“Aryanlaştırma”

“Aryanlaştırma” (Almancada Arisierung), 1933–1945 yılları arasında Nazi Almanyasında Yahudilere ait mülklerin Yahudi olmayanlara devredilmesi anlamına gelir. Bu süreçle Yahudilere ait ekonomik işletmelerin “Aryan,” yani Yahudi olmayanların mülkiyetine devredilmesi amaçlanıyordu.

“Aryanlaştırma” sürecinin iki farklı aşaması vardır:

• 1933’ten 1938 yazına kadar: “gönüllü Aryanlaştırma”
• 1938 sonbaharından 1945’te Nazi rejiminin çöküşüne kadar: “zorla Aryanlaştırma”

“Gönüllü Aryanlaştırma”

Nazi Almanyası, “Gönüllü Aryanlaştırma” kapsamında zaten ekonomik ve sosyal ayrımcılığa maruz kalan Yahudi iş adamlarını Almanya’daki işletmelerini radikal bir şekilde düşük fiyatlarla satmaya teşvik etti.

1933’ün başlarında Almanya’da Yahudilere ait yaklaşık 100.000 işletme vardı. Bunların yaklaşık yarısı, çoğunlukla giyim ya da ayakkabı satan küçük perakende mağazalarıydı. Geri kalanlar ise farklı büyüklükte fabrika ya da atölyeler ya da avukat, doktor ve diğer bağımsız profesyonellere ait ofislerdi.

1938 yılına gelindiğinde Nazi terörü, propagandalar, boykotlar ve yasalar o kadar etkili olmuştu ki Yahudilere ait bu işletmelerin yaklaşık üçte ikisi, kapanmış ya da Yahudi olmayanlara satılmıştı. Genellikle göç etmekten ya da batmak üzere olan bir işletmeyi satmaktan başka çaresi kalmayan Yahudi sahipleri, her bir işletmenin gerçek değerinin yalnızca yüzde 20 ya da 30’u kadar bir satış fiyatını kabul etmişlerdir.

“Zorla Aryanlaştırma”

Fotograf

Yahudi işletmelerinin “Aryanlaştırılması”: daha önceden Yahudiler tarafından işletilen dükkâna (Gummi Weil) el koyularak, Yahudi olmayan birine devredildi. (Fotograf)

Yahudi işletmelerinin “Aryanlaştırılması”: daha önceden Yahudiler tarafından işletilen dükkâna (Gummi Weil) el koyularak, Yahudi olmayan birine devredildi. Frankfurt, Almanya, 1938.

Katkıda bulunanlar:

• Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz

9–10 Kasım 1938’de ülke çapında yaşanan şiddetli pogromların (Kristallnacht) hemen ardından “Aryanlaştırma” sürecinin ikinci aşaması başlamıştır: Yani Yahudilere ait tüm işletmeler, Yahudi olmayanlara zorla devredilmiştir.

Kasım ayındaki pogromların ardından Nazi Almanyası devleti tarafından Yahudilerin ülkedeki çoğu ekonomik faaliyeti yürütmesini yasaklayan yeni düzenlemeler yayınlanmıştır. Rejim tarafından Yahudilere ait kalan her işletmeye, söz konusu işletmenin Yahudi olmayanlara derhâl zorla satılmasını denetlemek üzere Yahudi olmayan bir kayyum atanmıştır. Bu zorunlu hizmet için kayyum ücreti genellikle satış fiyatından sadece biraz daha azdı ve işletmenin eski Yahudi sahipleri tarafından ödeniyordu. Satıştan elde edilen kârın bir kısmı da Hermann Göring’in başında bulunduğu ve Alman ekonomisini savaşa hazırlayan Dört Yıllık Planlama Ofisi’ne gitmiştir.

Büyük ölçekli silah üretimine başlamak için gereken fonlar, kısmen Yahudi nüfusun mallarına ve değerli eşyalarına el konulmasıyla sağlanmıştır. Göç etmek isteyen Alman Yahudileri, mülklerinin çoğunu kaybetmek zorunda bırakılmıştır. Reich hükûmeti, Almanya’yı terk eden Yahudilerden fahiş bir “Uçuş Vergisi” alıyordu.

Ayrıca Kristallnacht’ın ardından Göring, Almanya’daki Yahudi nüfusa bir milyar Reichsmark (RM) para cezası vermiştir. Bu ceza, 5.000 RM’nin üzerinde mal varlığı olan her Yahudi vergi mükellefinden doğrudan alınan kişisel bir vergiydi. Yahudi mülk sahiplerine ödenmesi gereken tüm sigorta ödemelerine de devlet tarafından el konmuştur ve bu kişiler, pogromdan sonra mülklerinin onarımından sorumlu tutulmuştur. Bu cezalar ve ek vergiler ödendikten sonra kalan paralar, Alman bankalarındaki bloke hesaplara yatırılmıştır. Bu hesaplar, Nazi Almanyası devleti tarafından sıkı bir şekilde denetlenmiştir. Mal sahipleri, sadece yaşam giderleri için gereken asgari tutar olan aylık sabit bir meblağı çekebiliyordu.

Savaş sırasında bu bloke hesaplarda kalan paralara Nazi Almanyası devleti tarafından el konulmuştur. “Nihaî Çözüm”ün bir parçası olarak Doğu Avrupa’ya sürülen Yahudilerin kişisel eşyalarına, mallarına ve diğer varlıklarına el konulmuş ve bunlar genellikle açık artırmaya çıkarılmış ya da Müttefiklerin Alman şehirlerini bombalaması sırasında mallarını kaybeden bombardıman mağdurlarına dağıtılmıştır.

Etki

Naziler döneminde Almanya’daki Yahudilerden alınan mülklerin toplam değerine ilişkin net rakamlar mevcut değildir. Ancak Almanya’dan göç eden Yahudilerin mülklerinin sadece küçük bir kısmını yanlarında götürebildikleri aşikârdır. Savaş sırasında sınır dışı edilenler, her şeylerini kaybetmişlerdir. Çoğu hayatını da kaybetmiştir.