Ο Emanuel Ringelblum και η δημιουργία του αρχείου Oneg Shabbat
Σημαντικά γεγονότα
-
1
Ο Emanuel Ringelblum (1900-1944) ήταν ιστορικός, πολιτικός ακτιβιστής και κοινωνικός λειτουργός με έδρα τη Βαρσοβία, με εξέχουσα συμβολή στις εβραϊκές προσπάθειες αυτοβοήθειας.
-
2
Στο γκέτο της Βαρσοβίας, ίδρυσε μια μυστική οργάνωση που είχε ως στόχο την ακριβή καταγραφή των γεγονότων που συνέβαιναν στην κατεχόμενη από τους Γερμανούς Πολωνία, κατά τη διάρκεια της ύπαρξης του γκέτο. Το αρχείο αυτό έγινε γνωστό ως «Oneg Shabbat» («Γιορτή του Σαμπάτ», γνωστό και ως Αρχείο Ringelblum).
-
3
Διασώθηκε μερικώς μετά τον πόλεμο και παραμένει μια ανεκτίμητη πηγή πληροφοριών για τη ζωή στο γκέτο και τη γερμανική πολιτική ως προς τους Εβραίους της Πολωνίας.
Ο Emanuel Ringelblum πριν από τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο
O Ringelblum γεννήθηκε στην πόλη Buczacz στις 21 Νοεμβρίου, 1900. Τον καιρό της γέννησής του, η πόλη Buczacz ανήκε στην Αυστροουγγρική Αυτοκρατορία (κατά τη διάρκεια του μεσοπολέμου ήταν μέρος της Πολωνίας, σήμερα, η πόλη Buchach ανήκει στην Ουκρανία).
Έλαβε το διδακτορικό του στην ιστορία από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας το 1927. Στη Βαρσοβία γνώρισε τη σύζυγό του, Yehudis Herman. Το 1930 απέκτησαν έναν γιο με το όνομα Uri.
Από νεαρή ηλικία, ο Emanuel Ringelblum ανήκε στο σοσιαλιστικό-σιωνιστικό πολιτικό κόμμα, Po'alei Zion, και ανέλαβε ενεργό ρόλο στην εβραϊκή δημόσια ζωή, εργαζόμενος ως καθηγητής γυμνασίου και ως υπάλληλος της Αμερικανικής Εβραϊκής Κοινής Επιτροπής Διανομής (JDC) στην Πολωνία.
Ο Ringelblum άρχισε επίσης να αποκτά φήμη ως επιφανής ιστορικός της πολωνοεβραϊκής ζωής. Δημιούργησε μια ιστορική εταιρεία με μια ομάδα άλλων Πολωνών Εβραίων ιστορικών. Έγινε ένας από τους κορυφαίους μελετητές της ομάδας και υπεύθυνος των εκδόσεων της ομάδας. Μέχρι το 1939, είχε δημοσιεύσει 126 δικά του επιστημονικά άρθρα. Αυτή η επιστημονική παραγωγικότητα προμήνυε το παραγωγικό του έργο στο γκέτο της Βαρσοβίας.
Τον Νοέμβριο του 1938, στο πλαίσιο της εργασίας του για το JDC, ο Ringelblum ταξίδεψε στην πολωνική συνοριακή πόλη Zbaszyn. Εκεί, 6.000 Εβραίοι πρόσφυγες από τη Γερμανία, πεινασμένοι και μέσα στο κρύο, είχαν εγκλωβιστεί στα σύνορα, αφού τους είχε απαγορευτεί η είσοδος στην Πολωνία, μετά την απέλασή τους από τη Γερμανία. Ο Ringelblum πέρασε πέντε εβδομάδες στο Zbaszyn. Οργάνωσε τη βοήθεια στους πρόσφυγες που είχαν παγιδευτεί στα σύνορα, δημιουργώντας ένα γραφείο πρόνοιας, ένα νομικό τμήμα και ένα τμήμα μετανάστευσης. Οργάνωσε επίσης πολιτιστικές δραστηριότητες.
Οι εμπειρίες του Emanuel Ringelblum στο Zbaszyn τον επηρέασαν βαθιά και τον προετοίμασαν για το έργο του στη Βαρσοβία κατά τη διάρκεια του πολέμου.
Το ξέσπασμα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και η δημιουργία του Αρχείου
Κατά την εισβολή των Γερμανών στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου του 1939, ο Ringelblum είχε μόλις επιστρέψει στη Βαρσοβία από την Ελβετία, όπου ήταν εκπρόσωπος του Po'alei Zion στο 21ο Σιωνιστικό Συνέδριο στη Γενεύη. Αν και πολλοί σημαντικοί Εβραίοι ηγέτες εγκατέλειψαν την πολωνική πρωτεύουσα, ο Ringelblum αρνήθηκε να φύγει. Κατά τη διάρκεια της πολιορκίας της Βαρσοβίας, συμμετείχε σε σκοπιές πολιτικής άμυνας κάτω από σφοδρά πυρά και βοήθησε όσους τραυματίστηκαν από αεροπορικές επιδρομές. Συνέχισε το έργο του για το JDC, βοηθώντας στην οργάνωση της έκτακτης βοήθειας και της βοήθειας προς τους πρόσφυγες.
Κατά τη διάρκεια του πολέμου, οι δύο μεγάλες προπολεμικές ενασχολήσεις του Ringelblum, η ιστορία και η κοινωνική πρόνοια, συναντήθηκαν. Έγινε σημαντικός ηγέτης της εβραϊκής οργάνωσης αλληλοβοήθειας στη Βαρσοβία, της Aleynhilf («Αυτοβοήθεια»). Βοήθησε στον συντονισμό της βοήθειας προς τους πρόσφυγες και στα συσσίτια. Βοήθησε επίσης στην οργάνωση ενός εκτεταμένου δικτύου Επιτροπών Σπιτιών και προσπάθησε να τις μετατρέψει στην κοινωνική βάση της Aleynhilf.
Ο Ringelblum βοήθησε στην ίδρυση μιας ομάδας για την προώθηση του πολιτισμού των Γίντις (Yidishe Kultur Organizatsye-YIKOR) στο γκέτο. Η σημαντικότερη πρωτοβουλία του, ωστόσο, ήταν η δημιουργία του μυστικού αρχείου Oneg Shabbat, του μυστικού αρχείου του γκέτο της Βαρσοβίας. Ο όρος «Oneg Shabbat», που σημαίνει την παραδοσιακή συγκέντρωση των μελών της κοινότητας το Σάββατο, δόθηκε στο μυστικό αρχείο επειδή οι διοργανωτές του πραγματοποιούσαν τις τακτικές, μυστικές συναντήσεις τους το Σάββατο. Ξεκίνησε ως προσωπικό αρχείο του Ringelblum τον Οκτώβριο του 1939 και εξελίχθηκε σε μια οργανωμένη μυστική επιχείρηση με αρκετές δεκάδες συνεργάτες μετά τη σφράγιση του γκέτο τον Νοέμβριο του 1940.
Η μοίρα του Ringelblum και του Αρχείου
Ο Ringelblum και η οικογένειά του δραπέτευσαν από το γκέτο της Βαρσοβίας τον Μάρτιο του 1943. Κρύφτηκαν στο μη εβραϊκό τμήμα της Βαρσοβίας. Θα επέστρεφε στο γκέτο κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του γκέτο της Βαρσοβίας. Ο Ringelblum συνελήφθη και απελάθηκε στο στρατόπεδο Τραβνίκι. Αφού δραπέτευσε με τη βοήθεια ενός Πολωνού και μιας Εβραίας, επέστρεψε στην οικογένειά του που κρυβόταν. Η κρυψώνα τους ανακαλύφθηκε τον Μάρτιο του 1944. Η οικογένεια και οι άλλοι Εβραίοι, μαζί με τους οποίους κρυβόταν, μεταφέρθηκαν στα ερείπια του γκέτο της Βαρσοβίας και θανατώθηκαν εκεί.
Δυστυχώς, μόνο τα δύο πρώτα μέρη του αρχείου βρέθηκαν μετά τον πόλεμο. Διατηρούνται στο Εβραϊκό Ιστορικό Ινστιτούτο της Βαρσοβίας και αποτελούν μια από τις σημαντικότερες συλλογές τεκμηρίωσης για την τύχη των Πολωνών Εβραίων στο Ολοκαύτωμα.