Majlech Kisielnicki
![Majlech Kisielnicki [LCID: 5274]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/da50a77b-81c0-417a-a5a0-7dfd70801fd0.gif.pagespeed.ce.AMfqQ5ex0T.gif "Majlech Kisielnicki [LCID: 5274]")
Ο δευτερότοκος από τρία παιδιά, ο Majlech γεννήθηκε σε μια εβραϊκή οικογένεια που ζούσε 35 μίλια ανατολικά της Βαρσοβίας στη μικρή, ως επί το πλείστον εβραϊκή πόλη του Kaluszyn. Ο πατέρας του Majlech ήταν ιδιοκτήτης ενός μπακάλικου χονδρικής πώλησης, ενός εστιατορίου και ενός βενζινάδικου· όλα βρίσκονταν στην κεντρική οδό υψηλής κυκλοφορίας. Ο Majlech πήγε σε δημόσιο δημοτικό σχολείο και επίσης απόκτησε θρησκευτική παιδεία.
1933-39: Στα φιλαράκια μου, Mindele, Sara, Adam και σε μένα μας άρεσε πολύ να συζητάμε για πολιτική. Είχαμε ακούσει την πολωνική προπαγάνδα που ισχυριζόταν ότι τα γερμανικά τεθωρακισμένα ήταν φτιαγμένα από χαρτόνι. Τότε, μόλις έκλεισα τα 19, ξέσπασε πόλεμος. Ο πατέρας μου, ο αδελφός μου κι εγώ διαφύγαμε ανατολικά προς την ΕΣΣΔ επειδή φοβόμασταν ότι οι Γερμανοί θα μας έστελναν για καταναγκαστική εργασία. Αλλά επιστρέψαμε σπίτι όταν ακούσαμε ότι είχε ξεσπάσει μια μάχη στο Kaluszyn. Βρήκαμε τη μητέρα μου σώα.
1940-44: Όταν άκουσα ότι οι Γερμανοί συγκέντρωναν Εβραίους άνδρες για εκτοπισμό σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας, εγκατέλειψα το γκέτο του Kaluszyn μια μέρα στα τέλη του 1942. Κατάφερα να μπω κρυφά στο γκέτο της Βαρσοβίας, προκειμένου να μείνω με κάτι ξαδέλφια μου αλλά στις 18 Ιανουαρίου του 1943, με συνέλαβαν σε μια μάζωξη και με έβαλαν σε ένα βαγόνι για ζώα με προορισμό το στρατόπεδο θανάτου Τρεμπλίνκα. Το τρένο κινούταν πολύ γρήγορα και φρουροί ήταν τοποθετημένοι στην οροφή του, έτοιμοι να πυροβολήσουν με πυροβόλα όπλα τυχόν δραπέτες. Και πάλι, έπρεπε να το διακινδυνεύσω. Είδα κάποιον μπροστά μου να πηδά. Ύστερα ήταν η σειρά μου.
Ο Majlech πήδηξε χωρίς να τραυματιστεί και επέστρεψε πεζός στη Βαρσοβία. Αργότερα τον έστειλαν στα στρατόπεδα Μαϊντάνεκ και Άουσβιτς. Μετά τον πόλεμο μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Προβολή ΑντικειμένουKato Dicker Nagy
![Kato Dicker Nagy [LCID: 3113]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/9c13a524-c6a7-4e5b-bd9e-fe0b9f36c039.gif.pagespeed.ce.rZeh2KH17v.gif "Kato Dicker Nagy [LCID: 3113]")
Το τέταρτο από πέντε παιδιά, η Kato γεννήθηκε σε εβραϊκή οικογένεια που είχε ένα πετυχημένο κατάστημα επίπλων και ξυλείας στην Ουίπεστ, πέντε μίλια από τη Βουδαπέστη. Ως νεαρό κορίτσι, η Kato απολάμβανε να τραγουδάει και να παίζει βιολί στην «ορχήστρα» της οικογένειάς της στο μεγάλο τους σπίτι. Ήταν επίσης αθλητική και της άρεσε πολύ η κολύμβηση, το ποδήλατο και να παίζει τέννις. Περισσότερο απ’ όλα, στην Kato άρεσε η κωπηλασία στο Δούναβη με τους φίλους της.
1933-39: Νιόπαντρη, μετακόμισε στην Zagyvapalfalva, μία πόλη βορειοανατολικά της Βουδαπέστης, με μόνο πέντε ή έξι οικογένειες Εβραίων. Ο άντρας μου ήταν ιδιοκτήτης ενός μεγάλου παντοπωλείου εκεί· εγώ εργαζόμουν ως ταμίας. Απολαμβάναμε πικνίκ και άλλες εξόδους μαζί με τον συμβολαιογράφο, τον ταχυδρόμο και άλλους φίλους--μέχρι το 1939. Μέλη της νεολαίας των Ναζί μας τρομοκράτησαν όταν τραγούδησαν αντισημιτικά συνθήματα και χτυπούσαν τα παράθυρά μας όλη τη νύχτα. Ένας από αυτούς ήταν ο έφηβος γιος του συμβολαιογράφου.
1940-44: Στις 19 Μαρτίου 1944 οι Γερμανοί εισέβαλαν στην Ουγγαρία. Αρκετούς μήνες μετά, το αγοράκι μου κι εγώ εκτοπιστήκαμε. Στριμωγμένοι σε ένα αποπνικτικό βαγόνι για κοπάδια για τρεις εφιαλτικές ημέρες, θήλαζα τον Sandor και ακόμη το μωρό μιας φίλης που δεν είχε πια γάλα. Βοηθώντας μας να κατεβούμε από το τρένο στο Άουσβιτς, ένας άντρας μου ψιθύρισε, «δώσε το μωρό σου σε μια μεγαλύτερη γυναίκα που θα μένει μαζί του όσο εσύ θα δουλεύεις. Το απόγευμα θα τον βλέπεις ξανά». Αυτό με ηρέμησε κάπως και έδωσα τον Sanyika μου σε μια μεγαλύτερη γυναίκα, και την ικέτεψα να τον προσέχει.
Η Kato, 34 ετών, επιλέχτηκε για καταναγκαστική εργασία. Αργότερα έμαθε ότι τα μωρά και οι μεγαλύτεροι σε ηλικία δηλητηριάστηκαν με αέριο κατά την άφιξή τους. Η Kato απελευθερώθηκε από το στρατόπεδο Μαουτχάουζεν το 1945.
Προβολή ΑντικειμένουZuzana Gruenberger
![Zuzana Gruenberger [LCID: 6091]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/large/fe1c1227-d57b-4080-b4e2-6afc48eff1e5.gif.pagespeed.ce.lo5w_c38D_.gif "Zuzana Gruenberger [LCID: 6091]")
Η Zuzana ήταν η μικρότερη από τα τρία παιδιά ουγγαρόφωνων Εβραίων στην πόλη Kosice. Ήταν το μωρό της οικογένειας και τη φώναζαν Zuzi. Ο πατέρας της ήταν ράφτης του οποίου το εργαστήριο ήταν στο διαμέρισμα των Gruenberger.
1933-39: Το Νοέμβριο του 1938, όταν η Zuzana ήταν 5, ουγγρικά στρατεύματα εισήλθαν στο Kosice και το προσάρτησαν στην Ουγγαρία. Οι Ούγγροι άλλαξαν το όνομα της πόλης σε Kassa. Η ουγγρική κυβέρνηση ήταν φιλική απέναντι στη ναζιστική Γερμανία και εφάρμοσε αντί-εβραϊκούς νόμους στο Kosice.
1940-44: Το 1941, ένα χρόνο αφότου η Zuzana ξεκίνησε το σχολείο, οι Ούγγροι μετέφεραν την οικογένεια Gruenberger και άλλες εβραϊκές οικογένειες σε στρατόπεδα σε άλλα μέρη της Ουγγαρίας. Οι Gruenberger απελευθερώθηκαν την επόμενη άνοιξη και επέστρεψαν στο Kosice, όμως σύντομα πήραν για καταναγκαστική εργασία τον αδερφό και τον πατέρα της Zuzana. Το 1944 οι 12.000 Εβραίοι του Kosice, συμπεριλαμβανομένης της Zuzana, της μητέρας και της αδερφής της, συνελήφθησαν από Ούγγρους που συνεργάζονταν με τους Γερμανούς. Στάλθηκαν σε ένα εργοστάσιο τούβλων στην άκρη της πόλης και μπήκαν σε τρένα με προορισμό το Άουσβιτς.
Η Zuzana και η μητέρα της δηλητηριάστηκαν με δηλητηριώδη αέρια αμέσως μετά την άφιξή τους στο Άουσβιτς τον Μάιο του 1944. Η Zuzana ήταν 11 ετών.
Προβολή ΑντικειμένουVladka (Fagele) Peltel Meed
Η Vladka ανήκε στο κίνημα νεολαίας Zukunft («Μέλλον») του Μπουντ (Bund/το εβραϊκό σοσιαλιστικό κόμμα). Συμμετείχε ενεργά στην αντίσταση του γκέτο της Βαρσοβίας ως μέλος της Εβραϊκής Αντιστασιακής Οργάνωσης (ZOB). Τον Δεκέμβριο του 1942, μπήκε λαθραία στην Άρια, πολωνική πλευρά της Βαρσοβίας για να προσπαθήσει να πάρει όπλα και να βρει κρησφύγετα για παιδιά και ενήλικες. Έγινε αγγελιοφόρος της εβραϊκής αντίστασης καθώς και των Εβραίων που βρίσκονταν σε στρατόπεδα, δάση και άλλα γκέτο.
Προβολή ΑντικειμένουRuth Moser Borsos
Η Ruth μετακόμισε στην Ολλανδία μετά την Kristallnacht (τη «Νύχτα των Κρυστάλλων») το 1938. Η ίδια και ο πατέρας της είχαν άδεια να ταξιδέψουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, όμως η Γερμανία εισέβαλε στην Ολλανδία το Μάιο του 1940 και δεν κατάφεραν να φύγουν. Η Ruth μεταφέρθηκε το 1943 στο στρατόπεδο Βέστερμπορκ και το 1944 στο στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλσεν στη Γερμανία. Εφόσον δεν τηρήθηκε η συμφωνία ανταλλαγής με τους Συμμάχους, η Ruth τέθηκε υπό περιορισμό κοντά στα ελβετικά σύνορα μέχρι την απελευθέρωση από τις γαλλικές δυνάμεις, το 1945.
Προβολή ΑντικειμένουBart Stern
Μετά την κατάληψη της Ουγγαρίας από τους Γερμανούς το Μάρτιο του 1944, ο Bart κλείστηκε σε ένα γκέτο το οποίο είχε ιδρυθεί στη γενέτειρά του. Από το Μάιο έως τον Ιούλιο του 1944, οι Γερμανοί μετέφεραν Εβραίους από την Ουγγαρία στο στρατόπεδο εξόντωσης του Άουσβιτς, στην κατεχόμενη Πολωνία. Ο Bart μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς με βαγόνι που προοριζόταν για τη μεταφορά ζώων. Στο Άουσβιτς τον επέλεξαν για καταναγκαστική εργασία, για διάνοιξη με γεωτρύπανο και σκάψιμο σε ένα ορυχείο άνθρακα. Καθώς οι σοβιετικές δυνάμεις προχωρούσαν προς το στρατόπεδο του Άουσβιτς τον Ιανουάριο του 1945, οι Γερμανοί εξανάγκασαν τους περισσότερους από τους κρατούμενους σε πορεία θανάτου, απομακρύνοντάς τους από το στρατόπεδο. Μαζί με κάποιους άρρωστους κρατούμενους που βρίσκονταν στο ιατρείο του στρατοπέδου, ο Bart ήταν ένας από τους ελάχιστους τρόφιμους που είχαν απομείνει στο στρατόπεδο κατά τη στιγμή της απελευθέρωσης.
Προβολή Αντικειμένου