Το 1933, και ενώ ο Χίτλερ και το ναζιστικό κόμμα είχε μόλις ανέβη στην εξουσία, οι Εβραίοι γονείς του Thomas μετακόμισαν από τη Γερμανία στην Τσεχοσλοβακία. Στη Γερμανία ο πατέρας του Thomas εργαζόταν ως τραπεζίτης, κατόπιν αγόρασε ένα μικρό ξενοδοχείο στη σλοβακική πόλη Lubochna. Πολλοί από τους φίλους του πατέρα του στη Γερμανία μετανάστευσαν στην Τσεχοσλοβακία για να γλιτώσουν από τις άδικες πολιτικές της ναζιστικής κυβέρνησης και έμεναν στο ξενοδοχείο.
1933-39: Σλοβάκοι στρατιώτες που είχαν πάρει το μέρος του Χίτλερ κατέλαβαν το ξενοδοχείο στα τέλη του 1938. Εμείς βρήκαμε καταφύγιο στη Zilina, μια γειτονική πόλη, όπου και ζήσαμε μέχρι να γίνω 5. Στη συνέχεια με τον πατέρα μου περάσαμε τα σύνορα και μπήκαμε στην Πολωνία. Την 1 Σεπτεμβρίου 1939 επιβιβαστήκαμε σε τρένο που θα μας πήγαινε σε ένα πλοίο με προορισμό την Αγγλία. Ο γερμανικός στρατός όμως εισέβαλε στην Πολωνία εκείνη την ημέρα και το τρένο μας βομβαρδίστηκε. Μαζί με άλλους πρόσφυγες περπατήσαμε προς τα βόρεια μέχρι το Κίλτσε.
1940-45: Στο Κίλτσε μας έβαλαν σε ένα γκέτο και μετά σε ένα στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας. Το 1944 μαζί με τους γονείς μου μας εκτόπισαν στο Άουσβιτς. Ήταν πλέον Ιανουάριος του 1945 και η προέλαση του σοβιετικού στρατού ανάγκασε τους Γερμανούς να εκκενώσουν το στρατόπεδο. Μας ανάγκασαν να ξεκινήσουμε πορεία – τα παιδιά ήταν μπροστά-μπροστά. Η πρώτη ημέρα περιλάμβανε δεκάωρη πεζοπορία και ήταν κουραστική˙ αρχίσαμε να βραδυπορούμε. Όσοι έμεναν πίσω εκτελούνταν, έτσι μαζί με άλλα δύο αγόρια επινοήσαμε έναν τρόπο να ξεκουραζόμαστε κατά τη διάρκεια της πεζοπορίας: τρέχαμε μέχρι την κεφαλή της φάλαγγας και μετά περπατούσαμε αργά ή σταματούσαμε μέχρι να μας φτάσει η ουρά της φάλαγγας. Μετά τρέχαμε μπροστά και πάλι.
Ο Thomas ήταν ένα από τα τρία παιδιά, τα μόνα που επέζησαν μετά την τριήμερη πορεία θανάτου. Τον εκτόπισαν στο στρατόπεδο Σαξενχάουζεν όπου τον απελευθέρωσαν σοβιετικά στρατεύματα τον Απρίλιο του 1945.
Προβολή Αντικειμένου
Ο Pinchas γεννήθηκε σε μια μεγάλη οικογένεια που ζούσε στην πόλη Miechow στη νότια κεντρική Πολωνία. Ο πατέρας του ήταν μηχανικός και κλειδαράς. Ο Pinchas περνούσε ολόκληρες ημέρες διαβάζοντας, είτε μαθαίνοντας εβραϊκά στο εβραϊκό σχολείο ή μελετώντας θέματα γενικής παιδείας στο δημόσιο σχολείο. Ανήκε στη σιωνιστική οργάνωση νέων, Ha-Shomer ha-Tsa'ir, και έπαιζε στη θέση του αριστερού εξτρέμ για μία εβραϊκή ομάδα ποδοσφαίρου.
1933-39: Σε ηλικία 13 ετών τελείωσα το σχολείο και ξεκίνησα να δουλεύω σαν μαθητευόμενος μηχανικός και σιδηρουργός στο μαγαζί ενός εργολάβου οικοδομών. Όταν ο γερμανικός στρατός εισέβαλε στην Πολωνία το 1939, οι γονείς μου αποφάσισαν ότι ο μεγαλύτερος αδελφός μου, Herschel, κι εγώ θα διαφεύγαμε στο κατεχόμενο από τους Σοβιετικούς τμήμα της Πολωνίας. Ήμασταν πεζοί και δεν μπορούσαμε να συναγωνιστούμε τα μηχανοκίνητα τάγματα των Γερμανών που μας πρόλαβαν περίπου 150 μίλια ανατολικά του Miechow. Δεν υπήρχε τίποτα άλλο να κάνουμε παρά να επιστρέψουμε σπίτι.
1940-44: Επισκεύαζα οχήματα για του Γερμανούς στο Miechow και αργότερα, στην αεροπορική τους βάση στην Κρακοβία. Τον Ιούλιο του 1943 εκτοπίστηκα στο προάστιο Plaszow της Κρακοβίας, όπου οι Ναζί είχαν δημιουργήσει στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας πάνω από ένα πολύ παλιό εβραϊκό νεκροταφείο. Εκεί, εργάστηκα ως μηχανικός και σιδηρουργός με τον πατέρα μου. Κάθε μέρα έβλεπα Εβραίους να πυροβολούνται από φρουρούς των SS ή να κατασπαράζονται από σκυλιά. Ο διοικητής του στρατοπέδου, Goeth, είχε πάντα μαζί του δύο μεγάλα σκυλιά. Το μόνο που είχε να πει ήταν «πιάστε κάποιον!»· ποτέ δεν ήξερα αν έφτανε η τελευταία μου στιγμή.
Ο Pinchas εκτοπίστηκε στο Άουσβιτς στις αρχές του 1945. Ένας από τους ελάχιστους επιζώντες της πορείας θανάτου των δύο εβδομάδων, απελευθερώθηκε κοντά στο στρατόπεδο Νταχάου τον Απρίλιο. Μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1948.
Προβολή Αντικειμένου
Οι Εβραίοι γονείς της Lilly χώρισαν προτού γεννηθεί. Η μητέρα της, που είχε μετακομίσει στις Βρυξέλλες για να λειτουργήσει ένα μικρό εργαστήριο που έφτιαχνε αδιάβροχα παλτά, δεν μπορούσε να αναθρέψει μόνη τα τρία της παιδιά. Η Lilly, το μικρότερο σε ηλικία παιδί, έμεινε στην Αμβέρσα και μεγάλωσε με τον παππού και την γιαγιά της σε ένα διαμέρισμα σε μια εβραϊκή γειτονία κοντά στην καρδιά της συνοικίας διαμαντιών της Αμβέρσας.
1933-39: Ο παππούς μου ήταν τσαγκάρης και είχε το εργαστήριό του στο διαμέρισμά μας. Οι πελάτες έρχονταν στο σπίτι για να τους μετρήσει τα πόδια. Επειδή ήμασταν φτωχοί, πήγαινα σε δημόσιο σχολείο αντί σε ιδιωτικό εβραϊκό σχολείο. Όταν η γιαγιά μου πέθανε το 1939, πήγα στις Βρυξέλλες για να ζήσω με την μητέρα μου. Μετά το σχολείο, τη βοηθούσα να φτιάξει αδιάβροχα παλτά στο εργαστήρι. Η Γερμανία επιτέθηκε από τα δυτικά στις 10 Μαΐου 1940. Την Παρασκευή, 17 Μαΐου 1940, ο γερμανικός στρατός μπήκε στις Βρυξέλλες.
1940-44: Μεταφέρθηκα στο Άουσβιτς το 1944, και ήμουν τυχερή γιατί δούλεψα στην κουζίνα του στρατοπέδου. Ένα φορτίο με πεινασμένες Εβραίες γυναίκες και παιδιά από την Ουγγαρία έφτασε—-θα τους σκότωναν την επόμενη ημέρα, κι έτσι δεν τους δόθηκε φαγητό εκείνη τη νύχτα. Αποφάσισα να περάσω κρυφά πατάτες μέσα στους κοιτώνες τους. Καθώς πέρασα το φαγητό μέσα στο σκοτάδι δημιουργήθηκε αναταραχή. Ξαφνικά, άναψαν φώτα. Ο επικεφαλής των κοιτώνων όρμησε μέσα «Θα μπορούσα να σε καταγγείλω! Θα μπορούσαν να σε πυροβολήσουν!» μου φώναξε. Μετά συνέχισε χαμηλόφωνα, «γύρνα στον κοιτώνα σου»· την επόμενη ημέρα, οι Ούγγροι εκτελέστηκαν με αέριο.
Η Lilly επέζησε την καταναγκαστική πορεία στο στρατόπεδο Μπέργκεν-Μπέλσεν, όπου απελευθερώθηκε στις 15 Απριλίου 1945. Επέστρεψε στις Βρυξέλλες προτού μεταναστεύσει στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1946.
Προβολή ΑντικειμένουΟ πατέρας της Fritzie μετανάστευσε στις ΗΠΑ, αλλά προτού μπορέσει να φέρει την οικογένειά του, ξεκίνησε ο πόλεμος και η μητέρα της Fritzie φοβόταν μήπως γίνουν επιθέσεις στα υπερατλαντικά ταξίδια. Η Fritzie, η μητέρα της και τα δύο της αδέλφια στάλθηκαν τελικά στο Άουσβιτς. Η μητέρα και τα αδέλφια της πέθαναν. Η Fritzie επέζησε προσποιούμενη ότι είναι μεγαλύτερη από ό,τι ήταν και, κατά συνέπεια, σωματικά ικανή για εργασία. Σε μια πορεία θανάτου από το Άουσβιτς, η Fritzie έτρεξε σε ένα δάσος, από όπου αργότερα απελευθερώθηκε.
Προβολή ΑντικειμένουΗ Γερμανία εισέβαλε στο Βέλγιο το Μάιο του 1940. Αφού οι Γερμανοί συνέλαβαν τη μητέρα, την αδερφή και τον αδερφό της, η Lilly κρύφτηκε. Με τη βοήθεια φίλων και συγγενών της, η Lilly κράτησε μυστική την εβραϊκή ταυτότητά της για δύο χρόνια. Όμως, το 1944, κάποιοι Βέλγοι κατήγγειλαν τη Lilly, η οποία μεταφέρθηκε στο Άουσβιτς-Μπίρκεναου, μέσω του στρατοπέδου Mechelen. Μετά από μια πορεία θανάτου από το Άουσβιτς, η Lilly απελευθερώθηκε στο Μπέργκεν-Μπέλσεν από τις βρετανικές δυνάμεις.
Προβολή ΑντικειμένουΟι Γερμανοί κατέλαβαν τη Ρίγα το 1941 και περιόρισαν τους Εβραίους σε ένα γκέτο. Στα τέλη του 1941, περίπου 28.000 Εβραίοι από το γκέτο σφαγιάστηκαν στο δάσος της Ρούμπουλα. Ο Steven και ο αδερφός του εστάλησαν σε ένα μικρό γκέτο για άνδρες με καλή φυσική κατάσταση. Το 1943, ο Steven μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Κάιζερβαλντ και εστάλη για εργασία σε ένα κοντινό στρατόπεδο εργασίας. Το 1944 μεταφέρθηκε στο Στούτχοφ και υποχρεώθηκε να εργαστεί σε μια ναυπηγική εταιρεία. Το 1945, ο Steven και ο αδερφός του επέζησαν μιας πορείας θανάτου και απελευθερώθηκαν από τις σοβιετικές δυνάμεις.
Προβολή ΑντικειμένουWe would like to thank The Crown and Goodman Family and the Abe and Ida Cooper Foundation for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of all donors.
![A view of the death march from Dachau passing through villages in the direction of Wolfratshausen. [LCID: 48295]](https://encyclopedia.ushmm.org/images/thumb/f1a5958b-9f82-485f-877c-ace686af34de.jpg.pagespeed.ce.ob5sE7AmhM.jpg)