Savaş Mültecileri Kurulu
Savaşın son zamanlarına kadar Amerika Birleşik Devletleri Yahudileri Holokost’tan kurtarma girişiminde bulunmadı. Ocak 1944’te, Hazine Bakanı Henry Morgenthau, Jr. Başkan Franklin D. Roosevelt’i Savaş Mültecileri Kurulu’nu kurmaya ikna etti.
Yahudi kitle katliamlarına ilişkin doğrulanmış raporlar ABD Dışişleri Bakanlığına 1942’de ulaşmış olsa da yetkililer suskun kalmıştı. Savaş sırasında, Dışişleri Bakanlığı Nazi Almanyası politikaları kurbanlarını kurtarmanın en iyi yolunun, savaşı mümkün olduğu kadar kısa sürede kazanmak olduğunda ısrar ediyordu.
Savaş Mültecileri Kurulu, Yahudileri işgal altındaki topraklardan kurtarmak ve Nazi toplama kamplarında bulunanlara yardım sağlamak için Yahudi örgütleriyle, tarafsız ülkelerdeki diplomatlarla ve Avrupa’daki direniş gruplarıyla birlikte çalıştı. Kurulun en kapsamlı kurtarma çabaları, Macaristan’ın Budapeşte şehrindeki İsveçli diplomat Raoul Wallenberg liderliğinde gerçekleşti. Wallenberg, koruyucu İsveç pasaportları dağıtarak, on binlerce Macar Yahudisinin Auschwitz’e sürülmesini önlemeye yardım etti. İsveç tarafsız bir ülke olduğundan, Almanya İsveç vatandaşlarına kolayca zarar veremiyordu. Wallenberg ayrıca Budapeşte Yahudileri için hastaneler, kreşler ve aş evleri de kurdu.
Savaş Mültecileri Kurulu, 200.000’e yakın Yahudinin kurtarılmasında hayatî bir rol oynadı. Ancak, kurtarma hareketi daha önce başlamış olsaydı, kim bilir kaç Yahudinin daha kurtarılabileceği bazılarınca hâlâ merak edilmektedir. Sovyetlerin Budapeşte’yi özgürlüğe kavuşturduğu sırada Raoul Wallenberg ortadan kayboldu. En son 17 Ocak 1945’te Sovyet birlikleri ile beraber görülmüştü. On yıl sonra, Sovyetler Birliği onun tutuklandığını itiraf etti ve 1947’de hapishanede öldüğünü öne sürdü.
Önemli Tarihler
13 OCAK 1944
AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ HAREKETE GEÇTİ
1943’te ve 1944’ün başlarında, Avrupa Yahudilerine yönelik toplu katliamlarla ilgili duyurulan haberlerin giderek artış göstermesiyle, Amerika Birleşik Devletleri'ne Avrupa’daki kurtarma çabalarını artırması için yapılan baskılar da arttı. 13 Ocak 1944’te, Hazine Bakanlığı’ndan gelen bir iç yazışma, kurtarma çabaları konusunda nispeten hareketsiz kaldığı için Dışişleri Bakanlığı’nı sert şekilde eleştiriyordu. ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, Avrupa Yahudilerini kurtarma çalışmalarını koordine edecek bir hükümet komisyonu oluşturmaya sevk edildi. 22 Ocak 1944’te, Roosevelt 9417 numaralı Başkanlık Emri’ni imzalayarak Savaş Mültecileri Kurulu’nu kurdu. Kurulun görevi, ABD hükümetine ait zulüm kurbanlarını kurtarma ve yardım politikalarının uygulanmasıydı. Bunun için güvenli sığınaklar oluşturulması, tehlike altındaki insanların Nazi işgali altındaki topraklardan tahliyesi ve yardım malzemelerinin toplama kamplarına ulaştırılması gerekiyordu. Avrupa’daki Amerikalı diplomatlara Başkanlık Emri’nde öne sürülen tüm politikaların uygulanması talimatı verildi. Savaşın sonuna kadar, Kurul yaklaşık 200.000 Yahudinin kurtarılmasına yardım etti.
9 HAZİRAN 1944
MÜLTECİLERE AMERİKA BİRLEŞİK DEVLETLERİ’NDEN SEMBOLİK SIĞINAK
ABD Başkanı Franklin D. Roosevelt, bir basın konferansında New York, Oswego’daki Fort Ontario’da Acil Durum Mülteci Kampı’nın açıldığını duyurdu. Amerika Birleşik Devletleri’ndeki bu “serbest liman”ın oluşturulması, ABD’nin göçmenlik politikasında önemli bir değişim olduğu anlamına gelmiyordu. Kamptaki mülteciler arasında Yahudi olmayan ve Nazi işgali altındaki bölgelerden gelmeyen (çoğu serbest güney İtalya’dan gelen) pek çok kişi vardı. Ağustos 1944’te 1.000’e yakın mülteci Fort Ontario’ya geldi. Bunlar ABD’nin misafirleri olarak kabul edildi ve teknik anlamda savaştan sonra Avrupa’ya dönmeleri gerekiyordu. Mülteciler kampta güvenlik kısıtlamaları altında yaşadı ve kampın dışında çalışmalarına izin verilmedi. Önemli ölçüde muhalefete rağmen, 22 Aralık 1945’te Başkan Harry Truman, Fort Ontario’da tutulan mültecilerin göçmenlik vizesi alma hakkına sahip olduğunu ve ABD’ye girebileceklerini duyurdu. Amerika Birleşik Devletleri’nin II. Dünya Savaşı süresince mültecilere ABD topraklarında sığınak sağlama konusundaki tek teşebbüsü Fort Ontario’ydu.
9 TEMMUZ 1944
RAOUL WALLENBERG BUDAPEŞTE’DE
İsveç elçiliği ve Savaş Mültecileri Kurulu’nca görevlendirilen, tarafsız İsveçli bir diplomat olan Raoul Wallenberg, Budapeşte Yahudilerini kurtarma ve yardım çalışmaları için Budapeşte’ye geldi. Wallenberg gelene kadar, Almanlar Macaristan’dan yaklaşık 440.000 Yahudiyi sürmüştü. Budapeşte’de yaklaşık 200.000 Yahudi kalmıştı ve bunlar da sürgünle karşı karşıyaydı. Wallenberg koruyucu İsveç pasaportları dağıttı ve Yahudileri İsveç koruması altındaki evlere yerleştirdi. Kasım 1944’te Almanlar Yahudileri Budapeşte’den Avusturya’daki çalışma kamplarına götürmek üzere bir ölüm yürüyüşü başlattığında, Wallenberg yürüyüş grubunu takip etti ve koruyucu belgeleri olan Yahudileri alarak Budapeşte’deki güvenli evlere geri götürdü. 1944’ün sonuna doğru, 70.000’i aşkın Yahudi Budapeşte’de bir gettoda toplandı. Wallenberg, Alman ve Macar yetkililerin gettoyu ve sâkinlerini yok etme tehditlerini başarıyla savuşturdu. Diğer tarafsız ülkelerin diplomatları da Wallenberg’in kurtarma çalışmalarına katıldı. Ocak 1945’te, Raoul Wallenberg Sovyet nezaretinde Budapeşte’den ayrıldı ve o tarihten sonra kendisinden hiçbir haber alınamadı.