خایا ایساکوویچ آدلر Chaje Isakovic Adler

خایا، در میان ۱۱ فرزند پدر و مادری مذهبی و ییدیش زبان، کوچکترین آنها بود. آنها در یکی از روستاهای استان شرقی کشور چکسلاواکی زندگی می‌کردند. در سن ۱۲ سالگی او به عنوان شاگرد یک خیاط لباس‌های مردانه شروع به کار کرد. در دهه‌ی ۱۹۲۰ او با یرمی آدلر از شهر سُلو-سُلُتوینا ازدواج کرد. آنها به شهر لی Liege در کشور بلژیک نقل مکان کردند و در آن جا صاحب سه فرزند دختر شدند. او در آنجا به کار خیاطی خود ادامه داد.

۱۹۳۳-۳۹: مشتریان خایا او را "خیاط لهستانی" صدا می‌کردند. با وجود آنکه اکثریت ساکنین شهر کاتولیک بودند، بزرگ کردن فرزندان به عنوان یهودی برای آنها مشکلی ایجاد نکرد. آنها در خانه به زبان ییدیش صحبت می کردند و خایا همیشه مراقب بود که فرزندانش درس‌های عبری خود را مطالعه کنند. زمانی که در سپتامبر سال ۱۹۳۹ جنگ در لهستان شروع شد، خایا با یادآوری خاطرات بد تسخیر روستایشان در زمان جنگ جهانی اول بسیار ترسیده بود.

۱۹۴۰-۴۴: در مه سال ۱۹۴۰ نیروهای آلمانی، کشور بلژیک را تسخیر کردند. بعد از دو سال، نیروهای نازی به خانواده‌ی خایا دستور دادند تا ثبت نام کنند. بعضی از دوستان کاتولیک آنها کمک کردند که خانواده آدلر هویت جعلی بگیرند و در یک روستای نزدیک برای آنها خانه‌ای اجاره کردند. در روز یک شنبه برابر با ۵ مارس ۱۹۴۴، زمانی که همسر و دختر بزرگش خانه نبودند، نیروهای گشتاپو ساعت ۵ صبح به درب منزل آنها آمدند، به آنها گفته شده بود که یک خانواده‌ی یهودی در آنجا زندگی می کند. خایا پافشاری می‌کرد که بچه ها، فرزندان وی نیستند تا شاید آنها را نبرند، ولی نیروهای گشتاپو همه‌ی خانواده را بازداشت کردند.

در ۱۹ مه سال ۱۹۴۴ خایا به همراه دو دختر و برادرزاده‌اش از اردوگاه میهلن Mechelen به آشویتس تبعید شد. دو روز بعد آنها با گاز کشته شدند.