پیمان آلمان-شوروی

پیمان آلمان-شوروی، قراردادی بود که آلمان نازی و اتحاد جماهیر شوروی در ۲۳ اوت ۱۹۳۹ امضا کردند. این پیمان توسط وزیر امور خارجه‌ی آلمان، یواخیم فون ریبنتروپ و وزیر امور خارجه شوروی ویاچسلاف مولوتف مورد مذاکره قرار گرفت. این پیمان معمولاً پیمان آلمان شوروی یا پیمان مولوتف-ریبنتروپ شناخته می‌شود، همچنین به عنوان پیمان ناز-شوروی یا پیمان هیتلر استالین و همینطور، پیمان عدم تجاوز معروف است. 

پیمان آلمان-شوروی از دو بخش تشکیل می‌شد، یک بخش عمومی و یک بخش سری. بخش عمومی: یک پیمان عدم تهاجم بود که در آن، هر یک از طرفین امضا، قول داده بود که به طرف دیگر حمله نکند. آنها همچنین عهد کردند که اگر یکی از این دو کشور امضاکننده، توسط کشور ثالث مورد حمله قرار گیرد، کشور امضاکننده‌ی دیگر، هیچ نوع کمکی به کشور ثالث نکند. علاوه بر این، آنها متعد شدند که با قدرت‌های دیگر،  در برنامه‌هایی که مستقیم یا غیرمستقیم علیه دیگری باشد مشارکت نکنند. این قرارداد عدم تهاجم، قرار بود ده سال طول بکشد و اگر طرفین امضا، حرکتی برای پایان دادن آن نکنند، به‌طور خودکار پنج سال دیگر نیز تمدید شود.

بخش سری این پیمان، پروتکلی بود که مناطق تحت نفوذ شوروی و آلمان را در اروپای شرقی مشخص می‌کرد. این پیمان، استونی، لتونی و بیسارابیا را در منطقه‌ی تحت نفوذ شوروی به رسمیت می‌شناخت. امضا کنندگان توافق کردند که لهستان را در امتداد مسیر رودخانه‌های نارف، ویتسولا و سن تقسیم کنند. 

پیمان آلمان-شوروی در عمل

با اجرای پیمان مولوتف ریبنتروپ، آلمان در ۱ سپتامبر ۱۹۳۹ بدون ترس از دخالت شوروی به لهستان حمله کرد. در ۳ سپتامبر ۱۹۳۹، بریتانیا و فرانسه که پنج ماه قبل حفاظت از مرزهای لهستان را تضمین کرده بودند، علیه آلمان اعلام جنگ کردند. درست دو هفته بعد در ۱۷ سپتامبر، اتحاد جماهیر شوروی از شرق به لهستان یورش برد. این وقایع، شروع جنگ جهانی دوم را رقم زد. 

آلمان و اتحاد جماهیر شوروی، سپس برای تحت کنترل درآوردن مناطقی که بر طبق پروتکل سری پیمان عدم تهاجم، به عنوان مناطق تحت‌نفوذشان ترسیم شده بود، اقدام کردند. آنها این پروتکل را اصلاح کردند تا لیتوانی و شهر ویلنیوس (سپس ویلنو لهستان) را به منقطه‌ی تحت نفوذ شوروی تخصیص دهند و مرزی را که در لهستان تعیین کرده بودند تنظیم کنند. در ۲۹ سپتامبر ۱۹۳۹، آنها لهستان را بین خودشان تقسیم کردند. آلمان، لهستان غربی و بیشتر قسمت‌های لهستان مرکزی را اشغال کرد و برای الحاق کردن استان‌های غربی به رایش اقدام نمود. اتحاد جماهیر شوروی، مابقی لهستان را اشغال و ضمیمه خود کرد. 

همچنین طبق این پیمان، اتحاد جماهیر شوروی، سایر قلمروهای مناطق تحت نفوذش را به خاک خود ضمیمه کرد. در ۳۰ نوامبر ۱۹۳۹، شوروی به فنلاند حمله کرد. پس از چهار ماه جنگ، آنها قلمرو فنلاند بویژه منطقه‌ی نزدیک لنینگراد (اکنون سنت پترزبورگ) را به مرز شوروی، ضمیمه کردند. در تابستان ۱۹۴۰، شوروی کشورهای بالتیک استونی، لتونی و لیتوانی را اشغال و الحاق کرد. آنها همچنین استان‌های بوکوفینای شمالی و بیسارابیا رومانی را تصرف کردند.

پایان پیمان آلمان شوروی

هیتلر پیمان عدم تهاجم آلمان- شوروی را یک مانور تاکتیکی و موقت تلقی کرد. او هرگز قصد نداشت شرایط توافق را برای ده سال حفظ کند. نقشه‌ی بلند مدت او همواره، حمله‌ی نیروهای آلمانی به اتحاد جماهیر شوروی و تأسیس Lebensraum (فضای زندگی) برای آلمان‌ها در قلمروهای تسخیر شده بود. اما قبل از این گام، هیتلر قصد داشت تا لهستان را تحت کنترل درآورد و فرانسه و بریتانیای کبیر را شکست دهد. پیمان عدم تهاجم به آلمان اجازه داد تا در این جنگ‌های میانی، بدون ترس از حمله‌ی شوروی مبارزه کند و از این طریق از جنگ در دو جبهه خودداری کند. 

در ژوئیه ۱۹۴۰، یک ماه پس از شکست فرانسه از آلمان، هیتلر دستور آماده سازی برای جنگ علیه اتحاد جماهیر شوروی را صادر کرد. دیپلمات‌های آلمان برای تصاحب جناح آلمان در جنوب شرقی اروپا دست به‌کار شدند. در نوامبر ۱۹۴۰، مجارستان، رومانی و اسلواکی به متحدین پیوستند. در طول بهار ۱۹۴۱، هیتلر طرح خود برای حمله به اتحاد جماهیر شوروی را با متحدین اروپایی خود در میان گذاشت.

در ۱۸ دسامبر ۱۹۴۰، هیتلر دستور ۲۱ (با اسم رمز "عملیات بارباروسا")، اولین دستور عملیاتی را برای حمله به اتحاد جماهیر شوروی امضا کرد. از آغاز نقشه‌ی عملیاتی، ارتش آلمان و مقامات پلیس قصد داشتند جنگی برای ریشه‌کن کردن آنچه آنها به عنوان دولت کمونیستی "یهودی-بلشویکی" اتحاد جماهیر شوروی می‌شناختند و همچنین شهروندان شوروی به ویژه یهودیان به راه بیاندازند.

در ۲۲ ژوئن ۱۹۴۱، یعنی کمتر از دو سال پس از امضای پیمان آلمان- شوروی، نیروهای آلمانی به اتحاد جماهیر شوروی حمله کردند.

نقشه ها

حمله به اتحادیه‌ی شوروی، ۱۹۴۲-۱۹۴۱. (نقشه ها)

منابع، اعتبار:

• US Holocaust Memorial Museum