Διάσωση (Άρθρο με περικοπές)
Παρά την αδιαφορία των περισσότερων Ευρωπαίων και τη συμμετοχή άλλων στη δολοφονία των Εβραίων κατά το Ολοκαύτωμα, μεμονωμένα άτομα σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα διαφορετικών θρησκευτικών πεποιθήσεων διακινδύνευσαν τις ζωές τους προκειμένου να βοηθήσουν τους Εβραίους. Οι προσπάθειες διάσωσης πήραν πολλές μορφές: από μεμονωμένες ενέργειες ατόμων έως οργανωμένα δίκτυα διάσωσης μικρής και μεγάλης κλίμακας. Το φθινόπωρο του 1943 το αντιστασιακό κίνημα στην κατεχόμενη Δανία οργάνωσε μια επιχείρηση διάσωσης, στο πλαίσιο της οποίας ψαράδες με μικρά αλιευτικά μετέφεραν μυστικά περίπου 7.200 Εβραίους (ο συνολικός εβραϊκός πληθυσμός της χώρας ήταν 7.800 άτομα) στο ασφαλές έδαφος της ουδέτερης Σουηδίας. Στην κατεχόμενη Πολωνία, από την αρχή τού εκτοπισμού των Εβραίων από το γκέτο της Βαρσοβίας προς το στρατόπεδο εξόντωσης Τρεμπλίνκα στα τέλη Ιουλίου 1942 μέχρι και την ισοπέδωση της πόλης το φθινόπωρο του 1944, περίπου 20.000 Εβραίοι ζούσαν κρυφά στη Βαρσοβία και τα περίχωρά της με τη βοήθεια Πολωνών πολιτών. Ορισμένες εκκλησίες, ορφανοτροφεία και οικογένειες στην Ευρώπη παρείχαν καταφύγιο στους Εβραίους και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεμονωμένα άτομα βοήθησαν τους Εβραίους που ήδη κρύβονταν (όπως την Άννα Φρανκ και την οικογένειά της στην Ολλανδία). Στη Γαλλία ο προτεσταντικός πληθυσμός του μικρού χωριού Le Chambon-sur-Lignon πρόσφερε καταφύγιο σε χιλιάδες πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τους οποίους ήταν Εβραίοι.
Αρκετά άτομα χρησιμοποίησαν επίσης την προσωπική τους επιρροή για να σώσουν τους Εβραίους. Στη Βουδαπέστη ο Σουηδός διπλωμάτης Ραούλ Βάλλενμπεργκ (Raoul Wallenberg), ο Ελβετός διπλωμάτης Καρλ Λουτζ (Carl Lutz) και ο Ιταλός πολίτης Τζόρτζιο Περλάσκα (που υποδυόταν τον Ισπανό διπλωμάτη), φρόντισαν για τη μεταφορά χιλιάδων Εβραίων με πιστοποιητικά που εξαιρούσαν τους κατόχους τους από τα περισσότερα αντιεβραϊκά μέτρα που είχε θεσπίσει η ουγγρική κυβέρνηση. Στη Βουλγαρία το 1943 μια ανοιχτή διαμαρτυρία από σημαντικές μορφές του πολιτικού χώρου, της διανόησης και της εκκλησίας ώθησε το βασιλιά Βόρις Γ’ να αναιρέσει την απόφαση της κυβέρνησής του να συμμορφωθεί με τις γερμανικές απαιτήσεις για τον εκτοπισμό των Εβραίων που ζούσαν εντός των επίσημων συνόρων της χώρας. Από τη βάση του στο Λονδίνο ο Γιάν Κάρσκι (Jan Karski), ένας αγγελιαφόρος της εξόριστης πολωνικής κυβέρνησης, προσπάθησε να αποκαλύψει τα σχέδια των Ναζιστών για τη δολοφονία των Εβραίων. Ο Κάρσκι έστειλε αναφορές για τις μαζικές δολοφονίες στους ηγέτες των Συμμάχων, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούζβελτ, με τον οποίο είχε και μία συνάντηση τον Ιούλιο του 1943. Ορισμένες ομάδες από τις ΗΠΑ ανέλαβαν προσπάθειες διάσωσης. Η Επιτροπή Υπηρεσιών Αμερικανών Φίλων των Κουάκερων (Quakers' American Friends Service Committee), οι Ενωτικοί (Unitarians) και άλλες ομάδες συντόνισαν προσπάθειες διάσωσης Εβραίων προσφύγων στη Γαλλία, την Πορτογαλία και την Ισπανία. Από το 1934 έως το 1943 διάφορες άλλες αμερικάνικες ομάδες (τόσο θρησκευτικές όσο και κοσμικές, εβραϊκές και μη) συνεργάστηκαν προκειμένου να εξασφαλίσουν βίζες και να κανονίσουν για τη στέγαση, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις, τον κατοπινό επαναπατρισμό περίπου 1.000 ορφανεμένων προσφυγόπουλων εβραϊκής καταγωγής.