Η εισβολή στην Πολωνία, Φθινόπωρο 1939
Τα γερμανικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία την 1η Σεπτεμβρίου 1939, πυροδοτώντας τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως απάντηση στη γερμανική επίθεση, η Μεγάλη Βρετανία και η Γαλλία κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία.
Σημαντικά γεγονότα
-
1
Η ναζιστική Γερμανία διέθετε συντριπτική στρατιωτική υπεροχή έναντι της Πολωνίας. Η επίθεση στην Πολωνία κατέδειξε την ικανότητα της Γερμανίας να συνδυάζει τις αεροπορικές δυνάμεις και τα τεθωρακισμένα σε ένα νέο είδος πολέμου κινήσεων.
-
2
Στις 17 Σεπτεμβρίου 1939 η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην ανατολική Πολωνία, σφραγίζοντας τη μοίρα της Πολωνίας. Η τελευταία επιχειρησιακή πολωνική μονάδα παραδόθηκε στις 6 Οκτωβρίου.
-
3
Μετά την ήττα της Πολωνίας στις αρχές Οκτωβρίου 1939, η ναζιστική Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση διαίρεσαν τη χώρα σύμφωνα με ένα μυστικό πρωτόκολλο του γερμανοσοβιετικού συμφώνου μη επίθεσης.
Το Σύμφωνο μη επίθεσης του Χίτλερ με την Πολωνία
Μια από τις πρώτες σημαντικές πρωτοβουλίες του Αδόλφου Χίτλερ στην εξωτερική πολιτική μετά την άνοδό του στην εξουσία το 1933 ήταν η υπογραφή ενός συμφώνου μη επίθεσης με την Πολωνία τον Ιανουάριο του 1934. Η κίνηση αυτή δεν ήταν δημοφιλής σε πολλούς Γερμανούς που υποστήριζαν τον Χίτλερ, αλλά δυσανασχετούσαν με το γεγονός ότι η Πολωνία είχε λάβει τις πρώην γερμανικές επαρχίες της Δυτικής Πρωσίας, του Πόζναν και της Άνω Σιλεσίας μετά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στο πλαίσιο της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Ωστόσο, ο Χίτλερ επιδίωξε το σύμφωνο μη επίθεσης προκειμένου να εξουδετερώσει το ενδεχόμενο μιας γαλλο-πολωνικής στρατιωτικής συμμαχίας κατά της Γερμανίας προτού η Γερμανία να έχει την ευκαιρία να επανεξοπλιστεί στον απόηχο του Μεγάλου Πολέμου.
Κλίμα κατευνασμού στην Ευρώπη
Στα μέσα και τα τέλη της δεκαετίας του 1930 η Γαλλία και κυρίως η Μεγάλη Βρετανία ακολούθησαν μια εξωτερική πολιτική κατευνασμού. Στην πραγματικότητα, η πολιτική κατευνασμού συνδέθηκε στενά με τον Βρετανό πρωθυπουργό Νέβιλ Τσάμπερλεν. Στόχος αυτής της πολιτικής ήταν η διατήρηση της ειρήνης στην Ευρώπη με περιορισμένες παραχωρήσεις στις γερμανικές απαιτήσεις. Στη Βρετανία, η κοινή γνώμη έτεινε να τάσσεται υπέρ μιας κάποιας αναθεώρησης των εδαφικών και στρατιωτικών διατάξεων της συνθήκης των Βερσαλλιών. Επιπλέον, ούτε η Βρετανία ούτε η Γαλλία αισθάνονταν στρατιωτικά προετοιμασμένες να διεξάγουν πόλεμο εναντίον της ναζιστικής Γερμανίας.
Η Βρετανία και η Γαλλία ουσιαστικά συναίνεσαν καθώς η ναζιστική Γερμανία
- ανακάλεσε τους περιορισμούς της συνθήκης των Βερσαλλιών για τον στρατό της (1935)
- επαναστρατιωτικοποίησε τη Ρηνανία (1936)
- και προσάρτησε την Αυστρία (Μάρτιος 1938).
Σε απάντηση στην απειλή του Χίτλερ να κηρύξει πόλεμο κατά της Τσεχοσλοβακίας, οι Βρετανοί και Γάλλοι ηγέτες υπέγραψαν τη Συμφωνία του Μονάχου τον Σεπτέμβριο του 1938. Η συμφωνία αυτή παραχώρησε στη Γερμανία τη συνοριακή περιοχή της Τσεχίας, γνωστή ως Σουδητία, με αντάλλαγμα την υπόσχεση του Χίτλερ να επιλύσει ειρηνικά όλες τις μελλοντικές συγκρούσεις.
Παρά την υπόσχεση του Χίτλερ στο Μόναχο και τις αγγλογαλλικές εγγυήσεις για την υπεράσπιση της Τσεχοσλοβακίας, οι Γερμανοί διέλυσαν το τσεχοσλοβακικό κράτος τον Μάρτιο του 1939. Η Βρετανία και η Γαλλία αντέδρασαν εγγυόμενες την ακεραιότητα του πολωνικού κράτους. Αυτό δεν αποθάρρυνε τον Χίτλερ, ο οποίος ήταν αποφασισμένος να μην αποτραπεί από το να διεξάγει πόλεμο ούτε με απειλές ούτε με παραχωρήσεις. Στις 28 Απριλίου 1939 ανακοίνωσε την απόσυρση της Γερμανίας από το σύμφωνο μη επίθεσης που είχε υπογράψει με την Πολωνία περισσότερο από μία πενταετία νωρίτερα. Ο Χίτλερ συνέχισε να διαπραγματεύεται ένα σύμφωνο μη επίθεσης με τη Σοβιετική Ένωση τον Αύγουστο του 1939. Το γερμανοσοβιετικό σύμφωνο, το οποίο προέβλεπε μυστικά τη διχοτόμηση της Πολωνίας μεταξύ των δύο δυνάμεων, επέτρεψε στη Γερμανία να επιτεθεί στην Πολωνία, χ ωρίς τον φόβο της σοβιετικής επέμβασης.
Εισβολή και διχοτόμηση της Πολωνίας
Την 1η Σεπτεμβρίου 1939 η Γερμανία εισέβαλε στην Πολωνία. Για να δικαιολογήσουν την ενέργεια αυτή, οι ναζιστές προπαγανδιστές κατηγόρησαν την Πολωνία ότι καταδίωκε τα άτομα γερμανικής καταγωγής που ζούσαν στην Πολωνία. Ισχυρίστηκαν επίσης ψευδώς ότι η Πολωνία σχεδίαζε, μαζί με τους συμμάχους της, τη Μεγάλη Βρετανία και τη Γαλλία, να περικυκλώσει και να διαμελίσει τη Γερμανία. Τα SS, σε συνεννόηση με τον γερμανικό στρατό, σκηνοθέτησαν μια ψεύτικη επίθεση σε έναν γερμανικό ραδιοφωνικό σταθμό. Οι Γερμανοί κατηγόρησαν ψευδώς τους Πολωνούς για την επίθεση αυτή. Στη συνέχεια, ο Χίτλερ χρησιμοποίησε την ενέργεια αυτή για να ξεκινήσει μια εκστρατεία «αντιποίνων» εναντίον της Πολωνίας.
Η Γερμανία εξαπέλυσε την αιφνιδιαστική επίθεση τα ξημερώματα της 1ης Σεπτεμβρίου 1939, με μια εμπροσθοφυλακή αποτελούμενη από περισσότερα από 2.000 τεθωρακισμένα που υποστηρίζονταν από σχεδόν 900 βομβαρδιστικά και πάνω από 400 μαχητικά αεροπλάνα. Συνολικά, η Γερμανία ανέπτυξε 60 μεραρχίες και σχεδόν 1,5 εκατομμύριο άνδρες στην εισβολή. Από την Ανατολική Πρωσία και τη Γερμανία στα βόρεια και τη Σιλεσία και τη Σλοβακία στα νότια, οι γερμανικές μονάδες διέσπασαν γρήγορα τις πολωνικές γραμμές κατά μήκος των συνόρων και προέλασαν προς τη Βαρσοβία εκτελώντας μια μαζική επίθεση περικύκλωσης.
Η Πολωνία άργησε να κινητοποιηθεί και πολιτικές σκοπιμότητες εξανάγκασαν τον στρατό της σε δυσμενή ανάπτυξη. Ο πολωνικός στρατός στερούνταν επίσης σύγχρονων όπλων και εξοπλισμού, διέθετε λίγες τεθωρακισμένες και μηχανοκίνητες μονάδες και μπορούσε να επιστρατεύσει λίγα περισσότερα από 300 αεροπλάνα, τα περισσότερα από τα οποία η Luftwaffe (γερμανική πολεμική αεροπορία) κατέστρεψε τις πρώτες ημέρες της εισβολής. Παρά το γεγονός ότι πολέμησε επίμονα και προκάλεσε σοβαρές απώλειες στους Γερμανούς, ο πολωνικός στρατός ηττήθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες. Ο κόσμος υιοθέτησε έναν νέο όρο για να περιγράψει την επιτυχημένη πολεμική τακτική της Γερμανίας: Blitzkrieg ή «πόλεμος-αστραπή». Η τακτική αυτή περιελάμβανε την εξαπόλυση μιας αιφνιδιαστικής επίθεσης με μαζικές, συγκεντρωμένες δυνάμεις ταχέως κινούμενων τεθωρακισμένων μονάδων που υποστηρίζονταν από συντριπτική αεροπορική ισχύ.
Η Βρετανία και η Γαλλία έμειναν πιστές στην εγγύηση των συνόρων της Πολωνίας και κήρυξαν τον πόλεμο στη Γερμανία στις 3 Σεπτεμβρίου 1939. Ωστόσο, η Πολωνία βρέθηκε να πολεμά σε έναν πόλεμο με δύο μέτωπα, όταν η Σοβιετική Ένωση εισέβαλε στην Πολωνία από τα ανατολικά στις 17 Σεπτεμβρίου. Η πολωνική κυβέρνηση εγκατέλειψε τη χώρα την ίδια ημέρα.
Έπειτα από συνεχόμενους σφοδρούς βομβαρδισμούς, η Βαρσοβία παραδόθηκε στους Γερμανούς στις 27 Σεπτεμβρίου 1939.
Σύμφωνα με το μυστικό πρωτόκολλο του συμφώνου μη επίθεσης, η Γερμανία και η Σοβιετική Ένωση διχοτόμησαν την Πολωνία στις 29 Σεπτεμβρίου 1939. Η διαχωριστική γραμμή ήταν κατά μήκος του ποταμού Μπουκ.
Η τελευταία αντίσταση των πολωνικών μονάδων έληξε στις 6 Οκτωβρίου.
Η γερμανική κατοχή της Πολωνίας
Τον Οκτώβριο του 1939 η Γερμανία προσάρτησε άμεσα πρώην πολωνικά εδάφη κατά μήκος των ανατολικών συνόρων της Γερμανίας: τη Δυτική Πρωσία, το Πόζναν, την Άνω Σιλεσία και την πρώην Ελεύθερη Πόλη του Ντάντσιχ. Το υπόλοιπο της γερμανοκρατούμενης Πολωνίας -συμπεριλαμβανομένων των πόλεων Βαρσοβία, Κρακοβία, Ράντομ και Λούμπλιν- οργανώθηκε ως η λεγόμενη Generalgouvernement (Γενική Κυβέρνηση)- υπό έναν γενικό κυβερνήτη, τον δικηγόρο του Ναζιστικού Κόμματος Χανς Φρανκ.
Η ναζιστική Γερμανία κατέλαβε την υπόλοιπη Πολωνία, όταν εισέβαλε στη Σοβιετική Ένωση τον Ιούνιο του 1941. Η Πολωνία παρέμεινε υπό γερμανική κατοχή μέχρι τα τέλη Ιανουαρίου του 1945.