D-Day
Fransa’nın Normandiya bölgesine 6 Haziran 1944’te yapılan D-Day çıkarması, Overlord Harekâtı’nın başlangıcıdır. Overlord Harekâtı, Normandiya çıkarmasının kod adıydı. Normandiya Harekâtı, müttefik kuvvetlerin II. Dünya Savaşı sırasında düzenlediği en önemli askerî operasyonlardan biridir. Harekât, Batılı müttefiklerin Almanya’ya karşı kazandığı zaferin anahtarıydı. Haziran ayının sonunda 850.000’den fazla müttefik askeri, Normandiya sahillerinde karaya çıkmıştı.
Önemli gerçekler
-
1
Overlord Harekâtı, 6 Haziran 1944’te başladı. Bu tarih, “D-Day” olarak bilinir. D-Day, tarihteki en büyük amfibi harekâtıydı. Başta Amerikan, İngiliz ve Kanadalı birlikler olmak üzere 150.000’den fazla asker, o gün hava ve deniz yoluyla konuşlandırıldı.
-
2
D-Day, Fransa’daki Alman işgalinin sona ermesinin başlangıcı oldu. Müttefik kuvvetler, iki buçuk ay sonra Paris’i kurtardı.
-
3
Haziran 1944’e kadar beş milyondan fazla Yahudi, Nazi Almanyası ve işbirlikçileri tarafından Holokost’ta (1933–1945) katledilmişti. Bununla birlikte Overlord Harekâtı, muhtemelen Batı ve Orta Avrupa’daki yüz binlerce Yahudinin hayatta kalmasına katkıda bulunmuştur.
D-Day çıkarması, 6 Haziran 1944 tarihinde yapıldı. ABD’nin II. Dünya Savaşı (1939–1945) sırasındaki çabalarının en iyi bilinen ve en önemli anlarından biridir.
6 Haziran 1944’te müttefik birlikleri, Overlord Harekâtı kod adlı bir askerî harekât başlattı. O gün ABD, İngiltere ve Kanada birlikleri, Manş Denizi’ni geçerek Fransa’nın Normandiya sahillerine çıktılar. Bu birlikler, farklı ülkelerden gelen askerlerle takviye edilmiştir: Fransa, Norveç, Çekoslovakya, Polonya, Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Yunanistan, Avustralya ve Yeni Zelanda.
Günümüzde “D-Day,” genellikle Overlord Harekâtı’nın başlangıç tarihi olan 6 Haziran 1944’ü ifade etmektedir. Ancak askerî terminolojide “D-day,” herhangi bir askerî operasyonun başlangıç tarihini ifade eder.
D-Day, Batı Avrupa’da bir müttefik cephesinin açıldığı gündür. Takip eden aylarda Batılı müttefikler (İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri önderliğinde), Alman birliklerini Fransa ve diğer Batı Avrupa ülkelerinden çıkardılar. Sonunda Almanya’ya geçtiler. Aynı zamanda müttefiklerin bir üyesi de olan Sovyetler Birliği, doğudan gelen Alman kuvvetleriyle savaşıyordu. Nazi Almanyası, D-Day’den neredeyse bir yıl sonra 7–8 Mayıs 1945 tarihinde kayıtsız şartsız teslim oldu.
D-Day Olayları ve Normandiya Çıkarması
Overlord Harekâtı, Müttefik Seferi Kuvvetler Başkomutanı ABD’li General Dwight D. Eisenhower’ın genel komutası altında düzenlenmiştir. Normandiya’ya çıkarma yapan kara kuvvetlerine İngiliz General Bernard Montgomery komuta etmiştir.
Harekât sırasında 133.000 müttefik kara birliği, Normandiya kıyı şeridinin yaklaşık 50 mil uzunluğundaki bölümüne yayılan beş sahile çıkarma yapmıştır. Sahillere (batıdan doğuya doğru) şu kod adları verilmiştir: Utah, Omaha, Gold, Juno ve Sword. ABD birlikleri Utah ve Omaha sahillerini vururken İngiltere ve Kanada birlikleri Gold, Juno ve Sword sahillerine saldırmıştır. Amfibi çıkarmalardan önceki gece 23.000’den fazla ABD’li, İngiliz ve Kanadalı paraşütçü, paraşüt ve planörlerle Alman savunma hatlarının gerisindeki Fransa’ya inmiştir. İlk çıkarma yaklaşık 195.000 deniz personeli ve ticarî denizcinin, 7.000 geminin ve 11.500’den fazla uçağın desteğiyle yapılmıştır.
Başlangıçta Mareşal Gerd von Rundstedt ve Erwin Rommel komutasındaki Almanlar, savaş pozisyonunda üstünlüğü ellerinde tutuyorlardı. Biri tank tümeni olmak üzere altı tümenden oluşan Alman Yedinci Ordusu, Kuzeybatı Fransa’yı herhangi bir istilacı kuvvete karşı savunmak için hazırdı. Ancak müttefikler, deniz ve hava gücünde ezici bir üstünlüğe sahipti. Dahası müttefiklerin hazırladığı başarılı bir kandırma planı sayesinde Almanlar, saldırı noktasının daha kuzeyde ve doğuda bulunan Calais ve Belçika sınırı yakınlarındaki sahilde olacağına inandırılmıştır. Almanlar, müttefiklerin başka bir yere yapılacak daha büyük bir saldırıdan başka yöne dikkat çekmeye çalışma ihtimaline karşı Normandiya savunmasını güçlendirmek için ilk çıkarmanın ardından yavaş hareket etmiştir.
“BBC saat on ikide ‘Bugün D-Day. Bugün, o gün.’ diye duyurdu. Çıkarma başladı... Bu gerçekten uzun zamandır beklenen kurtuluşun başlangıcı mı? Hepimizin hakkında o kadar çok konuştuğu, hâlâ çok güzel ve gerçekleşmesi çok zor bir peri masalı gibi görünen kurtuluşun? 1944 yılı bize zafer getirecek mi? Henüz bilmiyoruz. Ama umudun olduğu yerde hayat vardır. İçimizi yepyeni bir cesaretle doldurur ve bizi yine güçlü kılar.”
—Anne Frank, 6 Haziran 1944 tarihli günlük yazısı
6 Haziran akşamı hava karardığında 150.000’den fazla müttefik askeri, hava ya da deniz yoluyla Fransız topraklarına ulaşmıştı. Müttefik birlikler, 10.000’den fazla kayıp (ölen, yaralanan ya da kaybolan asker) vermiş ve bunlardan 4.400’ünün öldüğü teyit edilmiştir. İngiltere ve Kanada kuvvetleri, yaklaşık 3.700 kayıp; ABD kuvvetleri ise yaklaşık 6.600 kayıp vermiştir. Alman kuvvetleri, 4.000 ila 9.000 kayıp vermiştir.
D-Day günü müttefikler, başlangıçta planladıkları çıkarma sahillerini birleştirme ya da 9 millik bir mesafeye kadar içeriye ilerleme hedeflerine ulaşamadılar. Ancak 11 Haziran’da müttefik birlikleri Alman direnişinin üstesinden geldi. İşgal sahillerini birleştirerek tek bir büyük çıkarma sahili hâline getirdiler. Ancak müttefiklerin askerî üstünlüğüne karşın Almanlar müttefik birliklerini altı hafta boyunca yavaş yavaş genişleyen sahil şeridinde tuttu. Bugün bu savaş, Normandiya Savaşı olarak bilinmektedir.
Fransa’nın Müttefiklerce Kurtarılması
25 Temmuz 1944’te Kobra Harekâtı’nın başlatılmasıyla müttefik birlikleri, Saint-Lô kasabası yakınlarındaki Normandiya sahilinden çıktı. Kuzey Fransa’ya akın etmeye başladılar. Ağustos ortalarında müttefik birlikleri, Normandiya bölgesinde Falaise yakınlarındaki Alman ordusunun büyük bir kısmını kuşatarak imha etti.
General George Patton komutasındaki Üçüncü Ordu’nun öncülüğündeki müttefikler, daha sonra Kuzey Fransa’ya doğru ilerledi. 25 Ağustos’ta müttefikler, Fransız kuvvetlerinin önemli bir rol üstlendiği Paris’i kurtardı. Eylül ayında ABD birlikleri, o sırada Alman İmparatorluğu’na bağlı olan Lüksemburg’a girdi.
Amerika Birleşik Devletleri’nde pek çok kişi Avrupa’daki savaşın 1944 yılı sonunda biteceğini umuyordu. Ancak batıdaki müttefik ilerleyişi yavaşladı. Aralık 1944’ün ortalarında Nazi Almanyası, Bulge Muharebesi olarak bilinen bir karşı saldırı başlattı. Müttefiklerin Bulge Muharebesi’ndeki zaferi belirleyici oldu. Bu zafer, II. Dünya Savaşı’nda müttefiklerin zaferinin önünü açmıştır.
D-Day ve Overlord Harekâtı’nın başarısı, II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası’nın yenilgiye uğratılmasında çok önemli bir rol oynamıştır.
D-Day ve Holokost
D-Day’e kadar Nazi Almanyası, müttefikleri ve işbirlikçileri tarafından beş milyondan fazla Avrupalı Yahudi öldürülmüştür.
Müttefik birlikleri D-Day’de karaya çıkarken Nazi Almanyası, müttefikleri ve işbirlikçileri Avrupa’daki Yahudileri acımasızca katlediyordu. Yüzlerce kilometre ötede Nazi Almanyası ve Macar yetkililer, Macaristan’daki Yahudilere yönelik büyük bir sürgün operasyonunun ortasındaydı. 15 Mayıs ve 9 Temmuz 1944 arasında 420.000 Yahudi, Auschwitz-Birkenau öldürme merkezine gönderilmiştir. Orada Nazi yetkilileri, bu insanların çoğunu gaz odalarında öldürmüştür.
Bugün Holokost’u (1933–1945) durdurmanın tek yolunun müttefiklerin Nazi Almanyası’na karşı zafer kazanması olduğu açıktır.
Nazi yetkilileri, II. Dünya Savaşı’nın son günlerine kadar Yahudileri öldürmeye devam etmiştir. Ancak müttefiklerin Fransa’yı işgali ve ardından gelen zaferler, Batı ve Orta Avrupa’daki yüz binlerce Yahudiyi Holokost’ta öldürülmekten kurtarmıştır. Müttefik ve Sovyet birlikleri, Nazi Almanyası’na karşı Avrupa’da ilerlerken Avrupa Yahudilerinin Naziler, müttefikleri ve işbirlikçileri tarafından topluca katledildiği toplama kampları, toplu mezarlar ve Nazi suçlarının işlendiği diğer alanlarla karşılaştılar. Müttefik askerî harekâtının öncelikli hedefi, Nazi kamplarının kurtarılması olmamasına karşın ABD, İngiltere, Kanada ve Sovyet birlikleri çok sayıda esiri SS gardiyanlarından kurtarmış, hayatta kalanlara yardım etmiş ve daha sonra savaş suçları davalarında kullanılacak kanıtları toplamıştır.