Η Διάσκεψη του Βάνζεε και η «Τελική Λύση»
Στις 20 Ιανουαρίου 1942, δεκαπέντε υψηλόβαθμα στελέχη του ναζιστικού κόμματος και κορυφαίοι εκπρόσωποι της γερμανικής κυβέρνησης συναντήθηκαν στο πλαίσιο μιας σημαντικής διάσκεψης. Η διάσκεψη πραγματοποιήθηκε σε μια πλούσια συνοικία του Βερολίνου σε μια βίλα δίπλα από μια λίμνη γνωστή ως Βάνζεε. Ο Ράινχαρντ Χάιντριχ, δεύτερος στην ιεραρχία των SS μετά τον Χάινριχ Χίμλερ, διοργάνωσε μια διάσκεψη για να συζητηθεί η «τελική λύση» στο ζήτημα των Εβραίων της Ευρώπης. Στη συνάντηση συμμετείχαν σημαντικά στελέχη της κυβέρνησης εκτός των SS των οποίων η συνεργασία ήταν απαραίτητη, όπως οι γραμματείς του Υπουργείου Εξωτερικών και του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Η «τελική λύση» ήταν η κωδική ονομασία των Ναζί για την εσκεμμένη, προσεκτικά σχεδιασμένη εξολόθρευση -ή γενοκτονία- όλων των Εβραίων της Ευρώπης. Οι Ναζί χρησιμοποιούσαν τον ασαφή όρο «τελική λύση» για να αποκρύψουν την πολιτική των μαζικών δολοφονιών από τον υπόλοιπο κόσμο. Στην πράξη, οι συμμετέχοντες στη συνάντηση στο Βάνζεε συζήτησαν για μεθόδους δολοφονίας, για εκκαθαρίσεις και για «εξόντωση».
Η Διάσκεψη του Βάνζεε, όπως έμεινε στην ιστορία, δεν σηματοδότησε την απαρχή της «Τελικής Λύσης». Τα τάγματα θανάτου είχαν ήδη αρχίσει τη σφαγή των Εβραίων στην κατεχόμενη Σοβιετική Ένωση. Η Διάσκεψη του Βάνζεε ήταν μάλλον ο τόπος όπου η «τελική λύση» αποκαλύφθηκε επισήμως σε κορυφαία στελέχη εκτός του ναζιστικού κόμματος, τα οποία επρόκειτο να συμβάλλουν στη μεταφορά των Εβραίων από όλα τα μέρη της υπό γερμανική κατοχή Ευρώπης προς τα στρατόπεδα «εξόντωσης» των SS στην Πολωνία. Κανείς από τους παρισταμένους στο Βάνζεε δεν έφερε αντιρρήσεις στην πολιτική που ανακοινώθηκε. Ποτέ άλλοτε ένα σύγχρονο κράτος δε δεσμεύτηκε έτσι για τη δολοφονία ενός ολόκληρου λαού.
Βασικές ημερομηνίες
22 ΙΟΥΝΙΟΥ 1941
ΔΟΛΟΦΟΝΙΕΣ ΔΙΑΠΡΑΤΤΟΝΤΑΙ ΚΑΤΑ ΤΗ ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΕΙΣΒΟΛΗ ΣΤΗ ΣΟΒΙΕΤΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Οι γερμανικές μονάδες ειδικών καθηκόντων (Einsatzgruppen), που ονομάζονταν και τάγματα θανάτου, αναλαμβάνουν τη δολοφονία Εβραίων κατά τη διάρκεια της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση. Αυτές οι μονάδες ακολουθούν το γερμανικό στρατό καθώς προελαύνει βαθιά στο σοβιετικό έδαφος και διεξάγουν επιχειρήσεις μαζικών δολοφονιών. Αρχικά τα τάγματα θανάτου εκτελούσαν κυρίως άνδρες εβραϊκής καταγωγής. Σύντομα όμως, όπου πήγαιναν τα τάγματα θανάτου εκτελούσαν όλους τους Εβραίους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, χωρίς να λαμβάνουν υπόψη ηλικία ή φύλο. Την άνοιξη του 1943, τα τάγματα θανάτου είχαν πλέον δολοφονήσει περισσότερους από ένα εκατομμύριο Εβραίους και δεκάδες χιλιάδες παρτιζάνους, Ρομά (Τσιγγάνους) και Σοβιετικούς πολιτικούς αξιωματούχους.
3 ΣΕΠΤΕΜΒΡΙΟΥ 1941
ΞΕΚΙΝΟΥΝ ΔΟΚΙΜΑΣΤΙΚΑ ΟΙ ΕΚΤΕΛΕΣΕΙΣ ΣΕ ΘΑΛΑΜΟΥΣ ΑΕΡΙΩΝ ΣΤΟ ΑΟΥΣΒΙΤΣ
Πραγματοποιούνται δοκιμαστικά εκτελέσεις στον θάλαμο αερίων του Άουσβιτς 1, του κεντρικού στρατοπέδου στο Άουσβιτς της νότιας Πολωνίας. 600 Σοβιετικοί αιχμάλωτοι πολέμου και 250 άρρωστοι και εξασθενημένοι κρατούμενοι οδηγούνται δια της βίας σε έναν πειραματικό θάλαμο αερίων. Οι Γερμανοί δοκίμασαν τη φονικότητα του αερίου Zyklon B. «Zyklon B» ήταν η εμπορική ονομασία του αερίου που παραγόταν από κρυσταλλικά σφαιρίδια υδροκυανίου, το οποίο συνήθως χρησιμοποιούσαν ως εντομοκτόνο. Η «επιτυχία» αυτών των πειραμάτων οδήγησε στην υιοθέτηση του Zyklon B ως του δηλητηριώδους αερίου για το κέντρο εξόντωσης Άουσβιτς-Μπίρκεναου. Οι μαζικές δολοφονίες ξεκίνησαν εκεί τον Ιανουάριο του 1942.
8 ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΥ 1941
ΑΡΧΙΖΕΙ Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΞΟΝΤΩΣΗΣ ΚΕΛΜΝΟ
Το Κέλμνο βρίσκεται περίπου 48 χλμ. βορειοδυτικά του Λοτζ. Ήταν το πρώτο ναζιστικό στρατόπεδο στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν δηλητηριώδη αέρια για μαζικές δολοφονίες. Τα θύματα που είχαν εκτοπιστεί στο στρατόπεδο οδηγούνταν δια της βίας σε φορτηγά-θαλάμους αερίων. Ένας σωλήνας τροφοδοτούσε τα αέρια της εξάτμισης του φορτηγού στην ερμητικά κλειστή καρότσα, στην οποία χωρούσαν 50 ή και 70 άτομα. Μόλις το μονοξείδιο του άνθρακα σκότωνε όσους βρίσκονταν στην καρότσα, οδηγούσαν το φορτηγό και το άδειαζαν σε ομαδικούς τάφους. Στο Κέλμνο χρησιμοποιούσαν τρία φορτηγά-θαλάμους αερίων, ενώ τουλάχιστον 152.000 άνθρωποι δολοφονήθηκαν εκεί έως τα μέσα Ιουλίου 1944.