I. Dünya Savaşı sırasında Almanların geri çekilmesi

Alman birliklerinin I. Dünya Savaşı’nda Batı Cephesi’ndeki Hindenburg hattına çekilmesinin ardından eski bir Alman siperindeki İngiliz birlikleri. Bu fotoğraf, Alman siperi üzerindeki bir köprüyü gösteriyor. Gommecourt, Fransa, 1917.

I. Dünya Savaşı sırasında mülteciler

Yirminci yüzyılın ilk büyük uluslararası çatışması olan I. Dünya Savaşı sırasında Paris’teki Belçikalı mülteciler. Paris, Fransa, 1914.

Adolf Hitler, I. Dünya Savaşı sırasında bir cephe hattı askeriydi.

Adolf Hitler (ön sıra, en solda), I. Dünya Savaşı’nda Batı Cephesi’nde görev yapmıştır. Savaş sırasında iki kez hizmet nişanı almış, yaralanmış ve hardal gazı saldırısında geçici olarak kör olmuştur. Savaş yaralısı statüsünü daha sonraki seçim kampanyalarında kullanmıştır.

Yahudi karşıtı boykot

Yahudi karşıtı boykot sırasında bir SA milisi, Almanların Yahudilerden alışveriş yapmamasını talep eden tabelanın asılı olduğu, Yahudilere ait bir dükkanın önünde duruyor. Berlin, Almanya, 1 Nisan 1933.

Naziler, Yahudi öğrencilerin girmesine engel oluyor

Naziler, Yahudilerin Viyana Üniversitesi'ne girmesine engel oluyor. Avusturya, 1938.

Bizim Baharımız

Yidce halk şiiri ve şarkı yazan Mordecai Gebirtig 1877'de Krakow, Polonya'da doğdu. Gebirtig Mart 1942'de Krakow gettosunda hapse atıldı. “Bizim Baharımız”ı Nisan 1942'de yazdı. Sözleri getto hayatının kasvetini ve umutsuzluğu anlatıyor.

İleri, Şahitler!

Müzisyen Erich Frost, Hitler’in otoritesine karşı dinî direnişte etkin olan dindar bir Yehova Şahidiydi. Frost, İsviçre’den Almanya’ya broşür sokarken yakalandı ve Berlin yakınlarındaki Sachsenhausen toplama kampına sürüldü. Orada, 1942 yılında bu şarkıyı besteledi. Frost, savaştan sağ kurtuldu ve 1987 yılında öldü. Bu çeviri, Yehova Şahidi Şarkı Kitabı’ndan alınmıştır. Şarkının İngilizce hâlini söyleyen Simone Arnold Liebster, 1930 yılında Fransa’nın…

Kediciğinin de Karnı Aç

Yiddiş halk şairi ve ozanı Mordecai Gebirtig, 1877’de Krakow, Polonya’da doğmuştur. Gebirtig’in şiirlerini onlar için yazdığı ve okuduğu üç kızı vardı. Kelimeleri doğaçlama melodilerle birleştiriyordu ve şarkılarının çoğu günlük notlarını andırıyordu. Gebirtig'in şiirlerinin çoğu 1920 ve 1930’lu yıllarda Doğu Avrupa’daki Yahudilerin hayatını anlatmaktadır. "Kediciğinin de Karnı Aç" adlı ninni, 1920’li yılların başlarına yazılmıştır. Sözlerinde…

Şehrimiz Yanıyor

Yidce halk şiiri ve şarkı yazan Mordecai Gebirtig 1877'de Krakow, Polonya'da doğdu. Polonya'daki kasaba Przytyk'daki pogromdan sonra 1936'da “Undzer shtetl brent!”'i yazdı. Savaş sırasında şarkı, Krakow gettosunda meşhur oldu ve gençlerin Nazilere karşı silahlanmasının esin kaynağı hâline geldi. Lehçe ve diğer dillere de çevrilen şarkı birçok getto ve kampta söylendi. Gebirtig, Haziran 1942'deki Krakow gettosundan yapılacak sürgün için esir toplanması sırasında…

Savaş neyi mümkün kılar?

Yahudilere ve hedefteki diğer gruplara yapılan zulüm, Naziler 1933 yılında iktidara geldiğinde Almanya'da hükümet tarafından benimsenmiş bir politika hâline gelmişti. Ancak 1 Eylül 1939'da Almanya'nın Polonya'yı işgalinin ardından savaş, Nazilerin daha da aşırı politikaları için gereken fırsatı ve motivasyonu sağladı. II. Dünya Savaşı'nın başlangıcının 80. yıl dönümü, bize savaşın rolü konusundaki en temel soruları düşünme fırsatını veriyor. II. Dünya…

Żegota’nın kurucu ortağı Władysław Bartoszewski’nin portresi

Władysław Bartoszewski’nin portresi, Polonya, tarihi bilinmiyor. Władysław Bartoszewski (1922–2015), Yahudilere Yardım Konseyi’nin (“Żegota” kod adıyla bilinir) kurucu ortaklarından ve üyelerinden biriydi. Żegota, işgal altındaki Almanya’daki Polonyalılar ve Yahudiler tarafından kurulan gizli bir kurtarma örgütüydü. Sürgündeki Polonya hükûmeti tarafından desteklenen Żegota, Yahudileri Nazi zulmünden ve katliamından kurtarmaya yönelik çalışmaları koordine…

Żegota üyesi Andrzej Klimowicz’in portresi

Andrzej Klimowicz’in savaş sırasında çekilmiş bir portresi, Polonya. Andrzej Klimowicz (1918–1996), Polonya’nın Alman işgali altında kaldığı süre boyunca Varşova’daki Yahudilere yardımcı olup onları kurtarmıştır. En nihayetinde Yahudileri Nazi zulmünden ve katliamından kurtarmaya yönelik çalışmaları koordine eden gizli bir örgüt olan Yahudilere Yardım Konseyi’nin (“Żegota” kod adıyla bilinir) üyesi olmuştur. Żegota adına hareket eden Klimowicz,…

Żegota üyesi Irena Sendler’in portresi

Irena Sendler’in Varşova’da bulunduğu sırada çekilen portresi, Polonya, 1939 civarı.   Irena Sendler (Sendlerowa), Yahudilere Yardım Konseyi’nin (“Żegota” kod adıyla bilinir) üyelerinden biriydi. Żegota, işgal altındaki Almanya’daki Polonyalılar ve Yahudiler tarafından kurulan gizli bir kurtarma örgütüydü. Sürgündeki Polonya hükûmeti tarafından desteklenen Żegota, Yahudileri Nazi zulmünden ve katliamından kurtarmaya yönelik çalışmaları koordine etmiştir.…

Auschwitz ana kampındaki eski gaz odası.

Auschwitz ana kampındaki toplu katliamın işlendiği gaz odasının savaş sonrası fotoğrafı. Polonya, 1947 civarı. Ağustos 1940’ın ortalarında Auschwitz toplama kampı yetkilileri, morg yanındaki bir krematoryumu faaliyete geçirdi. Bu bina, Auschwitz ana kampının sınırlarının hemen dışında bulunuyordu. Eylül 1941’de morg, aynı anda birkaç yüz kişinin öldürülebileceği toplu katliam için bir gaz odasına dönüştürüldü. Bu gaz odası, Aralık 1942’ye kadar…

Adolf Hitler Olimpiyat Oyunları'nın açılış töreninde Brandenburg Kapısı'ndan geçiyor

Adolf Hitler Olimpiyat Oyunları'nın açılış töreninde Brandenburg Kapısı'ndan geçiyor. 1 Ağustos 1936, Berlin, Almanya.

Coşkun kitleler, Viyana’ya girişinde Hitler’i selamlıyor

Coşkun kitleler, Viyana’ya girişinde Hitler’i selamlıyor. Avusturya, Mart 1938. Avusturya dahilindeki uzun bir iktisadî durgunluk döneminden, siyasi diktatörlük ve yoğun Nazi propagandasından sonra Alman ordusu, 12 Mart 1938’de ülkeye girdi. Nüfusun büyük bir bölümünün hararetli desteğini aldı. Ertesi gün Avusturya Almanya’ya ilhak edildi.

Alman dışişleri bakanı Joachim von Ribbentrop (solda), Sovyet lideri Joseph Stalin (ortada) ve Sovyet Dışişleri Bakanı Viacheslav Molotov (sağda), Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktı’nı imzalarken

Alman-Sovyet Paktı iki bölümden oluşuyordu. Birincisi, 19 Ağustos 1939’da Almanya’nın Sovyet hammaddeleri karşılığında işlenmiş ürünleri takas etmesi koşuluyla imzalanan ekonomik anlaşmaydı. Nazi Almanyası ile Sovyetler Birliği, 23 Ağustos 1939’da birbirlerine saldırmamayı taahhüt ettikleri on yıllık bir saldırmazlık paktı da imzaladı.

Hastaların Hadamar Ötenazi Merkezi’ne taşınmasında otobüsler kullanıldı

Hastaların Hadamar Ötenazi Merkezi’ne taşınmasında otobüsler kullanıldı. Pencereler, insanların içerdekileri görmelerini engellemek için boyanmıştı. Almanya, Mayıs–Eylül 1941.

Alman ordusu ve bombardıman uçakları Norveç’e savaş sırasında emprovize edilmiş bir uçuş meydanında, 3 Mayıs 1940

Alman ordusu ve bombardıman uçakları Norveç’e savaş sırasında emprovize edilmiş bir uçuş meydanında, 3 Mayıs 1940.  8–9 Nisan 1940’ta Almanya Norveç’i işgal etti ve Norveç 10 Haziran’da Almanya’ya teslim oldu. “Aşağı Ülkeler” ile Fransa’ya karşı açılan savaş altı haftadan kısa sürdü. 10 Mayıs 1940’ta Almanya batıda saldırdı. Belçika ve Hollanda Mayıs ayında teslim oldu. Paris 14 Haziran 1940’ta Almanya’ya boyun eğdi.

Reichstag binasının kubbesi

Hitler, Devlet Başkanı Hindenburg’u kasıtlı çıkarılan bu yangınla olağanüstü hâl ilan etmeye ikna etti. Hükümet, bu yangını çarpıtılmış bir şekilde komünist çabaların devleti ortadan kaldırma girişimi olarak sundu. Hitler ve yandaşları, Reichstag yangınını Devlet Başkanı Paul von Hindenburg’un bir olağanüstü hâl kararnamesi olan 28 Şubat Halkını ve Devletini Koruma Karanamesi’nin kabul edilmesi için kullandı.

SS birlikleri, bir grup Polonyalıyı idam edilmeleri için bir ormana götürürken

SS birlikleri, bir grup Polonyalıyı idam edilmeleri için Witaniow yakınlarındaki ormana götürürken. Witaniow, Polonya, Ekim–Kasım 1939.

Holokost: Öğrencilere Yönelik Bir Eğitim Sitesi

Müze, Holokost’u araştırırken gözönüne almak isteyebileceğiniz bazı konuları belirlemiştir.

Holokost Zaman Çizelgesi

Pınar Dost, USHMM’in Zaman Çizelgesi Aktivitesi’ne dayanarak hazırladığı bu kaynağı, Türkiye’deki eğitmenler için geliştirmiştir. 2017 yılında hazırlanan bu kaynak Türkçe’dir ve Türkiye'ye özel tarihsel bir bölüm içermektedir. USHMM’in Holokost Zaman Çizelgesi Aktivitesi’ne (2019’da güncellenen İngilizce versiyonu) buradan ulaşabilirsiniz. Amerika Holokost Anma Müzesi (United States Holocaust Memorial Museum - USHMM) tarafından hazırlanan bu ders, tarafımca…

Savaş Öncesi Almanya’sında Yahudiler

Nazi Kamp Sistemi

Nazi Yönetimi

Kurtarma ve Direniş

“Nihaî Çözüm”

Holokost

Nazi Döneminin Kurbanları

Kurtarma ve Direniş

Nazi Dönemine Ait Yahudi Karşıtı Propaganda Posteri

Siyasi karikatürler çizen Seppla (Josef Plank) tarafından çizilen bir Nazi propaganda karikatürü. Almanya, tarih bilinmiyor [muhtemelen II. Dünya Savaşı sırasında]. 1920’lerden itibaren Nazi propagandacıları, Yahudilerin dünyayı ele geçirmek için topluca bir komplo teorisinin parçası olduğu şeklindeki Yahudi karşıtı efsaneyi yaymıştır. Bu yanlış düşünce, “uluslararası Yahudi cemaati”nin farklı kişi ve grupları kullanarak dünyayı ele geçirmeyi planladığını…