άουσβιτς και εδώ μας αποτελειώνουν!» Το μήνυμα χάθηκε από τα μάτια μου όταν το βαγόνι γέμισε, αλλά δεν είχα πλέον καμία αμφιβολία για τον προορισμό μας.
Ο Benjamin εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς, και αργότερα σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας στο Ανόβερο της Γερμανίας. Μετά τον πόλεμο, σε ηλικία 16 ετών, μετανάστευσε στην Παλαιστίνη μαζί με μια ομάδα ορφανών.
Προβολή Αντικειμένου![Emanuel (Manny) Mandel [LCID: 5162]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/9d44c52a-5a66-421b-a72c-04a333c0b163.gif "Emanuel (Manny) Mandel [LCID: 5162]")
Ο Manny γεννήθηκε σε μια θρησκευόμενη εβραϊκή οικογένεια στο λιμάνι της πόλης Ρίγα, Λετονία. Σύντομα μετά τη γέννηση του Manny, ο πατέρας του αποδέχθηκε μια θέση ως ένας από τους τέσσερις επικεφαλής πρωτοψάλτες στη Βουδαπέστη και η οικογένεια επέστρεψε στην Ουγγαρία όπου είχαν ζήσει πριν το 1933. Έδρα του πατέρα του Manny ήταν η ξακουστή συναγωγή της οδού Rombach. Στο διάστημα μεταξύ των πολέμων, η Βουδαπέστη υπήρξε σημαντικό εβραϊκό κέντρο στην Ευρώπη.
1933-39: Ο πατέρας δεν με άφηνε να έχω ποδήλατο. Πίστευε ότι κάποιος θα μου το έπαιρνε επειδή ήμουν Εβραίος. Μετά την αντί-εβραϊκή νομοθεσία που ψηφίστηκε το 1938, οι Εβραίοι διώκονταν δριμύτατα στην Ουγγαρία. Ο πατέρας με ακολουθούσε μέχρι το σχολείο για να βεβαιωθεί ότι έφτανα εκεί με ασφάλεια. Το σχολείο μου ήταν μόλις μερικά τετράγωνα μακριά, αλλά φοβόταν ότι κάποιος μπορεί να έρθει από πίσω μου και να με σπρώξει στην κίνηση. Ο πατέρας έλεγε ότι τέτοια πράγματα είχαν ξανασυμβεί.
1940-44: Ήμουν μόλις αρκετά μεγάλος για να βγαίνω μόνος και να εξερευνώ τη γειτονιά μου, όταν οι Γερμανοί έφθασαν στη Βουδαπέστη τον Μάρτιο του 1944. Η μητέρα μού είπε ότι θα μας εκτόπιζαν. Δεν ήμουν σίγουρος τι σήμαινε αυτό, μόνο ότι θα φεύγαμε. Ακουγόταν σαν περιπέτεια, αλλά η μητέρα είπε ότι ήταν σοβαρό. Ήμασταν με μια ομάδα Εβραίων που οι Γερμανοί αντάλλαξαν για φορτηγά. Φύγαμε με τρένα· το βράδυ κοιμόμασταν έξω σε σκηνές. Φτάσαμε στο στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλσεν. Ήταν λασπωμένα και τα παπούτσια μου διαλύθηκαν. Αυτό σήμαινε ότι δεν μπορούσα να τρέξω τριγύρω· το τρέξιμο ήταν το μόνο «παιχνίδι» που είχαμε.
Μετά τον πόλεμο, ο Manny πήγε στην Ελβετία με τη μητέρα του για αρκετούς μήνες, προτού μεταναστεύσει στην Παλαιστίνη το 1945. Μετακόμισε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1949.
Προβολή ΑντικειμένουΟ Norbert σπούδαζε νομική και ήταν κοινωνικός λειτουργός στο Βερολίνο. Εργαζόταν στο πρόγραμμα Kindertransport (Μεταφορά των παιδιών) και κανόνιζε τη μεταφορά Εβραιόπουλων από την Ευρώπη στη Μεγάλη Βρετανία. Οι γονείς του, που ζούσαν και αυτοί στο Βερολίνο, μεταφέρθηκαν αλλού τον Δεκέμβριο του 1942. Ο Norbert, η σύζυγός του και το παιδί τους μεταφέρθηκαν στο Άουσβιτς τον Μάρτιο του 1943. Χωρίστηκε από τη γυναίκα του και το παιδί του και εστάλη στα έργα Buna, κοντά στο Άουσβιτς III (Μόνοβιτς) για καταναγκαστική εργασία. Ο Norbert επέζησε στο στρατόπεδο Άουσβιτς και απελευθερώθηκε από τις δυνάμεις των ΗΠΑ στη Γερμανία, τον Μάιο του 1945.
Προβολή ΑντικειμένουΟι Γερμανοί κατέλαβαν την Κρακοβία το 1939. Η οικογένεια του Murray κλείστηκε στο γκέτο της Κρακοβίας μαζί με τον υπόλοιπο εβραϊκό πληθυσμό της πόλης. Το 1942, ο Murray και ο αδελφός μεταφέρθηκαν για καταναγκαστική εργασία στο κοντινό στρατόπεδο Plaszow. Τον Μάιο του 1944, ο αδελφός του μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς και ο Murray στάλθηκε στο στρατόπεδο Gross-Rosen στη Γερμανία. Ο Murray μεταφέρθηκε αργότερα στο Bruennlitz, στη Σουδητία, σε καταναγκαστική εργασία για τον Γερμανό βιομήχανο Oskar Schindler. Ο Schindler βοήθησε τους Εβραίους που εργάζονταν για αυτόν να επιβιώσουν στον πόλεμο. Ο Murray απελευθερώθηκε το 1945.
Προβολή ΑντικειμένουΟ Tomasz γεννήθηκε σε εβραϊκή οικογένεια στην Izbica. Μετά την έναρξη του πολέμου το Σεπτέμβριο του 1939, οι Γερμανοί ίδρυσαν ένα γκέτο στην Izbica. Η εργασία του Tomasz σε ένα συνεργείο αρχικά τον προστάτευε από τις επιχειρήσεις-σκούπα στο γκέτο. Το 1942, αποπειράθηκε να δραπετεύσει στην Ουγγαρία με πλαστά έγγραφα. Τον έπιασαν, αλλά κατάφερε να επιστρέψει στην Izbica. Τον Απρίλιο του 1943, ο ίδιος και η οικογένειά του απελάθηκαν στο Σόμπιμπορ. Ο Tomasz δραπέτευσε κατά την εξέγερση του Σόμπιμπορ. Κρύφτηκε και εργάστηκε ως αγγελιοφόρος στην πολωνική αντίσταση.
Προβολή Αντικειμένου
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.
![Arrival of Polish Jewish displaced persons in Vienna. [LCID: 04659]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/thumb/0d11862f-edbc-4362-a5e1-2a106d09b4bf.jpg)