Η άνοδος του Χίτλερ στην εξουσία

Στις 30 Ιανουαρίου 1933, ο πρόεδρος της Γερμανίας, Πάουλ φον Χίντενμπουργκ, διόρισε τον Χίτλερ καγκελάριο της Γερμανίας. Ο Χίτλερ ήταν ο αρχηγός του Ναζιστικού Κόμματος. Το πλήρες όνομα του Ναζιστικού Κόμματος ήταν Εθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα. Τα μέλη του συχνά αποκαλούνταν Ναζί. Οι Ναζί ήταν ακροδεξιοί, αντισημίτες, αντικομμουνιστές και αντιδημοκρατικοί.

Υπάρχουν κάποιες παρανοήσεις αναφορικά με το πώς ανέβηκε ο Χίτλερ στην εξουσία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι:

• Ο Χίτλερ δεν κατέλαβε την εξουσία με πραξικόπημα
• και ο Χίτλερ δεν εκλέχθηκε απευθείας στην εξουσία.

Ο Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα πήραν την εξουσία μέσω των νόμιμων πολιτικών διαδικασιών της Γερμανίας.

Ο Χίτλερ διορίστηκε καγκελάριος το 1933, επειδή, εκείνη την περίοδο, το Ναζιστικό Κόμμα ήταν δημοφιλές στη Γερμανία. Ωστόσο, το Ναζιστικό Κόμμα δεν ήταν πάντα τόσο δημοφιλές. Στην πραγματικότητα, στις αρχές της δεκαετίας του 1920, όταν το ναζιστικό κίνημα πρωτοξεκίνησε, ήταν μικρό, αναποτελεσματικό και περιθωριοποιημένο. 

Πώς ήταν η Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 1920;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920 στη Γερμανία επικρατούσε κοινωνική, οικονομική και πολιτική αναταραχή. Αυτή η αναταραχή ήταν το άμεσο αποτέλεσμα του Α´ Παγκοσμίου Πολέμου (1914–1918). Η Γερμανία είχε χάσει τον πόλεμο. Κατά συνέπεια, η Γερμανική Αυτοκρατορία οδηγήθηκε σε κατάρρευση. Αντικαταστάθηκε από ένα νέο δημοκρατικό πολίτευμα. Αυτή η νέα γερμανική κυβέρνηση ονομαζόταν Δημοκρατία της Βαϊμάρης. Τον Ιούνιο του 1919, οι Γερμανοί ηγέτες της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης υποχρεώθηκαν να υπογράψουν τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Αυτή η συνθήκη τιμωρούσε τη Γερμανία επειδή είχε ξεκινήσει τον Α´Παγκόσμιο Πόλεμο.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1920, η Δημοκρατία της Βαϊμάρης (1918–1933) αντιμετώπισε πολιτικά και οικονομικά προβλήματα. Η λαίλαπα του πολέμου είχε ως αποτέλεσμα την οικονομική κρίση. Τα πολεμικά χρέη της Γερμανίας οδήγησαν σε υπερπληθωρισμό και υποτίμηση του νομίσματός της.

Υπήρξαν επίσης πολιτικά κινήματα που αποπειράθηκαν να ανατρέψουν τη νέα κυβέρνηση. Αυτά προέρχονταν τόσο από το ακροδεξιό, όσο και από το ακροαριστερό πολιτικό φάσμα της χώρας.

Τα μέλη τους αντιδρούσαν στη μεταπολεμική δυσαρέσκεια που επικρατούσε στη Γερμανία μετά τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αλλά παράλληλα ενθάρρυναν και καλλιεργούσαν κλίμα δυσαρέσκειας και, μερικές φορές, ακόμα και βία. Μια ομάδα που προκαλούσε ιδιαίτερη ανησυχία ήταν το Κομμουνιστικό Κόμμα της Γερμανίας. Μια λιγότερο γνωστή, νέα πολιτική ομάδα ήταν το Ναζιστικό Κόμμα.

Πώς ήταν το Ναζιστικό Κόμμα τη δεκαετία του 1920;

Το Ναζιστικό Κόμμα ήταν ένα από τα πολλά ακραία πολιτικά κινήματα που δραστηριοποιούνταν στη Γερμανία στις αρχές της δεκαετίας του 1920. Το Ναζιστικό Κόμμα είχε την έδρα του στην πόλη του Μονάχου. Όμως, το κίνημα τράβηξε την προσοχή ολόκληρης της Γερμανίας τον Νοέμβριο του 1923. Εκείνον τον μήνα, οι Ναζί, με επικεφαλής τον Αδόλφο Χίτλερ, αποπειράθηκαν να καταλάβουν την εξουσία δια της βίας. Αυτό το αποτυχημένο πραξικόπημα είναι γνωστό ως το Πραξικόπημα της Μπυραρίας (Beer Hall Putsch).

Ο Χίτλερ και οι Ναζί άλλαξαν τακτική μετά την αποτυχία τους να ανατρέψουν την κυβέρνηση δια της βίας. Στις αρχές του δεύτερου μισού της δεκαετίας του 1920 εστίασαν τις προσπάθειές τους στο να νικήσουν στις εκλογές. Αλλά το Ναζιστικό Κόμμα δεν κατάφερε να προσελκύσει αμέσως ψηφοφόρους. Στις εκλογές του γερμανικού κοινοβουλίου του 1928, το Ναζιστικό Κόμμα κατάφερε να συγκεντρώσει λιγότερο από το 3 τοις εκατό των εθνικών ψήφων.

Από το 1930, ωστόσο, το Ναζιστικό Κόμμα άρχισε σταδιακά να συγκεντρώνει περισσότερες ψήφους. Η επιτυχία του ήταν, σε μεγάλο βαθμό, αποτέλεσμα της οικονομικής και πολιτικής κρίσης που μάστιζε τη Γερμανία.

Πώς ήταν η οικονομική και πολιτική κατάσταση της Γερμανίας στις αρχές της δεκαετίας του 1930;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, η Γερμανία βρισκόταν σε οικονομική και πολιτική κρίση.

Το φθινόπωρο του 1929 επήλθε μια παγκόσμια οικονομική κρίση που έγινε γνωστή ως η Μεγάλη Ύφεση. Εκατομμύρια Γερμανοί έχασαν τις δουλειές τους. Στη Γερμανία των αρχών της δεκαετίας του 1930, η ανεργία, η πείνα, η φτώχεια και η έλλειψη στέγης αποτέλεσαν σοβαρά προβλήματα.

Η γερμανική κυβέρνηση απέτυχε στο να επιλύσει τα προβλήματα που προκάλεσε η Μεγάλη Ύφεση. Η Γερμανία ήταν διχασμένη πολιτικά. Αυτό έκανε την ψήφιση νέων νόμων σχεδόν αδύνατη, λόγω της ασυμφωνίας των απόψεων εντός του γερμανικού κοινοβουλίου. Πολλοί ήταν οι Γερμανοί που έχασαν την εμπιστοσύνη τους στις ικανότητες διακυβέρνησης των πολιτικών αρχηγών τους.

Ακραίες πολιτικές ομάδες, όπως το Ναζιστικό Κόμμα και το Κομμουνιστικό Κόμμα, άρχισαν να κερδίζουν έδαφος. Εκμεταλλεύτηκαν το οικονομικό και πολιτικό χάος. Χρησιμοποίησαν την προπαγάνδα για να προσελκύσουν τους Γερμανούς που είχαν πλέον αγανακτήσει από το πολιτικό αδιέξοδο.

Πώς κατάφεραν ο Αδόλφος Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα να προσελκύσουν ψηφοφόρους στις αρχές του 1930;

Η Γερμανία διεξήγαγε κοινοβουλευτικές εκλογές τον Σεπτέμβριο του 1930. Αυτό συνέβη σχεδόν έναν χρόνο μετά τον ερχομό της Μεγάλης Ύφεσης. Οι Ναζί συγκέντρωσαν το 18 τοις εκατό των ψήφων. Αυτό σόκαρε ορισμένους Γερμανούς, ειδικά εκείνους που αναγνώριζαν ότι οι Ναζί ήταν ένα εξτρεμιστικό και ακραίο πολιτικό κίνημα.

Ο Αδόλφος Χίτλερ και οι Ναζί κέρδιζαν οπαδούς μέσω των υποσχέσεών τους για τη δημιουργία μιας ισχυρής Γερμανίας. Οι Ναζί υπόσχονταν ότι:

• θα αναστύλωναν την οικονομία και θα έδιναν ξανά δουλειές στον λαό,
• θα αποκαθιστούσαν τη Γερμανία ως μια μεγάλη ευρωπαϊκή, ή ακόμα και παγκόσμια, δύναμη,
• θα ανακτούσαν τις περιοχές που η Γερμανία είχε χάσει στον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο,
• θα δημιουργούσαν μια ισχυρή απολυταρχική γερμανική κυβέρνηση
• και θα ένωναν όλους τους Γερμανούς σε φυλετικό και εθνοτικό επίπεδο.

Οι Ναζί εκμεταλλεύτηκαν τις ελπίδες, τους φόβους και τις προκαταλήψεις του λαού. Επίσης προσέφεραν αποδιοπομπαίους τράγους. Ισχυρίζονταν ψευδώς ότι τα προβλήματα της Γερμανίας οφείλονταν στους Εβραίους και στους Κομμουνιστές. Αυτός ο ισχυρισμός αποτελούσε μέρος της αντισημιτικής και ρατσιστικής ιδεολογίας των Ναζί.

Πώς κατάφερε ο Αδόλφος Χίτλερ να ανέβει στην εξουσία το 1933;

Στις αρχές της δεκαετίας του 1930, οι Ναζί συνέχιζαν να κερδίζουν ψηφοφόρους. Στις κοινοβουλευτικές εκλογές του Ιουλίου του 1932, οι Ναζί κέρδισαν το 37 τοις εκατό των ψήφων. Είχαν λάβει περισσότερες ψήφους από οποιοδήποτε άλλο κόμμα. Τον Νοέμβριο του 1932 το μερίδιο ψήφων που συγκέντρωναν οι Ναζί έπεσε στο 33 τοις εκατό. Ωστόσο, αυτό το ποσοστό ψήφων παρέμενε το υψηλότερο συγκριτικά με οποιοδήποτε άλλο κόμμα.

Οι εκλογικές επιτυχίες του Ναζιστικού Κόμματος καθιστούσαν δύσκολη τη διακυβέρνηση της Γερμανίας χωρίς τη δική του υποστήριξη. Ο Χίτλερ και οι Ναζί αρνούνταν να συνεργαστούν με τα υπόλοιπα πολιτικά κόμματα. Οι Χίτλερ απαίτησε να διοριστεί καγκελάριος. Αρχικά, ο Πρόεδρος της Γερμανίας, Πάουλ φον Χίντενμπουργκ, αντιστάθηκε σε αυτήν του την απαίτηση. Αργότερα, ωστόσο, υποχώρησε και στις 30 Ιανουαρίου 1933 διόρισε τον Χίτλερ ως Καγκελάριο της Γερμανίας.

Ο διορισμός του Χίτλερ σε αυτό το αξίωμα από τον Χίντενμπουργκ ήταν το αποτέλεσμα μιας πολιτικής συμφωνίας. Ορισμένοι συντηρητικοί πολιτικοί έπεισαν τον πρόεδρο Χίντενμπουργκ να προχωρήσει στον συγκεκριμένο διορισμό. Ήθελαν να εκμεταλλευτούν τη δημοτικότητα του Ναζιστικού Κόμματος για τους δικούς τους σκοπούς. Πίστευαν λανθασμένα ότι μπορούσαν να ελέγξουν τον Χίτλερ.

Ο Χίτλερ δεν έγινε δικτάτορας αμέσως μόλις ανέλαβε την εξουσία τον Ιανουάριο του 1933. Όταν έγινε καγκελάριος, το δημοκρατικό σύνταγμα της Γερμανίας βρισκόταν ακόμα σε ισχύ. Ο Χίτλερ, ωστόσο, μεταμόρφωσε τη Γερμανία μέσω της χειραγώγησης του πολιτικού συστήματος. Ο Χίτλερ και άλλοι ηγέτες των Ναζί χρησιμοποίησαν τους υπάρχοντες νόμους για να καταστρέψουν τη γερμανική δημοκρατία και να δημιουργήσουν μια δικτατορία.

Τον Αύγουστο του 1934 πέθανε ο πρόεδρος Χίντενμπουργκ. Ο Χίτλερ αυτοανακηρύχθηκε Φύρερ (αρχηγός) της Γερμανίας. Από εκείνο το σημείο και έπειτα, ο Χίτλερ ήταν ο δικτάτορας της Γερμανίας.

Σημαντικές ημερομηνίες

28 Ιουνίου 1919
Συνθήκη των Βερσαλλιών
Τον Νοέμβριο του 1918 η Γερμανία χάνει τον Ά Παγκόσμιο Πόλεμο. Οι Γερμανοί σοκάρονται και τρομοκρατούνται από αυτό το γεγονός. Πολλοί είναι αυτοί, μεταξύ των οποίων και ο Αδόλφος Χίτλερ, που αρνούνται να πιστέψουν πως αυτή η ήττα είναι πραγματική. Κατηγορούν ψευδώς τους Εβραίους και τους κομμουνιστές για την ήττα της Γερμανίας.

Το σοκ έγινε πιο έντονο τον Ιούνιο του 1919, όταν η Γερμανία αναγκάστηκε να υπογράψει τη Συνθήκη των Βερσαλλιών. Η Συνθήκη ανάγκαζε τη Γερμανία να αποδεχτεί την ευθύνη για τον πόλεμο. Πολλοί Γερμανοί θεωρούσαν πως οι όροι της Συνθήκης είναι υπερβολικά σκληροί. Η Γερμανία ήταν αναγκασμένη να πληρώσει τεράστια ποσά για τις καταστροφές που προκλήθηκαν από τον πόλεμο (πολεμικές αποζημιώσεις). Επίσης, σύμφωνα με τη Συνθήκη, ο γερμανικός στρατός έπρεπε να περιοριστεί σε 100.000 στρατιώτες. Τέλος, η Γερμανία ήταν αναγκασμένη να μεταβιβάσει μέρος των εδαφών της στα γειτονικά της κράτη. Το Ναζιστικό Κόμμα έθεσε την αναίρεση της Συνθήκης των Βερσαλλιών ως τον βασικό στόχο του πολιτικού του προγράμματος. Πολλοί Γερμανοί καλοδέχθηκαν αυτή την υπόσχεση των Ναζί.

8–9 Νοεμβρίου 1923
Το Πραξικόπημα της Μπυραρίας
Στις αρχές τις δεκαετίας του 1920, το Ναζιστικό Κόμμα ήταν μια μικρή, εξτρεμιστική οργάνωση. Ήλπιζαν ότι θα καταλάβουν την εξουσία στη Γερμανία δια της βίας. Στις 8–9 Νοεμβρίου 1923 ο Αδόλφος Χίτλερ και το Ναζιστικό Κόμμα αποπειράθηκαν να ανατρέψουν την κυβέρνηση του κρατιδίου της Βαυαρίας. Ξεκίνησαν από μια μπυραρία στην πόλη του Μονάχου. Οι συνωμότες ήλπιζαν να προελάσουν ως το Βερολίνο. Αλλά απέτυχαν παταγωδώς. Η αστυνομία του Μονάχου σκότωσε περισσότερους από δώδεκα υποστηρικτές του Χίτλερ. Ο Χίτλερ και άλλοι συνελήφθησαν, δικάστηκαν και καταδικάστηκαν για προδοσία. Αυτή η απόπειρα πραξικοπήματος ονομάστηκε το Πραξικόπημα της Μπυραρίας (Beer Hall Putsch).

Η αποτυχία του Πραξικοπήματος της Μπυραρίας έδωσε το έναυσμα στους ηγέτες των Ναζί να αλλάξουν τη στρατηγική τους. Αντί να χρησιμοποιήσουν βία, οι Ναζί εστίασαν στο να νικήσουν στις εκλογές.

24 και 29 Οκτωβρίου 1929
Κραχ στο χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης
Το χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης κατέρρευσε, πυροδοτώντας μια παγκόσμια οικονομική κρίση. Αυτή η κρίση ονομάστηκε η Μεγάλη Ύφεση. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, οι οικονομίες της Αμερικής και της Γερμανίας είχαν συνδεθεί στενά. Αυτή η οικονομική σύνδεση ήταν το άμεσο αποτέλεσμα των οικονομικών διαπραγματεύσεων που σχετίζονταν με τις πληρωμές των αποζημιώσεων για τον Α´ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως εκ τούτου, η κατάρρευση του χρηματιστηρίου επηρέασε τη Γερμανία σχεδόν εν μια νυκτί. Ως τον Ιούνιο του 1932, ο αριθμός των ανέργων στη Γερμανία ανερχόταν σε περίπου έξι εκατομμύρια. Αυτές οι οικονομικές συνθήκες έκαναν τις υποσχέσεις των Ναζί να φαντάζουν ακόμα πιο ελκυστικές στους ψηφοφόρους.