گرترودا نواک Gertruda Nowak

گرترودا یکی از پنج فرزند خانواده‌‌ای فقیر در نواحی زگرووک واقع در شرق کشور لهستان بود. خانواده‌ی نواک در نزدیکی پدربزرگ و مادربزرگ گرترودا زندگی می‌کردند. فرزندان خانواده‌ی نواک، سیلوستر و جوانا، همانند والدینشان طبق دین کاتولیک رومی غسل تعمید شدند.

۱۹۳۳-۳۹: من به عنوان یک دختر جوان به کارهای خانه رسیدگی می‌کردم، و بعد از مدرسه از برادران و خواهران کوچکترم نگهداری می‌کردم. من ۹ ساله بودم که آلمان در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹، لهستان را اشغال کرد. ارتش نازی‌ها در همان ماه به شهر زگرووک رسید. شهر زگرووک در قسمتی از لهستان بود که رسما به کشور آلمان پیوست.

۱۹۴۰-۴۴: من ۱۲ ساله بودم که آلمانی‌ها پدرم را دستگیر کردند. او به همکاری با نیروهای زیرزمینی لهستان متهم شده بود. سه ماه بعد، آلمانی‌ها برای دستگیری همسر و فرزندانش آمدند، ولی من توانستم در خانه‌ی مادربزرگم مخفی شوم. نازی‌ها در ۳۰ سپتامبر ۱۹۴۳ من را نیز دستگیر کردند. من را به اردوگاه کار اجباری کودکان در گتوی یهودیان لودز فرستادند و آنجا من دو تا از برادرانم را پیدا کردم. کودکان هر روز در آنجا جان می‌سپردند. گاها نگهبانان افراد را حتی در حالی که زنده بودند به همراه اجساد، دفن می‌کردند.

گرترودا در ۱۹ ژانویه سال ۱۹۴۵ از لودز آزاد شد. او و آخرین برادرش ادوارد، تنها بازماندگان خانواده‌ی آنها بودند. پس از جنگ، او در لهستان ماند.