İngiliz Savcı Shawcross

Bu cihetle 12.000.000 erkek, kadın ve çocuk hayatını kaybetti. Soğukkanlılıkla öldürüldüler. Bugün ise milyonlarca ve milyonlarcası babalarının, annelerinin, kocalarının, karılarının ve çocuklarının yasını tutuyor. Ne kadar dolaylı olursa olsun, böyle bir suçta rol oynayan herhangi bir insanın merhamet dilemeye hakkı var mıdır? Graebe, Dubno’yu tekrar anlatsın: Kamyondan inen o insanlar; her yaştan erkekler, kadınlar ve çocuklar binicilik ya da köpek kırbacı taşıyan bir SS mensubunun emri üzerine soyunmak zorunda kaldılar. Ayakkabılar, üst giysileri ve iç çamaşırları olarak sıralanmış olarak kıyafetlerini sabit yerlere koymak zorundaydılar. Yaklaşık 800 ila 1.000 çiftten oluşan bir ayakkabı öbeği ve büyük iç çamaşırı ve giysi yığınları gördüm. Bu insanlar feryat etmeden ya da ağlamadan soyundu, aile grupları hâlinde öylece durdu, öpüştü, veda etti ve çukurun yanında duran ve yine elinde bir kırbaç bulunan bir başka SS mensubundan gelecek işareti bekledi. Orada durduğum on beş dakika süresince hiçbir şikâyet ya da merhamet dileyen yalvarış işitmedim. İkisi de elli yaşlarında bir erkek ve bir kadın ile birlikte yaklaşık bir, sekiz ve on yaşlarında çocuklarından ve yirmi ila yirmi dört yaşlarında iki yetişkin kızlarından oluşan yaklaşık sekiz kişilik bir aileyi izledim. Kar beyazı saçlarıyla yaşlı bir kadın bir yaşındaki çocuğu kollarında tutuyor, ona şarkı söylüyor ve gıdıklıyordu. Çocuk keyifle mırıldanıyordu. Çift, gözlerinde yaşlarla olanları seyrediyordu. Babası on yaşlarındaki bir çocuğun elini tutuyor ve onunla yumuşak bir tonla konuşuyordu. Çocuk ise göz yaşlarını zor tutuyordu. Baba gökyüzünü işaret etti, çocuğun başını okşadı ve görüldüğü kadarıyla ona bir şeyler açıklıyordu. O anda, çukurun başındaki SS yoldaşına seslenerek bir şeyler söyledi. Yoldaşı yaklaşık yirmi kişi saydı ve toprak yığınının arkasına gitmelerini emretti. Bunlar arasında sözünü ettiğim aile de vardı. Yakınımdan geçerken kendini gösterip “Yirmi üç” diyen zayıf ve siyah saçlı kızı çok iyi hatırlıyorum.