Helen (Helene Katz Wohlfarth) Waterford

Kızım saklandığını bilmiyordu. Dediğim gibi, henüz beş yaşında değildi. Kocamla ben, Almanya’dan İngiltere’ye çocukların götürüldüğünü bildiğimizden, bir gün bu gerçek olabileceği için, bir yıldan uzun bir süre önce karar vermiştik. Dolayısıyla çocuğumuzu iyi bakılacağını bildiğimiz bir yere verecektik. İyi bir hayatı olabilecekken olmayabilir ama neden ölsün. Amerika Birleşik Devletleri’nde onu almaktan mutluluk duyacak bir akrabamız vardı. Böylece onun açısından durumu güçleştirmemek için, onun için, onu artık öpmemeye, fiziksel olarak onu fazla yaklaştırmamaya karar verdik. İkimiz de yaptık bunu ve ona faydası oldu. Çünkü gitmesi gereken zaman geldiğinde dışa dönük bir çocuktu. Ona bir çifti ziyarete gideceğini, onların çocuğu olmadığını, kendisini görmeyi çok istediklerini söyledik. Kızım her zaman birilerine gitmekten hoşlanırdı. Böylece bu kişiler geldiklerinde onu aldılar, onlar da, bir Pazar öğleden sonrası geldiklerinde adlarını ve nerede yaşadıklarını bilmiyorduk. Kızım onları görünce ona “Evet, yaşadıkları yeri görmeni isteyen arkadaşlarımız bunlar. Onların çocuğu yok” dedik. Kızım onlarla gitti. Biz de onunla birlikte tramvaya kadar gittik. Onu uğurladık, öylece, öpmeden, sarılmadan. İnsan sonradan ne olduğunu anlıyor, bu çok kişisel bir şey. Zor olduğunu söylemek gülünç çünkü hiç değişmiyor. Tüm bu yıllar boyu hiç değişmiyor. Biz onu 1945’e kadar göremedik, ben onu göremedim.