Hitlerjugend

Młodzież Hitlera (Hitlerjugend, lub HJ) była nazistowskim ruchem młodzieżowym, na który składały się sekcje dla chłopców i dziewcząt. Tę pierwszą nazywano po prostu Młodzieżą Hitlera, a drugą - Związkiem Niemieckich Dziewcząt (Bund Deutscher Mädel, BDM).

Kiedy naziści doszli do władzy w styczniu 1933 r. Hitlerjugend liczyło ok. 100,000 członków. Pod koniec tego samego roku członkostwo zwiększyło się już do ponad 2 milionów (30% Niemców w wieku 10-18 lat). W następnych latach nazistowski reżim zachęcał i przymuszał młodzież do wstąpienia do organizacji. Entuzjazm, presja rówieśników oraz przymus doprowadziły do ogromnego wzrostu członkostwa. W 1937 r. wynosiło ono już 5,4 miliona (65% Niemców w wieku 10-18 lat), a w 1940 r. – 7,2 miliona (82%).

Znaczące było to, że Żydom nie wolno było wstępować do tych organizacji. Młodzież żydowska zakładała w Niemczech w latach 30. własne grupy.

Grupy młodzieżowe przed nazistowskim przejęciem

Ruchy harcerskie i młodzieżowe były popularne w Niemczech od przełomu XIX i XX wieku. Kiedy naziści doszli w Niemczech do władzy w 1933 r., istniało już wiele młodzieżówek politycznych, społecznych i religijnych. Młodzieżówki te często nosiły harcerskie mundury.

Jedną z tych grup była Młodzież Hitlera, stowarzyszona z NSDAP. Pierwotnie Hitlerjugend była nazistowską grupą dla chłopców, wzorowaną na odpowiedniku dla dorosłych: nazistowskiej bojówce o nazwie SA (Sturmabteilung – Oddziały Szturmowe). Młodzież Hitlera powstała jako drugi w kolejności paramilitarny organ NSDAP.

Organizacja powstała w marcu 1922 r. jako Jugendbund der NSDAP. Po nieudanej próbie obalenia niemieckiego rządu przez nazistów podczas puczu piwiarnianego w listopadzie 1923 r., rząd czasowo zakazał działania ich organizacjom, w tym młodzieżówce. Jednak ta potajemnie działała dalej, szczególnie w postaci założonego w 1924 r. Wielkoniemieckiego Ruchu Młodzieżowego (Großdeutsche Jugendbewegung). Kiedy zakaz zniesiono, oficjalna już młodzieżówka NSDAP przeobraziła się w Młodzież Hitlera (Hitler-Jugend, Bund deutscher Arbeiterjugend) w lipcu 1926 r. Organizację tę oficjalnie włączono do SA. 

Organizowanie nazistowskiej młodzieży

Gdy NSDAP zyskało na popularności na początku lat 30. XX wieku, chciało umocnić swoje wpływy i trafić do niemieckiej młodzieży. Młodzież Hitlera objęła zarówno chłopców, jak i dziewczęta. W 1931 r. miała cztery sekcje podzielone pod względem płci i wieku:

• Deutsches Jungvolk dla chłopców w wieku 10-14 lat; 
• Jungmädelbund dla dziewcząt w wieku 10-14 lat;
• Związek Niemieckich Dziewcząt (Bund Deutscher Mädel lub BDM) dla dziewcząt w wieku 14-18 lat;
• Młodzież Hitlera (Hitlerjugend) dla chłopców w wieku 14-18 lat.

Później naziści stworzyli też ochotniczą sekcję Związku Niemieckich Dziewcząt dla młodych kobiet w wieku 17-21 lat o nazwie Wiara i Piękno (Glaube und Schönheit). 

W 1931 r. Baldur von Schirach został przywódcą całego ruchu Młodzieży Hitlera, złożonego z tych czterech formacji. Później, w 1940 r., otrzymał tytuł naczelnika okręgu (Gauleiter) Wiednia z ramienia NSDAP, ale zachował bliski kontakt z ruchem młodzieżowym. Zastąpił go 27-letni Artur Axmann, działacz Młodzieży Hitlera. 

Nazyfikacja niemieckiej młodzieży

Rola Młodzieży Hitlera w nazistowskim reżimie

Od 1933 r. Młodzież Hitlera i Związek Niemieckich Dziewcząt miały do odegrania ważną rolę w nowym nazistowskim reżimie. Poprzez te organizacje naziści planowali wpoić młodzieży swoją ideologię. Była to część procesu nazyfikacji niemieckiego społeczeństwa, którego celem była likwidacja istniejących struktur społecznych i tradycji. Nazistowskie młodzieżówki miały narzucić wszystkim te same wartości. Młodzież w całych Niemczech nosiła te same mundury, śpiewała te same nazistowskie piosenki i brała udział w podobnych zajęciach.

Jedną z metod było doprowadzenie do tego, aby ruch Hitlerjugend dominował w życiu niemieckiej młodzieży. Przynależenie do organizacji wymagało sporej inwestycji czasu: członkowie Młodzieży Hitlera musieli uczestniczyć w regularnych spotkaniach i wydarzeniach. Te kolidowały z innymi zobowiązaniami, takimi jak kościół czy szkoła.

Poświęcanie czasu organizacji i nieustanny kontakt z nazistowską ideologią osłabiały wpływ rodziców, nauczycieli, przywódców religijnych i innych autorytetów. Co więcej, Młodzież Hitlera i Związek Niemieckich Dziewcząt wręcz zachęcały członków, aby donosili swoim zwierzchnikom o tym, co dzieje się w ich szkołach, kościołach i domach.

Ujednolicanie ruchu młodzieżowego

Naziści chcieli, aby Młodzież Hitlera zawiadywała wszystkimi młodymi Niemcami, uważając inne ruchy młodzieżowe za konkurencję. W 1933 r. polityczne młodzieżówki szybko wcielono do Hitlerjugend lub rozwiązano. Jednak apolityczne i religijne grupy młodzieżowe istniały do lat 30. XX wieku. Zamykanie i przejmowanie kontroli nad innymi grupami młodzieżowymi stanowiło część szeroko zakrojonego procesu Gleichschaltung, lub „koordynacji”.

W 1936 r. wprowadzono ustawę, która ogłaszała, że „Młodzież Hitlera obejmuje całą niemiecką młodzież na terenie Rzeszy”. Poprzez tę ustawę Hitlerjugend uzurpowało sobie prawo do decydowania o każdej kwestii związanej z młodzieżą. Nie wszyscy jednak się do tego stosowali.

W marcu 1939 r. nowy dekret nakazał, aby cała młodzież w wieku od 10 do 18 lat wstąpiła do Hitlerjugend. Od tej pory ruch ów był jedyną legalną grupą młodzieżową w nazistowskich Niemczech. Reżim groził karą wszystkim, którzy się temu sprzeciwiali.

Indoktrynacja młodzieży

NSDAP uważało młodzież za fundament nowego świata, widząc w młodych ludziach przyszłych członków partii, rodziców oraz żołnierzy. Naziści sądzili zatem, że młodzież jest kluczem do przetrwania i dobrej kondycji „ludowej wspólnoty” (Volksgemeinschaft). Chcieli wychować dzieci zarówno świadome kwestii rasowych, jak i fizycznie zdolne do zbudowania nowej przyszłości dla Niemiec. Jako symbol przyszłości członkowie Hitlerjugend często uczestniczyli w wiecach i marszach NSDAP, w tym w corocznych wiecach w Norymberdze. Film Leni Riefenstahl „Triumf woli” (Triumph des Willens) ukazuje Hitlera, jak podczas wiecu w Norymberdze w 1934 r. przemawia do członków Hitlerjugend i pozdrawia ich.

Młodzież Hitlera

Młodzież Hitlera była organizacją paramilitarną. Jej celem było szkolenie chłopców na przyszłych żołnierzy i bojowników walczących o nazistowskie zasady. Jako część oficjalnych nazistowskich struktur Młodzież Hitlera miała hierarchę wojskową na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym.

Chłopcy mieli zajęcia z musztry wojskowej i uczyli się obsługi broni. Latem pracowali też na roli i uprawiali sport, głównie boks. Niektórzy z nich lubili te wyzwania fizyczne, współzawodnictwo i poczucie koleżeństwa. Inni jednak nie potrafili sobie poradzić z nieustannymi przygotowaniami do wojny i poświęcaniem się dla ojczyzny, czując się wyobcowani.

Związek Niemieckich Dziewcząt

Związek Niemieckich Dziewcząt miał przygotować je do małżeństwa i macierzyństwa. Dziewczęta uczestniczyły też w zajęciach fizycznych takich jak gimnastyka. Sport dziewcząt był grupowy i synchroniczny, a nie indywidualny i oparty na konkurencji. Zajęcia miały uczyć je przede wszystkim współpracy. Związek uczył więc dziewczęta jak zajmować się domem i rodziną szkoląc je z szycia, podstaw pielęgniarstwa, gotowania i dbania o dom.

Młodzież w opozycji

Poprzez swoje organizacje naziści próbowali stworzyć jednolitą kulturę młodzieżową. Niektórzy młodzi ludzie jednak w niej nie uczestniczyli. Czasem był to wyraz poglądów politycznych lub religijnych, a czasem – młodzieńczego buntu albo indywidualizmu.

Szczególnie w dużych miastach nielegalne grupy młodzieżowe odrzucały kulturę Młodzieży Hitlera. Młodzieżówki te sprzeciwiały się konformizmowi i militaryzacji. Zazwyczaj ubierały się swobodniej i spędzały czas na zajęciach o luźniejszej strukturze. Wiele spośród nielegalnych grup przyjmowało zarówno chłopców, jak i dziewczęta. Niektóre były nawet przychylne bardziej płynnym rolom płci niż sztywne podziały przyjmowane przez Młodzież Hitlera.

Każda z tych nieoficjalnych, alternatywnych grup młodzieżowych była inna. Antynazistowska grupa Leipzig Meuten inspirowała się komunizmem. Szarotkowi Piraci czasem wdawali się w bójki z członkami Młodzieży Hitlera. Swingjugend - alternatywna grupa młodzieżowa działająca głównie w Hamburgu – tańczyła swing i słuchała jazzu. Jej członkowie zapuszczali włosy i ubierali się zgodnie z amerykańską lub brytyjską modą.

Ta zbuntowana młodzież narażała się na ryzyko aresztowania przez Gestapo i uwięzienia w obozach koncentracyjnych.

Mobilizacja młodzieży przed wojną

Zanim w 1939 r. wybuchła wojna, Młodzież Hitlera zdążyła przygotować całe pokolenie młodych do walki i okupowania obcych terytoriów. Chłopców i dziewczęta, którzy dołączyli do tej organizacji na początku lat 30. XX wieku, nauczono w niej praktycznych umiejętności i nazistowskiej ideologii. Ci, którzy ukończyli już osiemnaście lat, wykorzystywali tę wiedzę, biorąc udział w działaniach wojennych. Pracowali w wojsku, policji, urzędach i szpitalach.

Następne pokolenie Młodzieży Hitlera było jeszcze za młode, aby wstąpić do wojska i innych nazistowskich organizacji. Ale nawet oni odegrali rolę podczas wojny. Młodzież Hitlera i Związek Niemieckich Dziewcząt organizowały pomoc humanitarną, na przykład wysyłając żołnierzom na froncie paczki z zapasami.

Starszych chłopców i dziewczęta wysyłano nawet do niektórych z zaanektowanych przez Niemcy rejonów, zarówno przed wojną, jak na jej początku. Naziści sądzili, że etnicznych Niemców żyjących poza granicami przedwojennych Niemiec trzeba poddać re-germanizacji. Młodzież Hitlera uczyła ich języka niemieckiego i niemieckich zwyczajów.

Koniec wojny

Kiedy stało się jasne, że nazistowskie Niemcy przegrywają wojnę, reżimowi zaczęło brakować ludzi. Naloty aliantów zniszczyły ogromne połacie niemieckich miast. To spowodowało problemy logistyczne i pogorszyło sytuację mieszkaniową oraz zaopatrzeniową. Podczas nalotów zaciągnięte przez reżim nastolatki obsługiwały działa przeciwlotnicze. W ich nastepstwie młodzież udzielała wysiedlonym przez bombardowania cywilom różnego rodzaju pomocy humanitarnej. Dziewczęta na przykład pracowały w jadłodajniach, pomagały tym, których domy zostały zniszczone, i asystowały przy pracach pielęgniarskich.

W 1943 r. Waffen-SS stworzyło specjalny oddział Młodzieży Hitlera. Wcielono do niego chłopców urodzonych w 1926 r. (mieli zatem wtedy 16 lub 17 lat). Oddział ten wysłano najpierw do Francji. Tam uczestniczył w kilku masowych mordach, np. w opactwie Abbaye Ardenne, gdzie zamordowano kanadyjskich jeńców. Oddział ten dokonał też odwetowego mordu Francuzów (masakra w Ascq). Młodzież ta walczyła również z aliantami w Operacji Overlord we Francji oraz w bitwie o Ardeny w Belgii.

Podczas ostatnich miesięcy wojny chłopców i mężczyzn w wieku od 16 do 60 lat zaciągano do nowej formacji obronnej o nazwie Volkssturm (Szturm Ludowy). Oddział ten, zebrany na zasadzie pospolitego ruszenia, dołączył do armii zawodowej podczas ostatnich działań defensywnych przeciwko żołnierzom aliantów.

Tysiące źle wyposażonych i niedostatecznie wyszkolonych młodych ludzi walczyło i zginęło za Niemcy, nawet gdy klęska była już nieunikniona.

Po wojnie

Tak jak NSDAP, Młodzież Hitlera i Związek Niemieckich Dziewcząt po wojnie zdelegalizowano. Jednak do tego czasu miliony młodych ludzi zdążyły spędzić lata, kiedy kształtowała się ich osobowość, w nazistowskich organizacjach. Miały one więc ogromny wpływ na niemieckie społeczeństwo w XX w.