Η Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου
Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν προσπάθησαν να σώσουν τους Εβραίους από το Ολοκαύτωμα παρά μόνο κατά τα τελευταία στάδια του πολέμου. Τον Ιανουάριο του 1944, ο Υπουργός Οικονομικών, Henry Morgenthau Jr., έπεισε τον πρόεδρο Φραγκλίνο Ρούζβελτ να δημιουργήσει την Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου.
Μολονότι το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ είχε γίνει αποδέκτης επιβεβαιωμένων πληροφοριών για μαζικές δολοφονίες Εβραίων ήδη από το 1942, οι αξιωματούχοι του παρέμεναν σιωπηλοί. Στη διάρκεια του πολέμου το Υπουργείο Εξωτερικών επέμενε ότι ο καλύτερος τρόπος διάσωσης των θυμάτων των πολιτικών της ναζιστικής Γερμανίας ήταν να κερδηθεί ο πόλεμος το ταχύτερο δυνατόν.
Η Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου συνεργάστηκε με εβραϊκές οργανώσεις, διπλωμάτες από ουδέτερες χώρες και αντιστασιακές ομάδες στην Ευρώπη για τη διάσωση των Εβραίων από τις κατεχόμενες περιοχές και την παροχή αρωγής στους κρατουμένους στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι πλέον δαπανηρές προσπάθειες διάσωσης πραγματοποιήθηκαν υπό την καθοδήγηση του Ραούλ Βάλενμπεργκ, ενός Σουηδού διπλωμάτη που υπηρετούσε στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Ο Βάλενμπεργκ συνέβαλε στην προστασία δεκάδων χιλιάδων Εβραίων της Ουγγαρίας που απειλούνταν με εκτοπισμό στο Άουσβιτς, μοιράζοντας σουηδικά διαβατήρια. Επειδή η Σουηδία ήταν ουδέτερη χώρα, η Γερμανία δεν μπορούσε εύκολα να βλάψει Σουηδούς πολίτες. Ο Βάλενμπεργκ ίδρυσε επίσης νοσοκομεία και νηπιαγωγεία και οργάνωνε δημόσια συσσίτια για τους Εβραίους της Βουδαπέστης.
Η Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου διαδραμάτισε ζωτικό ρόλο στη διάσωση έως και 200.000 Εβραίων. Πολλοί, ωστόσο, ταλανίζονται από την εξής απορία: πόσοι περισσότεροι Εβραίοι θα μπορούσαν να είχαν σωθεί αν οι επιχειρήσεις διάσωσης είχαν αρχίσει νωρίτερα; Ο Ραούλ Βάλενμπεργκ εξαφανίστηκε κατά την απελευθέρωση της Βουδαπέστης από τους Σοβιετικούς. Τελευταία φορά τον είδαν να συνοδεύεται από Σοβιετικούς στρατιώτες στις 17 Ιανουαρίου 1945. Δέκα χρόνια αργότερα η Σοβιετική Ένωση παραδέχτηκε ότι ο Βάλενμπεργκ είχε συλληφθεί και ισχυρίστηκε ότι πέθανε στη φυλακή το 1947.
Βασικές ημερομηνίες
13 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1944
ΟΙ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΝ ΔΡΑΣΗ
Καθώς οι μαρτυρίες για μαζικές δολοφονίες των Εβραίων της Ευρώπης πολλαπλασιάζονταν το 1943 και στις αρχές του 1944, οι Ηνωμένες Πολιτείες δέχονταν ολοένα και περισσότερες πιέσεις να εντείνουν τις προσπάθειες διάσωσης στην Ευρώπη. Στις 13 Ιανουαρίου 1944, ένα υπόμνημα του Υπουργείου Οικονομικών επέκρινε το Υπουργείο Εξωτερικών για σχετική αδράνεια όσον αφορά τις προσπάθειες διάσωσης. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ έγινε αποδέκτης εκκλήσεων να δημιουργηθεί κυβερνητική επιτροπή συντονισμού για τη διάσωση των Εβραίων της Ευρώπης. Στις 22 Ιανουαρίου 1944, ο Ρούζβελτ υπογράφει το εκτελεστικό διάταγμα 9417, με το οποίο ιδρύεται η Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου. Η Επιτροπή δεσμεύεται για την υλοποίηση της πολιτικής της κυβέρνησης των ΗΠΑ όσον αφορά τη διάσωση και την παροχή αρωγής σε θύματα διώξεων. Αυτή η προσπάθεια περιλαμβάνει και τη δημιουργία ασφαλών καταφυγίων, την εκκένωση ατόμων που κινδυνεύουν από τις υπό γερμανική κατοχή περιοχές και την παράδοση ανθρωπιστικών εφοδίων σε στρατόπεδα συγκέντρωσης. Οι Αμερικανοί διπλωμάτες στην Ευρώπη λαμβάνουν οδηγίες να εφαρμόσουν όλες τις πολιτικές που περιγράφονται στο εκτελεστικό διάταγμα. Μέχρι το τέλος του πολέμου, η Επιτροπή κατόρθωσε να συμβάλει στη διάσωση περίπου 200.000 Εβραίων.
9 ΙΟΥΝΙΟΥ 1944
ΣΥΜΒΟΛΙΚΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ ΓΙΑ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΙΣ ΗΝΩΜΕΝΕΣ ΠΟΛΙΤΕΙΕΣ
Σε μια συνέντευξη τύπου, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Φραγκλίνος Ρούζβελτ ανακοίνωσε το άνοιγμα ενός Έκτακτου Στρατοπέδου Προσφύγων στο οχυρό Fort Ontario στο Oswego της Νέας Υόρκης. Η δημιουργία αυτού του «ελεύθερου λιμανιού» στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν σηματοδότησε κάποια μεγάλη αλλαγή στη μεταναστευτική πολιτική των ΗΠΑ. Μεταξύ των προσφύγων στο στρατόπεδο είναι και πολλοί μη-Εβραίοι που δεν προέρχονται από τις κατεχόμενες από τους Ναζί περιοχές (πρόκειται μάλλον για άτομα που απελευθερώθηκαν στη νότια Ιταλία). Τον Αύγουστο του 1944 στο Fort Ontario έφτασαν περίπου 1000 πρόσφυγες. Θεωρήθηκαν φιλοξενούμενοι των Ηνωμένων Πολιτειών και από τυπικής άποψης θα έπρεπε να επιστρέψουν στην Ευρώπη μετά τον πόλεμο. Οι πρόσφυγες ζούσαν στο στρατόπεδο όπου ίσχυαν περιορισμοί για την ασφάλεια και δεν τους επέτρεπαν να εργάζονται εκτός στρατοπέδου. Παρά τις σημαντικές αντιρρήσεις, στις 22 Δεκεμβρίου 1945, ο πρόεδρος Χάρι Τρούμαν θα ανακοινώσει ότι οι πρόσφυγες που βρίσκονται στο Fort Ontario θα μπορούν να διεκδικήσουν βίζες μετανάστευσης και θα τους επιτραπεί η είσοδος στις Ηνωμένες Πολιτείες. Το Fort Ontario ήταν η μοναδική προσπάθεια των Ηνωμένων Πολιτειών να παράσχουν ένα ασφαλές καταφύγιο σε πρόσφυγες στο έδαφος των ΗΠΑ κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
9 ΙΟΥΛΙΟΥ 1944
Ο ΡΑΟΥΛ ΒΑΛΕΝΜΠΕΡΓΚ ΣΤΗ ΒΟΥΔΑΠΕΣΤΗ
Ο Ραούλ Βάλενμπεργκ, ένας διπλωμάτης από την ουδέτερη Σουηδία, καταφθάνει στη Βουδαπέστη σε εντεταλμένη αποστολή από τη σουηδική πρεσβεία και την Επιτροπή Προσφύγων Πολέμου για τη διάσωση και την παροχή βοήθειας στους Εβραίους της Βουδαπέστης. Μέχρι να φτάσει ο Βάλενμπεργκ, οι Γερμανοί είχαν ήδη εκτοπίσει σχεδόν 440.000 Εβραίους από την Ουγγαρία. Στη Βουδαπέστη παραμένουν σχεδόν 200.000 Εβραίοι, οι οποίοι επίσης απειλούνται με εκτοπισμό. Ο Βάλενμπεργκ εκδίδει σουηδικές άδειες διέλευσης και μεταφέρει τους Εβραίους σε σπίτια υπό σουηδική προστασία. Το Νοέμβριο του 1944, όταν οι Γερμανοί ξεκίνησαν τις πορείες θανάτου, οδηγώντας τους Εβραίους από τη Βουδαπέστη σε στρατόπεδα καταναγκαστικής εργασίας στην Αυστρία, ο Βάλενμπεργκ ακολουθούσε τις ομάδες πεζών, απομάκρυνε Εβραίους με έγγραφα ουδετέρων κρατών και τους επέστρεφε σε ασφαλή σπίτια στη Βουδαπέστη. Προς το τέλος του 1944, πάνω από 70.000 συγκεντρώθηκαν σε γκέτο στη Βουδαπέστη. Ο Βάλενμπεργκ κατάφερε να αποτρέψει την υλοποίηση των απειλών των γερμανικών και των ουγγρικών αρχών για την καταστροφή του γκέτο και των κατοίκων του. Στις προσπάθειες διάσωσης του Βάλενμπεργκ συμμετείχαν επίσης διπλωμάτες και από άλλες ουδέτερες χώρες. Τον Ιανουάριο του 1945 ο Ραούλ Βάλενμπεργκ εγκατέλειψε τη Βουδαπέστη ως κρατούμενος των Σοβιετικών και μετά χάνονται τα ίχνη του.