برتا آدلر Bertha Adler

برتا دومین دختر از سه دختر خانواده‌ای یهودی و ایدیش زبان در دهکده‌ای در شرقی ترین استان چکسلواکی بود. در فاصله‌ی کوتاهی پس از تولد برتا، والدین او به لی Liege، شهری صنعتی و عمدتاً کاتولیک نشنین در بلژیک تغییر مکان دادند. تعداد بسیاری از مهاجران اروپای شرقی در آن شهر ساکن بودند.

۱۹۳۳-۳۹: والدین برتا او را به مدرسه ابتدایی محلی فرستادند. اکثر دوستانش کاتولیک بودند. در مدرسه برتا فرانسوی و در خانه به زبان یدیش صحبت می‌کرد. گاهی اوقات پدر و مادرش در خانه به زبان مجارستانی با یکدیگر صحبت می‌کردند. آنها این زبان را در طی بزرگ شدنشان آموخته بودند. مادر برتا، که زنی مذهبی بود، تلاش می‌کرد که او حتماً عبری را بیاموزد.

۱۹۴۰-۴۴: زمانی که آلمانی‌ها لی را اشغال کردند، برتا ۱۱ ساله بود. دو سال بعد، خانواده‌ی آدلر همراه با تمامی یهودیان مجبور شدند که نامشان را ثبت کنند. برتا و خواهرش از مدرسه اخراج شدند. چند خانواده‌‌ی کاتولیک به آدلرها کمک کردند تا مدارک جعلی تهیه کنند و در دهکده‌ای نزدیک برای آنها خانه‌ای اجاره کردند. یکی از جمعه‌ها، پدر برتا بیمار شد و به بیمارستان رفت. برتا به او قول داد که روز یکشنبه به عیادتش برود و برایش خمیر ریش ببرد. در روز یکشنبه، خانواده در ساعت ۵ صبح توسط گشتاپو (سازمان پلیس مخفی آلمان نازی) بیدار شدند. آنها شناسایی شده بودند.

برتای ۱۵ ساله در روز ۱۹ مه ۱۹۴۴ به آشویتس تبعید شد. وی دو روز بعد در آنجا با گاز خفه شد.