1933–1945 yılları arasında hangi kuruluşlar ve kişiler, zulme karşı Yahudilere yardım etmiş ve onları korumuştur?

Bireyler: Motivasyonlar ve Sonuçlar

Almanya’daki kamusal alanlarda söz konusu olan Nazi tehdidi ve denetimi nedeniyle Yahudilere yardım etmek için çok küçük bir davranışta bulunmak bile, çok zor hâle gelmiştir. Bazı Almanlar, Yahudilere karşı 9–10 Kasım 1938 tarihinde yapılan acımasız saldırılar (Kırık Camlar Gecesi) gibi olaylar sırasında telefon ya da kişisel mesajlar yoluyla eski Yahudi dostlarını tehlikelere karşı uyarmayı başarabilmiştir. Bazı kişiler ise kimliklerini tespit etmeye yönelik yıldızlı giysileri giymeye zorlanan Yahudilere merhamet göstermiştir ya da hayatta kalmaya çalışan Yahudilere yiyecek temin etmiştir. Bu eylemler, elbette risk içeriyordu. Savaş sırasında çıkarılan bir kararnamede Yahudilere “dostça” davranmak, tutuklanarak bir toplama kampına konma cezasıyla cezalandırabilirdi. Reich topraklarında Yahudileri saklamak, riskli ve zor bir işti. Nazi Almanyası’nda sadece birkaç bin Yahudi, “yeraltı”nda yaşayarak ya da saklanarak hayatta kalabilmeyi başarmıştı.

Nazi Almanyası tarafından işgal edilmiş ülkelerde ve savaş sırasında Nazi Almanyası müttefiki olan ülkelerde ise yerel nüfuslarda çok küçük bir azınlık, Yahudilere yardım etmiştir. Bazı kişiler, ihtiyacı olanlara yiyecek ve su temin ederek kısa süreli yardımda bulunmuştur. Nazi gettolarına hapsedilen ya da saklanan bazı Yahudilerin isteği üzerine komşuları ve arkadaşları, eşyalarına göz kulak olmuştur. Eşyalar, yiyecek karşılığında azar azar satılabiliyordu ve sahiplerinin hayatta kalmasına yardımcı oluyordu.

En zoru ve tehlikelisi, gettolaşmadan ya da sürülmekten kaçan Yahudileri saklamaktı. Bu eylem, genellikle zorlu şartlar altında bir toplama kampında hapisle ya da ölümle cezalandırılıyordu. Risk, özellikle işgal altındaki Polonya’da ve Doğu Avrupa’da doğrudan Nazi kontrolü altında olan diğer bölgelerde Yahudilere yardımcı olanlar için çok yüksekti. O yerlerdeki yetkililer, bazen Yahudileri sakladıklarını keşfettikleri ailelerin tüm bireylerini—diğer kişilere bir uyarı olması amacıyla—öldürmüştür. Yahudilere yardımcı olmanın fiziksel risklerinin çok büyük olmadığı yerlerdeki kişiler, genellikle sosyal ve profesyonel riskler almıştır.

Özellikle Batı Avrupa’da daha büyük bir nüfusla bütünleşmiş olan Yahudilerin yardım alma şansı, daha yüksekti. Yahudilere yardımcı olan kişilerin büyük bir bölümü Yahudileri komşuları, eski iş arkadaşları, evdeki hizmetçileri ve Yahudi olmayanları içeren geniş bir ailenin birer üyesi olarak zaten tanıyordu. Yahudilere yardım eden bazı kişiler, dinî duygular ya da fedakârlık duygusuyla hareket ederken bazı kişiler ise bu zor dönemden sağ çıkmak isteyen Yahudilerin yiyecek ve sığınacak yer karşılığında teklif ettiği paraya ihtiyaçları olduğu için bu riski almıştır. Yardım eden bazı kişilere ise savaştan sonra kendilerine bir ödeme yapılacağı vadedilmişti.

Kuruluşlar

Örgütlü dinî topluluk ve ağlar ile Nazi karşıtı direniş örgütleri tarafından yürütülen çalışmalar sayesinde en yüksek sayıda Yahudinin saklanarak kurtulması, mümkün olmuştur. Bu şekilde kurtarılanların büyük bir bölümü çocuklardır. Hollanda ve Fransa gibi bazı ülkelerde bazı Yahudi gençler, işgücü açığı nedeniyle yardıma ihtiyaç duyan çiftliklere yerleştirilmiştir. Bu gençlere çalışmaları karşılığında yiyecek ve yatak verilmiştir. Fransa’daki Oeuvre de Secours aux Enfants (Çocuklara Yardım Derneği), Eclaireurs Israelites de France (bir Yahudi izcilik hareketi) ve Mouvement des Jeunesses Sionistes (Siyonist bir gençlik hareketi) gibi Yahudi kuruluşlar, genellikle Yahudi olmayan kişilerin yardımları sayesinde binlerce kişinin kurtulmasını sağlamıştır.

Zorluklar

Savaş beklenenden daha uzun sürünce yardımda bulunmak, daha da zorlaşmıştı. İnsanların fazla dikkat çekmeden ilave yiyecek temin etmesi, Yahudilerin eşyalarını paraya çevirmesi ve genellikle Yahudileri bir güvenli evden diğerine taşıması gerekiyordu. Bunun sonucu olarak Yahudilerin büyük bir bölümü kendilerine yardım eden bir dizi kişi bulmak zorundaydı ve bu durum, Yahudiler arasındaki genel hayatta kalma oranlarını düşüren çok zorlayıcı bir görevdi. Yapılan araştırmalarda örneğin Berlin’de 5.000–7.000 Yahudiyi kurtarmak için yaklaşık 30.000 kişinin yardımcı olması gerekiyordu.