«Αριανοποίηση»

Η «αριανοποίηση» (στα γερμανικά, Arisierung) αναφέρεται στη μεταβίβαση εβραϊκής ιδιοκτησίας σε μη Εβραίους στη ναζιστική Γερμανία από το 1933 έως το 1945. Είχε ως στόχο τη μεταβίβαση οικονομικών επιχειρήσεων εβραϊκής ιδιοκτησίας σε «Άριους» αποδέκτες, δηλαδή σε άτομα μη εβραϊκής καταγωγής.

Υπήρχαν δύο διακριτές φάσεις «αριανοποίησης»:

• Από το 1933 έως το καλοκαίρι του 1938: «εκούσια αειανοποίηση»
• Από το φθινόπωρο του 1938 έως την κατάρρευση του ναζιστικού καθεστώτος το 1945: «καταναγκαστική αριανοποίηση»

«Εκούσια αριανοποίηση»

Φωτογραφία

Μέλη των Ταγμάτων Εφόδου (SA), με επιγραφές μποϊκοτάζ, εμποδίζουν την είσοδο σε ένα κατάστημα που ανήκει σε Εβραίους. (Φωτογραφία)

Μέλη των Ταγμάτων Εφόδου (SA), με επιγραφές μποϊκοτάζ, εμποδίζουν την είσοδο σε ένα κατάστημα που ανήκει σε Εβραίους. Σε μια από τις επιγραφές αναγράφεται το εξής: «Γερμανοί! Αμυνθείτε! Μην αγοράζετε από Εβραίους!», Βερολίνο, Γερμανία, 1η Απριλίου 1933.

Πηγές:

• National Archives and Records Administration, College Park, MD

Στο πλαίσιο της «εκούσιας αριανοποίησης», το ναζιστικό γερμανικό κράτος ενθάρρυνε τους Εβραίους επιχειρηματίες, οι οποίοι ήδη υφίσταντο οικονομικές και κοινωνικές διακρίσεις, να πουλήσουν τις επιχειρήσεις τους στη Γερμανία σε εξαιρετικά μειωμένες τιμές.

Στις αρχές του 1933, υπήρχαν περίπου 100.000 εβραϊκές επιχειρήσεις στη Γερμανία. Περίπου οι μισές από αυτές ήταν μικρά καταστήματα λιανικής πώλησης που ασχολούνταν κυρίως με είδη ένδυσης ή υπόδησης. Οι υπόλοιπες ήταν εργοστάσια ή εργαστήρια διαφόρων μεγεθών ή γραφεία δικηγόρων, γιατρών και άλλων ανεξάρτητων επαγγελματιών.

Μέχρι το 1938, ο συνδυασμός της ναζιστικής τρομοκρατίας, της προπαγάνδας, του μποϊκοτάζ και της νομοθεσίας ήταν τόσο αποτελεσματικός ώστε περίπου τα δύο τρίτα αυτών των εβραϊκών επιχειρήσεων είχαν κλείσει ή είχαν πωληθεί σε μη Εβραίους. Οι Εβραίοι ιδιοκτήτες, που συχνά ήθελαν απελπισμένα να μεταναστεύσουν ή να πουλήσουν μια αποτυχημένη επιχείρηση, αποδέχονταν μια τιμή πώλησης που αναλογούσε μόνο στο 20 ή 30 τοις εκατό της πραγματικής αξίας της επιχείρησης.

«Καταναγκαστική Αριανοποίηση»

Αμέσως μετά τα βίαια πανεθνικά πογκρόμ στις 9-10 Νοεμβρίου 1938 (Νύχτα των Κρυστάλλων), ξεκίνησε η δεύτερη φάση της «Αριανοποίησης»: η καταναγκαστική μεταβίβαση όλων των εβραϊκών επιχειρήσεων σε μη Εβραίους.

Φωτογραφία

Σπασμένη βιτρίνα ενός εβραϊκού μαγαζιού που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Kristallnacht («Νύχτα των Κρυστάλλων»). (Φωτογραφία)

Σπασμένη βιτρίνα ενός εβραϊκού μαγαζιού που καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της Kristallnacht («Νύχτα των Κρυστάλλων»). Βερολίνο, Γερμανία, 10 Νοεμβρίου 1938.

Πηγές:

• National Archives and Records Administration, College Park, MD

• Προβολή αρχειακού υλικού

Μετά τα πογκρόμ του Νοεμβρίου, το ναζιστικό γερμανικό κράτος εξέδωσε νέους κανονισμούς που απαγόρευαν στους Εβραίους να ασκούν τις περισσότερες οικονομικές δραστηριότητες στη χώρα. Το καθεστώς ανέθεσε κάθε εναπομείνασα εβραϊκή επιχείρηση σε έναν μη Εβραίο διαχειριστή για να επιβλέπει την άμεση καταναγκαστική πώλησή της σε μη Εβραίους. Η αμοιβή του διαχειριστή για την απαιτούμενη αυτή υπηρεσία ήταν συχνά ελάχιστα μικρότερη από την τιμή πώλησης και καταβαλλόταν από τους πρώην Εβραίους ιδιοκτήτες. Μέρος των κερδών από την πώληση πήγαινε επίσης στο Γραφείο του Τετραετούς Σχεδίου, με επικεφαλής τον Hermann Göring, το οποίο προετοίμαζε τη γερμανική οικονομία για τον πόλεμο.

Τα κεφάλαια που απαιτούνταν για την έναρξη της παραγωγής εξοπλισμών μεγάλης κλίμακας συγκεντρώθηκαν εν μέρει μέσω της δήμευσης περιουσιακών στοιχείων και τιμαλφών του εβραϊκού πληθυσμού. Οι Γερμανοί Εβραίοι που επιθυμούσαν να μεταναστεύσουν αναγκάστηκαν να χάσουν μεγάλο μέρος της περιουσίας τους. Η κυβέρνηση του Ράιχ επέβαλε έναν υπέρογκο «φόρο πτήσης» στους Εβραίους που εγκατέλειπαν τη Γερμανία.

Επιπλέον, μετά τη Νύχτα των Κρυστάλλων, ο Göring επέβαλε πρόστιμο ενός δισεκατομμυρίου μάρκων του Ράιχ (RM) στον εβραϊκό πληθυσμό της Γερμανίας. Το πρόστιμο ήταν ένας άμεσος προσωπικός φόρος σε κάθε Εβραίο φορολογούμενο που είχε περιουσιακά στοιχεία άνω των 5.000 RM. Το κράτος κατάσχεσε επίσης όλες τις ασφαλιστικές αποζημιώσεις που θα έπρεπε να είχαν καταβληθεί στους Εβραίους ιδιοκτήτες ακινήτων για τις επισκευές των ακινήτων μετά το πογκρόμ. Μετά την πληρωμή αυτών των προστίμων και των πρόσθετων φόρων, τα υπόλοιπα κεφάλαια καταβλήθηκαν σε δεσμευμένους λογαριασμούς σε γερμανικές τράπεζες. Το ναζιστικό γερμανικό κράτος επέβλεπε αυστηρά αυτούς τους λογαριασμούς. Οι ιδιοκτήτες μπορούσαν να αντλήσουν μόνο ένα σταθερό μηνιαίο ποσό, το ελάχιστο απαιτούμενο για τα έξοδα διαβίωσής τους.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου, το ναζιστικό γερμανικό κράτος κατάσχεσε τα χρήματα που είχαν απομείνει σε αυτούς τους δεσμευμένους λογαριασμούς. Τα προσωπικά αντικείμενα, η περιουσία και άλλα περιουσιακά στοιχεία των Εβραίων που απελάθηκαν στην Ανατολική Ευρώπη στο πλαίσιο της «Τελικής Λύσης» κατασχέθηκαν και συνήθως δημοπρατήθηκαν ή απλώς διανεμήθηκαν σε θύματα βομβαρδισμών που είχαν χάσει την περιουσία τους κατά τη διάρκεια των συμμαχικών βομβαρδισμών των γερμανικών πόλεων.

Επιπτώσεις

Δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία για τη συνολική αξία της περιουσίας που κατασχέθηκε από τους Εβραίους στη Γερμανία υπό το ναζιστικό καθεστώς. Αλλά είναι σαφές ότι οι Εβραίοι που μετανάστευσαν από τη Γερμανία ήταν σε θέση να πάρουν μαζί τους μόνο ένα μικρό μέρος της περιουσίας τους. Όσοι εκτοπίστηκαν κατά τη διάρκεια του πολέμου έχασαν τα πάντα, ενώ οι περισσότεροι έχασαν και τη ζωή τους.