Η Chaja ήταν η μεγαλύτερη από τα τέσσερα παιδιά που απέκτησε μια μεσοαστική εβραϊκή οικογένεια στη βορειοανατολική πόλη της Iwie. Ο πατέρας της κέρδιζε τα προς το ζην εργαζόμενος ως σιδηρουργός. Η Chaja αρχικά φοίτησε σε ένα ιδιωτικό εβραϊκό σχολείο που δίδασκε θρησκευτικά και κοσμικά θέματα· στην τέταρτη τάξη μεταφέρθηκε σε δημόσιο σχολείο ενώ παρακολουθούσε εβραϊκό σχολείο τα απογεύματα.
1933-39: Ανήκα σε μία από τις οργανώσεις της σιωνιστικής νεολαίας στην Iwie. Ακούγαμε διαλέξεις, συχνά για την Παλαιστίνη [Yishuv] και είχαμε πολλές αθλητικές δραστηριότητες. Το 1937 αποφοίτησα από το γυμνάσιο και ξεκίνησα μια επαγγελματική σχολή για να γίνω μοδίστρα. Όταν οι Σοβιετικοί κατέλαβαν τη δική μας περιοχή της Πολωνίας, ξεκίνησα τη σχολή νοσηλευτικής στο Slonim. Πριν από τη σοβιετική κατάληψη, δεν θα είχα την οικονομική δυνατότητα για μια τέτοια εκπαίδευση, αλλά η ανώτερη εκπαίδευση έγινε επιδοτούμενη από το κράτος.
1940-42: Μετά την εισβολή των Γερμανών στη Σοβιετική Ένωση, επέστρεψα στην Iwie. Το 1942 μια ομάδα παρτιζάνων στην οποία συμπεριλαμβανόταν ο φίλος μου Ruben με βοήθησε να δραπετεύσω από το γκέτο της Iwie. Ξεκίνησα να εργάζομαι σε ένα παρτιζάνικο νοσοκομείο στο δάσος: μια καμουφλαρισμένη σπηλιά στη γη. Χρησιμοποιούσαμε ιατρικές προμήθειες από γερμανικά καταστήματα που καταλαμβάναμε και εκτελούσαμε χειρουργικές επεμβάσεις υπό το φως λαμπών γράσου. Τα εργαλεία αποστειρώνονταν με βρασμό. Χρησιμοποιούσαμε αλκοόλ ως αναισθητικό και αλάτι για τον καθαρισμό τραυμάτων. Όταν δεν μπορούσαμε να βρούμε ένα χειρουργικό πριόνι για ακρωτηριασμούς, χρησιμοποιούσαμε ένα πριόνι ξυλουργού.
Η Chaja και ο Ruben παντρεύτηκαν το 1942 ενώ ήταν ακόμη με τους παρτιζάνους. Απελευθερώθηκαν τον Ιούλιο του 1944 και μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1949.
Προβολή ΑντικειμένουΗ Olga γεννήθηκε σε μια μεγάλη εβραϊκή οικογένεια που ζούσε στην επαρχία της Βεσσαραβίας όταν αυτή αποτελούσε ακόμα τμήμα της Ρωσικής Αυτοκρατορίας. Το 1918 η επαρχία προσαρτήθηκε στη Ρουμανία. Όταν η Olga ήταν 12 ετών, την συνέλαβαν επειδή είχε συμμετάσχει σε μία απεργία στο εργοστάσιο στρωμάτων όπου εργαζόταν. Παρά το νεαρό της ηλικίας της, φυλακίστηκε και ξυλοκοπήθηκε.
1933-39: Η Olga ήταν ενεργό και ηγετικό μέλος της τοπικής εργατικής οργάνωσης. Την είχαν συλλάβει και την είχαν φυλακίσει τόσες φορές που απλά το θεωρούσε έναν κίνδυνο του επαγγέλματος. Το 1938 ταξίδεψε στη Γαλλία όπου συνεργάστηκε με Γάλλους αριστεριστές βοηθώντας στη μεταφορά όπλων προς τους Δημοκρατικούς της Ισπανίας για τον αγώνα τους κατά του φασισμού. Λίγο πριν τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία το 1939 η Olga γέννησε ένα κοριτσάκι, την Dolores.
1940-44: Η Γαλλία κατακτήθηκε από το γερμανικό στρατό το 1940. Η Olga βρήκε μια γαλλική οικογένεια και τους εμπιστεύτηκε την ασφάλεια της κόρης της, μετά εντάχθηκε στην ένοπλη αντιστασιακή ομάδα Franc-Tireurs et Partisans για να πολεμήσει τους Γερμανούς. Συναρμολογούσε βόμβες και βοηθούσε στη μεταφορά εκρηκτικών που τα χρησιμοποιούσαν για να εκτροχιάζουν τρένα που μετέφεραν γερμανικά στρατεύματα και πολεμοφόδια. Στις 6 Νοεμβρίου 1943 την συνέλαβαν στη διάρκεια εφόδου της Γκεστάπο. Αν και τη βασάνισαν, δεν αποκάλυψε καμία πληροφορία. Ενώ την είχαν ήδη καταδικάσει σε θάνατο, συνέχισαν να την ανακρίνουν και να τη βασανίζουν.
Η Olga μεταφέρθηκε σε μια φυλακή στη Στουτγάρδη όπου τη δίκασαν και την καταδίκασαν εκ νέου σε θάνατο. Στις 10 Μαΐου 1944, την ημέρα των 32ων γενεθλίων της, η Olga αποκεφαλίστηκε.
Προβολή ΑντικειμένουΟ Franco γεννήθηκε σε μια εβραϊκή οικογένεια που ζούσε στην Μπολόνια, μια πόλη της βόρειας Ιταλίας. Μολονότι στην Ιταλία κυβερνούσε από το 1922 ένας φασίστας, ο Μπενίτο Μουσολίνι, οι Εβραίοι της Μπολόνια συνέχιζαν να ζουν απολαμβάνοντας σχετική ασφάλεια. Όπως πολλοί Εβραίοι της Ιταλίας, η οικογένεια του Franco ήταν πλήρως ενταγμένη στην ιταλική κοινωνία. Ο Franco φοιτούσε στο δημόσιο δημοτικό σχολείο.
1933-39: Όταν ο Franco ήταν 7, ο Μουσολίνι έθεσε σε ισχύ «φυλετικούς» νόμους εις βάρος των Εβραίων: ο Franco αποβλήθηκε από το σχολείο και άρχισε να παρακολουθεί ένα εβραϊκό σχολείο που είχε δημιουργηθεί βιαστικά σε ένα πρόχειρο χώρο μέσα σε μία από τις συναγωγές της Μπολόνια. Ο Franco δεν καταλάβαινε γιατί έπρεπε να αποχωριστεί τους φίλους του μόνο και μόνο επειδή ήταν Εβραίος. Ο πατέρας του πέθανε το 1939 και μαζί με τη μητέρα του και το μεγαλύτερο αδελφό του, τον Lelio, μετακόμισαν στο Τορίνο, όπου παρακολουθούσε ένα θρησκευτικό σχολείο.
1940-44: Ο Μουσολίνι ανατράπηκε τον Ιούλιο του 1943. Δύο μήνες αργότερα γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν την Ιταλία και έθεσαν υπό τον έλεγχό τους το βορρά, την περιοχή δηλαδή όπου ζούσε η οικογένεια του Franco αλλά και οι περισσότεροι Εβραίοι της Ιταλίας. Οι Ιταλοί είχαν προστατεύσει τους Εβραίους, αλλά πλέον η Ιταλία βρισκόταν υπό τη γερμανική εξουσία. Η οικογένεια Cesana άρχισε να κρύβεται στα βουνά. Για να ξεφύγουν από τους Γερμανούς, πήγαιναν από καλύβα σε καλύβα. Ο Lelio εντάχθηκε στην ομάδα παρτιζάνων «Δικαιοσύνη και Ελευθερία». Αν και ήταν μόλις 12 ετών, μαζί του πήγε και ο Franco, ο οποίος ήταν περήφανος που τόσοι Εβραίοι μάχονταν στην ιταλική αντίσταση.
Ο Franco πυροβολήθηκε από Γερμανούς ενώ βρισκόταν σε αναγνωριστική αποστολή στα βουνά. Παρέδωσαν τη σορό του στη μητέρα του την ημέρα των 13ων γενεθλίων του. Ήταν ο νεότερος παρτιζάνος της Ιταλίας.
Προβολή ΑντικειμένουΗ Lisa ήταν ένα από τα τρία παιδιά που απέκτησε μια θρησκευόμενη οικογένεια Εβραίων. Μετά την κατάληψη της ιδιαίτερης πατρίδας της από τους Γερμανούς το 1939, η Lisa και η οικογένειά της μετακόμισαν πρώτα στο Augustow και, στη συνέχεια, στο Slonim (στην υπό σοβιετική κατοχή ανατολική Πολωνία). Τα γερμανικά στρατεύματα κατέλαβαν το Slonim τον Ιούνιο του 1941, κατά τη διάρκεια της εισβολής στη Σοβιετική Ένωση. Στο Slonim, οι Γερμανοί ίδρυσαν ένα γκέτο το οποίο λειτουργούσε από το 1941 έως το 1942. Η Lisa τελικά δραπέτευσε από το Slonim και πήγε πρώτα στο Grodno και, στη συνέχεια, στη Βίλνα, όπου εντάχθηκε στο κίνημα της αντίστασης. Συμμετείχε σε μια ομάδα ανταρτών που πολεμούσε τους Γερμανούς από βάσεις στο δάσος Naroch. Οι Σοβιετικές δυνάμεις απελευθέρωσαν την περιοχή το 1944. Στο πλαίσιο του κινήματος Brihah («φυγή», «απόδραση») 250.000 Εβραίων επιζώντων του Ολοκαυτώματος από την Ανατολική Ευρώπη, η Lisa και ο σύζυγός της Aron προσπάθησαν να εγκαταλείψουν την Ευρώπη. Μην μπορώντας να εισέλθουν στην Παλαιστίνη, εγκαταστάθηκαν τελικά στις Ηνωμένες Πολιτείες.
Προβολή ΑντικειμένουΟι Γερμανοί ίδρυσαν ένα γκέτο στο Dokszyce στα τέλη του 1941. Η Rachel κρύφτηκε κατά την εκκαθάριση του γκέτο το 1942 και, μαζί με τη μητέρα της, απέδρασε και πήγε σε άλλο γκέτο. Όταν επρόκειτο να γίνει εκκαθάριση και του δεύτερου γκέτο, απέδρασαν ξανά. Η Rachel και η μητέρα της προσχώρησαν σε μια ομάδα ανταρτών στο δάσος. Βοηθούσε τη μητέρα της να μαγειρέψει, αλλά καθάριζε και όπλα. Η Rachel και η μητέρα της προσπάθησαν να εγκαταλείψουν την Ευρώπη μετά το τέλος του πολέμου. Τελικά έφτασαν στις ΗΠΑ το 1947.
Προβολή ΑντικειμένουΜετά την προσάρτηση της Αυστρίας στη Γερμανία το 1938, ο Leo επιχείρησε να εγκαταλείψει τη χώρα. Τελικά έφτασε στο Βέλγιο. Το 1940 μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο του St. Cyprien στη Γαλλία, όμως κατάφερε να αποδράσει. Το 1942, ο Leo πέρασε λαθραία στην Ελβετία, όμως τον συνέλαβαν και τον έστειλαν πίσω στη Γαλλία, αυτή τη φορά στα στρατόπεδα Ριβεσάλτ και Ντρανσί. Ο ίδιος και ένας φίλος του κατάφεραν να δραπετεύσουν από το τρένο που τους μετέφερε στο Άουσβιτς στην Πολωνία. Ο Leo συμμετείχε στη Γαλλική αντίσταση το 1943. Έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1947.
Προβολή Αντικειμένου
We would like to thank Crown Family Philanthropies, Abe and Ida Cooper Foundation, the Claims Conference, EVZ, and BMF for supporting the ongoing work to create content and resources for the Holocaust Encyclopedia. View the list of donor acknowledgement.